سلاح مرگبار آمریکا در خدمت نتانیاهو

پس از عملیات  شامگاه 27 سپتامبر اسرائیل در منطقه ضاحیه جنوبی بیروت که دبیر‌کل حزب‌الله لبنان و دیگر فرماندهان حزب‌الله هدف آن بودند، توجه رسانه‌ها دوباره به بمب‌های سنگرشکن یا «بانکر باستر» جلب شده است. با گذشت چند روز از این عملیات، هنوز درباره اینکه ارتش اسرائیل در این عملیات هوایی گسترده -که اسرائیل نام «نظم نوین» را بر آن گذاشته- از چه سلاح‌هایی استفاده کرده، گزارش‌های مختلفی منتشر شده است. هم‌زمان با سکوت ارتش اسرائیل درباره جزئیات حملات هوایی اخیر به بیروت، برخی گزارش‌ها از این حکایت دارند که تل‌آویو در حمله به زیرزمین ساختمان محل جلسه  فرماندهان و مقام‌های ارشد حزب‌الله لبنان احتمالا از بمب‌های سنگین ساخت آمریکا استفاده کرده است. مقام‌های آمریکایی ادعا کرده‌اند‌ درباره حملات جمعه‌شب اسرائیل در لبنان هیچ اطلاع قبلی دریافت نکرده‌اند. واشنگتن اوایل سال ۲۰۲۴ ارسال یک محموله بمب ۹۰۰‌کیلوگرمی به اسرائیل را به دلیل نگرانی در مورد استفاده از آنها در مناطق پرجمعیت غزه متوقف کرد؛ با‌این‌حال دولت بایدن بعدا ارسال بمب‌های ۲۲۷‌کیلوگرمی را تأیید کرد. واشنگتن‌پست در گزارشی با استناد به گفته‌های کارشناسان نظامی، نوشت اسرائیل در حمله به ضاحیه، از ده‌ها بمب‌ ۹۰۰‌کیلوگرمی استفاده کرد که دست‌کم برخی از آنها بمب‌های «بلو‌-۱۰۹‌ (BLU-109)» و کیت‌های دقیق هدایت‌شونده «جِی‌دی‌ای‌ام‌ (JDAM)» ساخت ایالات متحده‌اند. بمب‌های بلو‌-۱۰۹ از نوع بمب‌های سنگین سنگرشکن یا نفوذکننده موسوم به «بانکر باستر‌  (Bunker buster)» محسوب می‌شوند و کیت‌های جِی‌دی‌ای‌ام سیستم‌های هدایتی‌اند که برای کمک به حمله به یک هدف خاص به مهمات متصل می‌شوند.

بر‌ اساس تحقیقات انجام‌‌شده، شعاع تخریب یک بمب ۹۰۰‌کیلوگرمی، ۳۵ متر است و به همین دلیل است که در این عملیات حدود شش ساختمان ظاهرا مسکونی دیگر بالای آن پناهگاه زیرزمینی نیز با خاک یکسان شدند. برخی رسانه‌ها ادعا کرده‌اند که این پناهگاه زیرزمینی در نزدیکی یکی از مدارس سازمان ملل متحد در بیروت قرار داشته است. علاوه‌ بر واشنگتن‌پست، نشریه بیزینس‌اینسایدر نیز در گزارشی نوشت که کارشناسان با بررسی تصاویر حملات اسرائیل به بیروت معتقدند جنگنده‌ها در حمله جمعه از بمب‌های بانکر باستر ساخت آمریکا استفاده کرده‌اند. به نوشته این نشریه، نیروی هوایی اسرائیل روز شنبه تصاویری را منتشر کرد که نشان می‌داد یک جت جنگنده 

اف‌-15‌آی (F-15I) یک روز قبل برای اجرای حملات هوایی به مقر مرکزی حزب‌الله در بیروت، پایتخت لبنان، برخاسته بود. ارتش اسرائیل تصویر ثابتی از یک جنگنده اف‌-15 در حال برخاستن برای مأموریت حمله را نیز به اشتراک گذاشت که نشان می‌دهد هواپیما حامل بمب‌های بلو‌-۱۰۹ و به کیت‌های حمله مجهز است. برخی تحلیلگران دفاعی در شبکه‌های اجتماعی نیز به بمب‌های ۹۰۰کیلوگرمی روی جت‌ها در تصاویر منتشرشده از نیروی هوایی اسرائیل اشاره کردند. سایر رسانه‌ها، ازجمله نیویورک‌تایمز، با کمک یک متخصص سابق نیروی هوایی ایالات متحده، تأکید کردند که این بمب‌ها از نوع بلو‌-۱۰۹ بوده است. کارشناسان دیگری هم به آسوشیتدپرس گفتند‌ تصاویر حفره‌های عمیق ایجادشده در محل حمله اسرائیل، با بمب‌هایی با این اندازه مطابقت دارند. بمب سنگرشکن یا «بانکر باستر» نوعی بمب است که برای نفوذ به ساختارهای سخت، مانند پناهگاه‌های نظامی یا تأسیسات زیرزمینی طراحی شده‌ است. این مواد منفجره قدرتمند معمولا در جنگ‌ها برای هدف قرار‌دادن مخفیگاه‌ها که با بتن یا فولاد ضخیم محافظت شده‌اند، استفاده می‌شود.

بمب‌های سنگرشکن با استفاده از ترکیبی از سرعت و وزن بالا برای شکستن لایه‌های حفاظتی قبل از انفجار عمل می‌کنند. این بمب‌ها می‌توانند از هواپیماها یا از سیستم‌های زمینی شلیک شوند. بمب‌های سنگرشکن معمولا بدنه‌ای سنگین و تقویت‌شده‌ دارند که به آنها کمک می‌کند در ‌برابر ضربه ناشی از برخورد با هدف سخت مقاومت کنند. این بمب‌ها هنگامی که از یک هواپیما رها می‌شوند، سرعت و شتاب می‌گیرند که به نفوذ به لایه‌های بتن یا فولاد کمک می‌کند. درواقع ترکیب وزن، سرعت و فناوری پیشرفته، بمب‌های نفوذی را برای عملیات نظامی مؤثر می‌کند. برخلاف موشک‌هایی که افقی یا بدون هدایت عمودی پرواز می‌کنند، بمب‌های سنگرشکن به محض برخورد با زمین، مستقیما با دماغه خود به سطح زمین می‌خورند و پس از آن قسمت نهایی می‌آید. برای این هدف، سازوکاری تأخیری مورد نیاز است تا بمب قبل از رسیدن به هدف، ابتدا روی زمین منفجر نشود. این کار با استفاده از فیوز تأخیری یا فیوز هوشمند انجام می‌شود. بمب‌های سنگرشکن انواع متفاوتی دارند و برخی از آ‌نها می‌توانند حتی پس از رها‌شدن از ارتفاع بیش از ۶۰۰‌متری، به عمق ۳۰‌متری زمین و شش‌متری بتن جامد نفوذ کنند. به مرور زمان، برای سنگین‌تر‌کردن این بمب‌ها، راه‌های پیشرفته‌تری پیدا شد تا پس از برخورد با هدف، انرژی جنبشی بیشتری به آنها بدهد و نفوذ بیشتر را ممکن کند. علاوه‌بر‌این‌، در بسیاری از آنها تقویت‌کننده‌های موشکی نصب می‌شد‌ تا پس از شلیک از هواپیماهای بمب‌افکن، سرعت بیشتری داشته باشد.

مفهوم نفوذ به اