سیاست و اقتصاد به‌مثابه توسعه و آزادی

 عبدالرسول خلیلی-استاد علوم سیاسی:   رویکردهای رشد اقتصادی، آسایش مردم و رفاه عمومی در حالی از سوی کامالا هریس، کاندیدای حزب دموکرات آمریکا، مطرح شده که کاندیداتوری او برای مبارزه انتخاباتی در پنجم نوامبر 2024 با دونالد ترامپ، کاندیدای مجرم حزب جمهوری‌خواه، محرز شده است. او پس از آنکه توانست آرای لازم کمیته ملی دموکرات را برای نامزدی حزب در انتخابات ۲۰۲۴ کسب کند، به‌‌ اولین زن سیاهپوست و اولین آمریکایی-آسیایی‌ای تبدیل شده که به چنین جایگاهی دست یافته است. هریس در اولین گردهمایی که در ویسکانسین برگزار کرد، گفته بود ما به آینده‌ای معتقدیم که در آن همه افراد بتوانند به سمت جلو حرکت کنند. چنین تعبیری را پزشکیان نیز با همین مضمون بیان کرده است. پزشکیان گفته بود‌ ایران با همه ایرانیان اداره خواهد شد و این چیزی است که ما به دنبالش هستیم. او قول داده است تا از حقوق مردم ایران، قومیت‌ها، جنسیت‌ها و انسان‌ها با قدرت دفاع کند. همچنان‌ که عبدالناصر همتی ‌ پس از دیدار با پزشکیان گفته بود ‌آینده کشور امیدوار‌کننده است و با تدبیر ایشان شاهد تحولات مثبتی در صحنه اقتصادی کشور خواهیم بود. پزشکیان، در تاریخ هفتم مرداد 1403 در مراسم تنفیذ اظهار کرد‌ مسیر تحقق سند چشم‌انداز در داخل، منطقه و جهان، تنها با اجرای سیاست‌های کلی ابلاغ‌شده رهبری و قانون برنامه پیشرفت طی خواهد شد و این مهم، رسالت دولت چهاردهم خواهد بود. او با اشاره به هدف‌های مهم سند چشم‌انداز، از‌جمله جایگاه اول اقتصادی، ‌فرهنگی و علمی ایران در منطقه، الهام‌بخشی در دنیای اسلام و تعامل سازنده با جهان‌ و تأکید بر عدالت و آزادی‌های مشروع و ایجاد ایرانی امن، مستقل و مقتدر،‌ یادآور شده بود که تحقق این اهداف بسیار مهم، نیازمند دولتی توانا و اجماع در حکمرانی برای پیشرفت و توسعه است. رئیس‌جمهور در مراسم تحلیف در مجلس شورای اسلامی، محور هم‌گرایی را التزام به قانون اساسی، سند چشم‌انداز و سیاست‌های کلی مصوب مقام معظم رهبری برشمرد و قانون اساسی را میثاق ملی ما، سند چشم‌انداز را آینده مشترک ما و سیاست‌های کلی را روش مورد توافق ما برای رسیدن به چشم‌انداز ترسیم کرد. از نظر پزشکیان، آنچه امروز کشور نیاز دارد، بازخوانی چشم‌انداز و طراحی راهکارها بر اساس سیاست‌های کلی برای دستیابی به سند چشم‌انداز برای جامعه ایران است؛ به‌طوری‌که نتیجه انتخابات چهاردهم نشان‌دهنده آن است که مردم ایران خواستار دستیابی به همین اهداف هستند. او خواست مردم را برای عدالت، رفع تبعیض، تأمین زندگی عادلانه و شرافتمندانه، پیشرفت صلح و آرامش، مواد مصرحه در فصل سوم قانون اساسی و ویژگی‌های مندرج در سند چشم‌انداز دانست و التزام عملی به قانون اساسی را کوشش مشترک برای احترام به این خواست ملت یادآور شد. پزشکیان با بیان اینکه ایران نیازمند گشایش راه‌های توسعه پایدار است، تأکید کرد که جهان امروز نیز نیازمند بهره‌برداری از این فرصت کم‌نظیر برای حل‌وفصل مشکلات منطقه‌ای و جهانی با مشارکت ایران قدرتمند، صلح‌طلب و عزتمند است‌ و با نگرش به زنان، جوانان و قومیت‌ها به‌مثابه فرصت‌های بی‌نظیر ملی باید این فرصت‌ها را بالنده کرد؛ یعنی آنها می‌توانند راه‌هایی نو برای حل مشکلات مزمن کشور ارائه دهند. باید فرصت حضور و مشارکت برای کسانی را فراهم کرد که تاکنون در حاشیه بوده‌اند. پزشکیان با بیان اینکه فرصت پیش‌روی ما، فرصت تغییر، اصلاح و پاسخ به ضرورت‌های تازه است، تأکید کرد که حرکت در مسیر خواست ملت و انجام اصلاحات رویکردی، ساختاری و رفتاری، به سود مردم است. او با اشاره به اینکه دولت چهاردهم، پیشرفت و توسعه عادلانه و همه‌جانبه ایران، افزایش توان اقتصادی کشور و بهبود زندگی مردم را پیگیری خواهد کرد، رفع تبعیض و بسط عدالت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و جنسیتی را لازمه تحقق هدف مد‌نظر دانست. پزشکیان همه مردم را صرف‌نظر از سلیقه، قومیت، مذهب‌ و جنسیت، محور توسعه کشور دانست و خردمندی و دوراندیشی در حکمرانی را پایه‌های پیشرفت و اعتلای مردم برشمرد؛ به‌ نحوی‌ که با امیدواری به آینده، به‌رغم آنکه زندگی و معیشت مردم با سختی‌های فراوانی مواجه است، می‌توان توانمندی‌های ایران و ظرفیت انسانی مردمی را برای عبور از هر چالشی امکان‌پذیر دانست و فهم مشترک، عزم ملی و اقدام هماهنگ، راه گشودن افق را هموار می‌کند.

کامالا هریس نیز پس از اعلام نامزدی خود از سوی حزب دموکرات، آینده‌ای را ترسیم کرده است که در آن هیچ کودکی در آمریکا مجبور نیست در فقر بزرگ شود، همه کارگران باید توانایی عضویت در اتحادیه‌ها را داشته باشند، سالمندان بتوانند با عزت بازنشسته شوند و مراقبت‌های سلامتی و مراقبت از کودکان به‌منزله کاری مقرون‌به‌صرفه انجام شود. او یادآور شد که تقویت طبقه متوسط، ‌هدف مهم ریاست‌جمهوری او خواهد بود. به نظر هریس، وقتی طبقه متوسط آمریکا قوی باشد، آمریکا قوی خواهد بود. نکته‌ای بسیار اساسی که دکتر پزشکیان نیز برای حل مشکلات مردم باید به تقویت طبقه متوسط در ایران اهتمام ورزد. طبقه متوسطی که گفته شده بعد از انقلاب از نظر اقتصادی روز به روز ضعیف و ضعیف‌تر شده است؛ هرچند در جامعه‌ ایرانی طبقه‌ متوسط جدید، روند تاریخی و تحولات اقتصادی به‌گونه‌ای که در غرب سپری شده و طبقه‌ متوسط از درون طبقه بورژوازی شکل گرفته‌، سیر تحول مشابهی نداشته است. گفته شده است‌ 70 درصد مردم ایران در پاسخ به این پرسش که از منظر اجتماعی و فرهنگی کدام ارزش‌ها را دنبال می‌کنند؟ به موضوعاتی مانند تغییرخواهی، نوگرایی، رفاه و منزلت اجتماعی اشاره کرده‌اند. گزاره‌هایی که ذیل ارزش‌های طبقه متوسط قرار می‌گیرند.

هریس با انتقاد از عملکرد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، بر آن است که ترامپ بر گذشته متمرکز است. کتاب آمریکای مفلوک او مؤید چنین برداشتی است. همچنان‌ که اکثریت ایرانیان بر این نظر هستند که ترامپ بیزینس‌من خوبی است و به دلیل این روحیه کاسب‌مسلکی می‌توان مشکلات سیاسی ایران و آمریکا را از طریق معامله با او مرتفع کرد. هریس قبل از اشاره به برنامه افراطی پروژه ۲۰۲۵ ترامپ و همچنین سیاست‌های او در زمینه مالیات، تأمین اجتماعی و بیمه سلامت گفته بود ‌دونالد ترامپ می‌خواهد آمریکا را به عقب برگرداند. روزنامه وال‌استریت ژورنال نیز اخیرا در گزارشی نوشته بود که رقابت‌های انتخاباتی میان هریس و ترامپ به رقابتی تنگاتنگ تبدیل شده و نظرسنجی‌ها حاکی از افزایش حمایت‌ها از هریس در میان رنگین‌پوستان و افزایش چشمگیر شور و هیجان انتخاباتی در کارزار دموکرات‌ها‌ست. گفتنی است‌ به‌رغم تفاوت‌هایی که در دیدگاه‌های اقتصادی کامالا هریس و جو بایدن مشاهده می‌شود، ‌این دو ایده‌های مشابهی را ترویج و دستاوردهای یکسانی را در سه سال و نیم گذشته تبلیغ کرده‌اند؛ هرچند به نظر می‌رسد ‌هریس می‌تواند مجموعه گسترده‌ای از سیاست‌ها را از یارانه‌های مربوط به نیمه‌هادی‌ها گرفته تا لغو بدهی‌های دانشجویی در بسته‌بندی‌های جذاب‌تری مطرح کند. به گزارش اکونومیست، بایدن برنامه مشهور خود را «بازسازی بهتر» (Build Back Better) نامید. اگرچه این برنامه چندان مورد توجه قرار نگرفت، ولی هریس در سخنرانی‌های اخیرش درباره اقتصاد، عبارت ظریف‌تری را به نمایش گذاشته است: «آزادی برای شکوفایی» (Freedom to Thrive). آزادی برای شکوفایی، چه به شعار کامالا هریس در مبارزات انتخاباتی او تبدیل شود و چه تبدیل نشود، افرادی که با هریس کار کرده‌اند، می‌گویند این موضوع فلسفه و رویکرد او را نسبت به سیاست اقتصادی‌اش نمایان می‌کند. او به دنبال گسترش و نه تغییر شکل دادن بایدنومیکس است (عبارتی که برای نشان‌دادن دکترین اقتصادی جو بایدن به کار می‌رود). بایدن نیمی از برنامه خود را درباره سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌های آمریکا، تولید و انرژی سبز تنظیم کرده بود. کاملا هریس نیز این کار را ادامه خواهد داد، اما تمرکز اصلی هریس بر نیمه دیگر برنامه‌هایش خواهد بود؛ یک برنامه تأمین اجتماعی که اغلب ناتمام مانده است. این برنامه شامل تلاش برای تأمین بودجه بیشتر برای مهدکودک‌ها، دستمزدهای بالاتر برای کارکنان مراقبت در منزل و مرخصی با حقوق برای همه افراد است. به همین دلیل است که چند ساعت پس از خروج بایدن از رقابت‌ ریاست‌جمهوری، دو اتحادیه‌‌ فدراسیون معلمان آمریکا و اتحادیه بین‌المللی کارکنان خدمات که پرستاران را نمایندگی می‌کنند، از کامالا هریس حمایت کرده‌اند. هریس همچنین نقش مهمی در وادارکردن دولت بایدن به کاهش بار بدهی‌های پزشکی برای آمریکایی‌ها از طریق قانونی ایفا کرده است که بدهی‌های پزشکی را از امتیازات اعتباری شخصی حذف می‌کند؛ چیزی که او در صورت رسیدن به مقام رئیس‌جمهوری بر آن تأکید فراوان خواهد کرد.

کامالا هریس با اعتقاد به قدرت مقررات برای خدمت به منافع عمومی مردم آمریکا تضاد شدید خود را با تمایل دونالد ترامپ برای کوچک‌کردن دولت نشان داده است. هریس در یک مورد، در نبردی سخت با برخی از بزرگ‌ترین بانک‌های آمریکا، به احقاق 18 میلیارد دلار وام برای کالیفرنیایی‌هایی دست پیدا کرده بود که از توقیف‌های نادرست وام مسکن آسیب دیده بودند؛ چیزی که گفته شده است او به این موضوع افتخار بسیار می‌کند. هریس حقوق کارگران را افزایش خواهد داد و سپس با اعمال قوانین نظارتی، مطمئن خواهد شد ‌‌شرکت‌ها و نظام مالی از آنها سوءاستفاده نمی‌کنند. هریس در زمینه اقتصاد چپ‌گراتر از بایدن است. وی ابتدا از طرح بیمه درمانی واحدی برای همه آمریکایی‌هایی که حضور بیشتر دولت را در بخش درمان دنبال می‌کند، با عنوان «مدیکر برای همه» حمایت کرد. هریس همچنین لغو کامل طرح کاهش مالیات ترامپ را پیشنهاد کرده است که در سال 2017 تصویب شده بود؛ درحالی‌که بایدن خواستار حفظ نرخ‌های مالیاتی پایین‌تر برای افرادی است که کمتر از 400 هزار دلار در سال درآمد دارند که شامل حدود 98 درصد از جمعیت آمریکاییان می‌شود. با این وجود، در نظر گرفتن مواضع کامالا هریس در سال 2020 به‌عنوان عقاید فعلی او، قدری گمراه‌کننده است و باید آنها را متناسب با تغییر زمان و نزدیک‌‌شدن به تاریخ مناظره‌ها با دونالد ترامپ مورد بررسی دوباره قرار داد. در آن زمان، او سعی خواهد کرد تا خود را بین جناح مترقی حزب دموکرات و جریان اصلی آن قرار دهد؛ هرچند ‌در معرض حملات هر دو قرار خواهد گرفت. همین تقسیم‌بندی است که تیم مبارزات انتخاباتی او را برای انتخابات مقدماتی آزار می‌دهد که میان مشاوران جناح چپ، ازجمله خواهرش مایا و یک گروه میانه‌روتر تقسیم می‌شوند. در چند سال گذشته، دیدگاه‌های هریس به میانه‌روهای حزب دموکرات بیشتر شبیه شده است. مشاوران اصلی او در زمینه سیاست‌های اقتصادی از‌جمله مایک پایل و دین میلیسون، هر دو صداهای میانه‌رو‌تری دارند. هریس همچنین به نظر می‌رسد مواضع ملایم‌تر بایدن در قبال مراقبت‌های بهداشتی و مالیات‌ها را پذیرفته باشد؛ اگرچه هنوز برنامه‌های خود را برای این دو توضیح نداده است. به نظر می‌رسد‌ میان دیدگاه‌های هریس و بایدن تمایزی واقعی وجود نداشته باشد.

 این واقعیت که کامالونومیکس (دکترین اقتصادی کامالا هریس) بسیار شبیه بایدنومیکس است، با توجه به محبوبیت‌نداشتن بایدنومیکس، خطرهای زیادی را برای نامزدی هریس به همراه دارد. در تمام نظرسنجی‌ها اکثریت آمریکایی‌ها درباره اقتصاد به بایدن نمره ضعیفی داده‌اند. بدبینی آنها به‌شدت تحت تأثیر تورم دوران بایدن است و همین قضاوت سخت می‌تواند وضعیت هریس را با مشکل مواجه کند. او نه‌تنها معاون بایدن بوده است، بلکه خواستار کمک‌های مالی بزرگ‌تر در اوج همه‌گیری کووید۱۹ بود که ممکن بود باعث افزایش تورم شود. البته هریس، نکات مثبت را در کارنامه بایدن به‌ویژه ایجاد بیش از 15 میلیون شغل در دوره او و بایدن برجسته‌تر جلوه می‌دهد. با این‌ حال این موضوع چالشی که کامالا هریس اکنون با آن مواجه است، نشان می‌دهد که او نمی‌تواند سوابق بایدن را در اقتصاد نادیده بگیرد؛ زیرا با آن ارتباط نزدیکی دارد، هرچند جلب‌ توجه به موفقیت‌های دولت بایدن و نقاط قوت اقتصاد او نیز ممکن است به‌خوبی کارساز نباشد. در بخش عمده‌ای از این چند سال، کاخ سفید تلاش کرده تا چنین کاری را انجام دهد، اما در عمل دیدگاه‌های مردم، نتیجه چندانی را در بر نداشته است: شعار «آزادی برای شکوفایی» خوب به نظر می‌رسد، ولی ممکن است کامالا هریس، مانند جو بایدن متوجه شود که آزادی مردم آمریکا برای تغییر‌دادن سرنوشت خود بر آن غلبه کند.

بررسی دیدگاه‌ها و برنامه‌های کامالا هریس می‌تواند دیدگاه‌ها و برنامه‌های اقتصادی مسعود پزشکیان را در لزوم تعامل سازنده با دنیا از‌جمله با دنیای غرب اعم از ایالات متحده آمریکا و اروپا در حوزه اقتصادی تحت‌الشعاع قرار دهد؛ به‌ویژه با مشکلاتی که برای حل مشکلات مربوط به تحریم‌های اقتصادی، تجاری، علمی، حقوقی و نظامی با آن مواجه است. اهمیت حل معضل تحریم‌ها که بالغ بر دوهزارو 570 نوع تخمین زده می‌شوند، برای افزایش جذب سرمایه خارجی، رشد اقتصادی و همچنین ایجاد فرصت‌های شغلی، اشتغال و همسان‌سازی فاصله میان تورم با نرخ دستمزد‌ها بسیار روشن است. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه اسبق و معاون راهبردی پزشکیان، گفته بود: اگر تعداد تحریم‌ها در دولت آقای روحانی با ترامپ از هزار تحریم به هزارو 500 تحریم رسید، در دولت شهید رئیسی از هزارو 500 تحریم به دوهزار‌و ۵۷۰ رسید، یعنی در هشت سال ۵۰۰ تحریم اضافه شد. با این حال، در ۲۷ دی ۱۳۹۴ بخشی از تحریم‌ها برداشته شد، هرچند به‌ دنبال خروج آمریکا از برجام و به‌ویژه از ۱۴ آبان ۱۳۹۷ تحریم‌ها تشدید شد. مقام‌های دولت آمریکا تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران را سخت‌ترین و فلج‌کننده‌ترین تحریم‌ها در طول تاریخ تمدن بشری نامیده‌اند. در ۲۳ مارس ۲۰۲۴ فارن‌‌پالیسی در گزارشی به نوشته دانیل پلتکا به تغییر سیاست آمریکا و غرب درباره ایران اشاره کرده است. نویسنده با ارائه مثال‌هایی مانند فروش روزانه نفت ایران، تمدیدنشدن تحریم‌های ایران و برخی از مثال‌ها سعی در اثبات این موضوع کرده است. از این‌رو ایجاد تعادل بین هزینه تحریم و هزینه ژئوپلیتیکی که تحریم می‌تواند ایجاد کند، نکته بسیار مهمی است که در ارتباط با غرب و آمریکا وجود دارد. براین‌اساس، با توجه به لزوم ارتباطات مناسب و سازنده با دنیا برای رفع یا کاهش تحریم‌ها، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی برای تحقق رشد اقتصادی و اجرای قوانین به جای ایجاد قوانین جدید که بیش از دیگر محور‌های مطرح‌شده در اولویت برنامه‌های اقتصادی رئیس‌جمهور نهم حائز اهمیت است، می‌توان انعقاد ارتباط اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی ازجمله شرکت‌های آمریکایی در کنسرسیوم‌های خارجی را مطمح نظر داشت که در فضای بهره‌برداری از توانایی این شرکت‌ها در رونق فضای کسب‌وکار مناطق آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی تأمل‌برانگیز است. موضوع مشارکت شرکت‌های بین‌المللی ازجمله شرکت‌های آمریکایی در پروژه‌های اقتصادی مناطق آزاد ایران می‌تواند ابزار اقتصادی مناسبی برای برقراری مشارکت سرمایه‌گذاران آمریکایی به منزله مقابله با تحریم‌ها و به‌ویژه استفاده از توانایی این شرکت‌ها در جذب فناوری‌های پیشرفته برای رونق فعالیت‌های عمرانی و اقتصادی مناطق آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی ایران باشد، تا جایی‌ که این تصمیم زمینه‌ای برای جذب مشارکت دیگر شرکت‌های اروپایی، چینی، هندی و کشورهای دیگر در مناطق آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی ایران باشد. به‌واقع، جذب مشارکت سرمایه‌گذاران آمریکایی گروگان‌گرفتن سیاست‌های دولت آمریکا در لغو تحریم‌هاست. همچنان‌ که ترکیه در مقابل ترامپ چنین کرده است. با رونق جذب سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد ایران این مناطق از ناکارآمدی فعلی رها شده و جان تازه‌ای به خود می‌گیرند؛ اگرچه با وضعیت موجود زوال مناطق به‌ منزله مناطق آزاد با رویکرد سازمان‌های عمران منطقه‌ای قابل مقایسه است و قابلیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی را مانند وضعیت این 31 سال از بدو تأسیس مناطق تا‌کنون پیدا نخواهند کرد؛ هرچند بسته‌های سرمایه‌گذاری هزار یا هزارو ‌200گانه ایجاد و در شعار چیزی بیش از عملکرد سازمان‌های عمران منطقه‌ای حاصل نکرده و نمی‌کنند. این مناطق در این 31 سال از آغاز فعالیت‌شان در سال 1372 تا‌کنون که تعداد آنها به 18 منطقه آزاد رسیده‌ و چه آنهایی که قدمت 31‌ساله دارند، مانند مناطق آزاد کیش، قشم و چابهار و آنهایی که از سال 1382 و 1389 شروع به فعالیت کرده‌اند، مانند مناطق آزاد انزلی، ارس، اروند و ماکو و آنهایی که به‌تازگی در بانه و مریوان، اینچه‌برون، مهران، قصرشیرین، سیستان، اردبیل، بوشهر، مازندران، سرخس و دوغارون به تصویب رسیده‌اند، هیچ‌کدام راه به جایی نخواهند برد و همه در حد «آواز در اضطراب» یا «بانگ به انبوهی مدیران به حاشیه مانده در مناطق آزاد تجاری‌ـ‌‌صنعتی» باقی خواهند ماند. همچنان‌ که همه آنها بر‌خلاف انتظار قادر نخواهند بود نقشی در تولید ناخالص داخلی (GDP) به‌ منزله شاخص توسعه اقتصادی داشته باشند. شاخص‌های این مناطق جذب سرمایه خارجی، انتقال فناوری پیشرفته، تولید و گسترش صادرات و ایجاد فرصت‌های شغلی و اشتغال بوده است. از ‌این‌رو، همان‌گونه که مسعود پزشکیان در مناظرات خود گفته است، بدون ارتباط مناسب و سازنده با دنیا به رشد اقتصادی هشت درصد نمی‌رسیم و امکان ندارد بدون ارتباط یا بازکردن مرزهای کشور با دولت‌های منطقه و دنیا به رشد اقتصادی تعیین‌شده در برنامه هفتم پیشرفت دست یابیم؛ درصد رشدی که مناطق آزاد به لحاظ ماهیت فعالیت‌های خود باید نقشی تعیین‌کننده در تخصیص آن درصد داشته باشند. پزشکیان لازمه رشد هشت‌درصدی را جذب سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه دانسته که تهیه آن در حالت عادی غیر‌ممکن است. گفتنی است که میزان سرمایه‌گذاری خارجی جذب‌شده در سال‌های 1392 تا 1402 ایران معادل 21‌هزارو 783 میلیون دلار بوده است. به نظر پزشکیان، لازمه رشد مدنظر انجام سرمایه‌گذاری است؛ زیرا بدون سرمایه‌گذاری نه اشتغال ایجاد می‌شود و نه تولید افزایش می‌یابد. سرمایه‌گذاری به این بستگی دارد که کشور چه محدوده‌ای از بازار را مدنظر داشته باشد. آیا فقط کشور را می‌بینیم یا اینکه منطقه را هم در نظر می‌گیریم؟ هر چقدر دید دست‌اندرکاران وسیع‌تر باشد، طبیعی است که رشد اقتصادی افزایش بیشتری را تجربه می‌کند. برای این منظور باید دو کار صورت گیرد: گام اول، مشارکت مردم و به صحنه آوردن آنها‌ در اقتصاد و سپس شکستن فاصله میان دولت و مردم است. برای رفع شکاف بین مردم و دولت باید مردم را در صحنه نگه داشت؛ باید مغزها، استعداد‌ها و نیرو‌های نخبه‌ را در کشور نگه داشت؛ زیرا این افراد کسانی هستند که کشور را به رشد مدنظر اقتصادی می‌رسانند. به‌ گفته پزشکیان، باید به تولید‌کنندکان، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و مشارکت‌کنندگان در تولید میدان داد و دست‌شان را باز گذاشت تا فعالیت کنند؛ نباید بدن تولید‌کننده از این بلرزد که فردا قرار است چه بلایی بر سر او بیاید. او با اشاره به موضوع تفاوت میان نرخ دستمزد و تورم معتقد است در حقوق‌هایی که امروز به کارگران و کارمندان پرداخت می‌شود، تورم ۴۰ درصد است، اما در بهترین شرایط افزایش حقوق‌ها تنها ۲۰ درصد انجام می‌شود که با این روند نمی‌توان به رشد اقتصادی

دست یافت.

 تورم یک عامل غیرمستقیم در خالی‌کردن جیب مردم است. چیزی که میلتون فریدمن بر آن صحه گذاشته است. امروز کارمندان و بازنشستگان نباید شرمسار خانواده‌های خود باشند، چون نمی‌توانند زندگی خود را با این روند تورمی ادامه دهند. پزشکیان بر آن است که باید حقوق افراد با تورم همسان باشد. این موضوع در قانون مجلس شورای اسلامی وجود ندارد و معترضان نیز اجرای قانون را می‌خواهند. همچنان‌ که در لایحه دولت و منابع تعریفی دولت همیشه کسری وجود دارد و به دلیل جبران‌نشدن کسری بودجه این موضوع اجرا نمی‌شود. دولت باید درآمدزایی کند و وقتی درآمد ندارد، نباید تعهدی بدهد که نمی‌تواند آن را انجام دهد. او با بیان اینکه ۸۵ درصد اقتصاد ایران دولتی است که منافع خود را دنبال می‌کند، بر آن است که وقتی مبارزه با فساد رخ می‌دهد که دیوان‌سالاری و تعارض منافع وجود نداشته باشد. در این ‌صورت همه چیز شفاف می‌شود.

 بزرگ‌ترین فساد در کشور ناکارآمدی است و دیوان‌سالاری، فساد و ضعف در اقتصاد در اینجا هویدا می‌شود. پزشکیان با اشاره به نقش سیاست خارجی در اقتصاد و موضع تحریم‌های بین‌المللی، بر آن است که در سیاست خارجی دولت نباید شعار‌های دهن‌پرکن بدهد که جیب مردم را خالی کند. شعاری که مردم را از قافله توسعه عقب بیندازد. در سیاست خارجی، توسعه کشور باید‌ پیگیری شود. او می‌خواهد مردم ایران از زندگی حداقلی و صرفا تأمین معیشت بخور‌ونمیر به یک زندگی رضایت‌بخش و شایسته دست یابند. او نمی‌خواهد مردم ایران مدام چشم‌شان به اخبار باشد تا ببینند بیشتر تحریم می‌شوند یا تحریم نمی‌شوند، فردا نرخ دلار بالا می‌رود یا پایین می‌آید. او می‌خواهد از هوش مصنوعی تا بهترین صنعت جهانی را به مردم خود ارائه دهد؛ همچنان‌ که برای بر‌طرف‌کردن مشکلات مردم به همت، انسجام ملی و گشایش خارجی نیاز داریم. درباره رشد اقتصادی و مسئله تحریم، پزشکیان با اشاره به اینکه هر زمانی‌ که خواستیم توافق کنیم، نرخ تورم پایین آمد و نرخ رشد اقتصادی بالا رفت‌ و هر زمانی هم که قصد نداشتیم توافق کنیم، نرخ رشد اقتصادی کاهش و نرخ تورم افزایش یافته است، گفته است این همان ترفندی است که صهیونیست‌ها به‌ دنبال انجام آن هستند و در عمل پارازیت اقتصاد ایران در ارتباط با تحکیم روابط خارجی هستند. حادثه‌ای که برای اسماعیل هنیه یک روز بعد از انجام مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری ایران اتفاق افتاد، از این قبیل موارد است. پزشکیان اجرای سیاست‌های کلی و قانون برنامه هفتم پیشرفت، حذف قیمت‌گذاری دستوری، حمایت از بورس، واردات خودرو، بنزین، کاهش تورم، خصوصی‌‌‌‌‌سازی، تهیه گزارش جامع رانت‌‌‌‌‌های اقتصادی، مدیریت هزینه‌های دولت، تداوم یارانه به دهک‌های پایین، شفافیت با 

The Financial Action Task Force) FATF)، متناسب‌سازی حقوق با تورم، حل مشکل معیشتی بازنشستگان، کارگران، معلمان و کارمندان دولت، تقویت معیشت کشاورزان و روستاییان و حل مسئله ناترازی انرژی را از‌جمله مواردی بر‌شمرده است که باید منتظر اجرای آن در سطح کشور باشیم. به‌ نظر می‌رسد وضعیت بازار سرمایه در دولت چهاردهم متفاوت از سه سال‌ گذشته باشد؛ زیرا اقتصاد مد‌‌نظر او به‌ دنبال تک‌نرخی‌کردن ارز است و ارز ترجیحی را فقط به کالاهای اساسی اختصاص خواهد داد. همان سیاستی که در دولت خاتمی به سرانجام رسید و نرخ ارز یکسان شد. بنابراین، این انتظار می‌رود که با اعتقاد او به عدم دخالت‌های دولت و همین‌طور انتقاد از افزایش نرخ خوراک صنایع، بازار سهام روزهای سبزی در پیش‌‌روی اقتصاد ایران به وجود آورد. البته رویکرد اقتصاد بازار فریدریش هایک و طرفداران او در ایران را که با روی کار آمدن دولت چهاردهم زمینه مناسبی برای فعالیت پیدا کرده‌اند، نباید لجام‌گسیخته در ایران انجام داد. اقتصاد ایران بدون اعمال نظارت بر بازار نمی‌‌تواند قوام لازم را پیدا کند. از این نظر، مشاورانی که به دنبال اجرای تفکر هایک، قهرمان اقتصاد بازار، در ایران هستند، باید بپذیرند که اجرای اقتصاد بازار باید تحت نظارت قرار گیرد. آنهایی که برخی رسانه‌های اقتصادی در ایران را مایملک نظریات خود کرده‌اند. آمارتیا سن، دانشمند اقتصادی توسعه به‌مثابه آزادی، توسعه را آزادی و آزادی را هدف نهایی و مؤثرترین وسیله در ابقای زندگی اقتصادی و کلیدی برای تضمین رفاه عمومی مردم کشورها دانسته است. او با ارائه ایده آزادی فردی و ارتباط آن با هر سنت دینی، سیاسی، عقلانی و تاریخی خاص، کاربردها و امکانات کنونی آن را در جهان نشان داده است. سیاست و اقتصاد ‌مانند توسعه و آزادی هر دو جزء لاینفک همدیگر در رشد اقتصادی، آسایش مردم و رفاه عمومی هستند. این دو بدون هم نمی‌توانند اهداف خود را به پیش ببرند.

گفتنی است ‌با انتخاب پزشکیان، نزدیک به ۱۲۶‌ هزار واحد شاخص‌ کل بورس رشد کرد و امیدواری را در میان اهالی بازار بورس به آینده موجب شد. این رشد به لحاظ نتیجه انتخابات 15 تیرماه 1403 نشان از آغاز یک فصل تازه در بازار بود و با توجه به اینکه از ابتدای سال ‌تا به امروز این بازار‌ نفس راحتی نکشیده است، امید می‌رود که ریاست‌جمهوری پزشکیان بعد از انجام مراسم تنفیذ و تحلیف در مجلس شورای اسلامی، نقطه عطف اقتصاد و به‌ویژه بازارهای ایران از‌جمله بازار سرمایه باشد که شرایط خوبی نداشته و در ادامه یک مسیر منطقی را تجربه کند. به نظر می‌رسد بازار سرمایه در کوتاه‌مدت در یک فضای پرهیجان واکنش مثبت و خوبی داشته‌ باشد. به‌خصوص که بازار سرمایه را می‌توان راهبر بازارهای اقتصادی شناخته و می‌تواند هشدار مناسبی برای فعالان اقتصادی کشور باشد. این خوش‌بینی‌ها در روزهای آینده با وزرای اجرائی توانمند و کارآمد در کابینه دولت چهاردهم و رونمایی از برنامه‌های اقتصادی دولت، توان آن را دارد تا بازار سرمایه را وارد مرحله صعودی بلندمدت با شیب به نسبت آهسته کرده و بازارها را از التهاب سیاست خارج کند. همچنان‌ که می‌تواند برای رفع مصائب و گرفتاری‌های معیشتی مردم، مادامی که دولت بر تعهدات خود نسبت به ریشه‌کنی گرسنگی و پایبندی به تعهدات قانون اساسی در ارائه آموزش و خدمات سلامت همگانی متعهد باشد، مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم را بر اساس دیدگاه علمی به اقتصاد با رعایت نظارت مستقیم و غیر‌مستقیم مرتفع کند. آن‌چنان‌ که توجه به ریسک‌پذیری اقتصاد نیز حائز اهمیت است.

دولت چهاردهم در حالی پس از مراسم تحلیف و انتخاب وزیران کابینه دولت را در دست گرفته‌ که مدت‌هاست بازارهای داخلی در رکود به سر می‌برند. بررسی آمارها نشان می‌دهد‌ در یک‌ونیم سال اخیر، هیچ بازاری نتوانسته حتی از تورم پیشی بگیرد و حالا سرمایه‌گذاران به دولت جدید چشم دوخته‌اند تا با ایفای نقش خود بتوانند اقتصاد را راه‌اندازی کرده و هوای تازه‌ای استنشاق کنند. حمایت از بازارهای داخلی در آستانه آغاز فعالیت دولت چهاردهم، تجارت را مهیج‌تر و بارآورتر از تجارت و صناعت دولتی کرده که همچنان تابع مقررات سنتی است. به گفته ویل دورانت، تجارت را باید از بازار داخلی به جهان گسترش داد. حال و آینده بازارهای سهام، نرخ بهره، ارز، سکه، مسکن و خودرو را دولت باید سامان بخشیده و ساماندهی معیشت مردم را برای یک زندگی راحت و بدون دغدغه نظم دهد تا با از بین رفتن رکود موجود، بازارها رونق پیدا کنند. بر این‌ اساس، اقتصاد توسعه بر مبنای توجه به بازار داخلی و خارجی، رونق را به بازار ایران باز‌می‌گرداند. مردم مشارکت خواهند کرد و تولید و صادرات جهش پیدا خواهد کرد. از این‌رو، در گذر زمان برخورد پزشکیان با کامالا هریس به دیپلماسی فعال سیاسی با هدف تأمین منافع اقتصاد ملی آن دو مربوط است. همه می‌دانیم که شروع ارتباط با غرب، به حل مسائل برجامی با آمریکا گره خورده است؛ به‌ویژه که کامالا هریس می‌تواند به آن باور داشته باشد. هریس به شکل مستمر از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران (برجام) حمایت کرده‌ ‌و آن را یک دستاورد مهم حزب دموکرات در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما ‌دانسته است. او به‌ دنبال یک توافق کاهش تنش از طریق یک توافق هسته‌ای جدید یا دست‌کم توافق یا تفاهم جدیدی است که بتواند جلوی توسعه سلاح‌های هسته‌ای را از سوی ایران بگیرد. پزشکیان در مراسم تحلیف اذعان کرد که به پشتوانه مردم، با حمایت مقام معظم رهبری و با ایجاد اجماع میان همه ارکان و جناح‌های سیاسی کشور، قاطعانه و شرافتمندانه، از عزت و منافع ایران و حقوق ملت در صحنه بین‌المللی پاسداری خواهد کرد. همچنان‌ که تأمین منافع ملی، پاسداری از امنیت مردم، توسعه اقتصادی کشور، بهبود کیفیت زندگی مردم در چارچوب سه اصل عزت، حکمت و مصلحت‌ را مهم‌ترین اهداف سیاست خارجی دولت چهاردهم برشمرده است. همان‌طور که برای رسیدن به این اهداف، تعامل سازنده و متوازن با جهان و احقاق حقوق مردم سرلوحه کار دولت او خواهد بود. اولویت سیاست خارجی دولت چهاردهم، بهبود و تحکیم روابط با کشورهای همسایه است؛ به‌خصوص‌که منابع ارزشمند کشورهای پیرامونی نباید با تنش‌ها و رقابت‌های فرسایشی به هدر رود. دولت چهاردهم، خواهان منطقه‌ای قوی خواهد بود؛ منطقه‌ای که در آن همه کشورهای همسایه بتوانند با هم‌افزایی برای توسعه اقتصادی، پیشرفت و بهبود زندگی آینده، گام مشترک بردارند. دولت چهاردهم به‌ دنبال آن است تا با ایجاد تعادل و توازن در روابط خارجی و منافع ملی، نیازهای صلح و امنیت منطقه و جهان را پیگیری کند. پزشکیان با اذعان بر تحکیم روابط بازیگران نوظهور در جنوب جهان، دوستی و مودت با همسایگان شرقی و حوزه فرهنگی فارسی‌زبان، کشورهای غربی را به درک واقعیت‌ها و ایجاد روابط مبتنی بر احترام متقابل و جایگاه برابر فراخوانده است. آن‌چنان‌ که آمادگی دولت چهاردهم را برای گفت‌وگو درباره مدیریت تنش، با دولت‌هایی اعلام کرده که شأن و جایگاه ایران را درک نکرده‌اند. او عادی‌سازی روابط اقتصادی و تجاری ایران را با جهان، به‌منزله حق مسلم ایران یادآور شده که برای رفع تحریم‌های ظالمانه از پای نخواهد نشست؛ یعنی دولت او‌ هرگز تسلیم زورگویی، فشار و استانداردهای دوگانه‌ای نخواهد شد که تاکنون وجود داشته است. به‌طوری‌ که تجربه بیش از دو دهه مذاکره با ایران، دولت‌های طرف مذاکره را باید به این درک رسانده باشد که ایران پایبند به تعهدات بوده و خواهد بود؛ همچنان‌ که کشور به فشار و زیاده‌خواهی پاسخ نمی‌دهد. او با اشاره به اینکه امروز ایران، منطقه و جهان، نیازمند همبستگی، تفاهم و مشارکت هستند، این بیت حافظ را که آسایش دو گیتی، تفسیر این دو حرف است/ با دوستان مروت، با دشمنان مدارا، همواره شعار مردم ایران دانسته است. رئیس‌جمهور با بیان اینکه دولت چهاردهم به‌ دنبال آرامش و ثبات در منطقه، جهان و پیشرفت و رفاه برای مردم ایران و منطقه است، گفت: بیایید با هم از نگرانی‌ها و نارضایتی‌های مردمان خود کم کنیم و ایران و منطقه را به جایگاه شایسته‌اش در تاریخ، تمدن و فرهنگ معاصر بازگردانیم. آن‌چنان‌ که همه ما در دنیای توفانی امروز در یک کشتی نشسته‌ایم. بیایید نظام حکمرانی را با قطب‌نمای آرامش و پیشرفت مردمان‌مان به پیش ببریم. هریس اخیرا تیم والز، فرماندار مینه‌سوتا را به‌عنوان معاون خود انتخاب کرده است؛ اقدامی که با هدف نیرو‌بخشیدن به پایگاه رأی حزب دموکرات در ایالت‌های میدان نبرد غرب میانه ایالات متحده صورت گرفته است. این پایگاه از جناح چپ حزب دموکرات موسوم به جناح مترقی هستند. والز به‌منزله صدای اصلی در خطوط حمله دموکرات‌ها به جمهوری‌خواهان ظاهر شده و بارها از دونالد ترامپ و جی‌دی ونس، معاون او و سناتور اوهایو، همچون افرادی عجیب یاد کرده است.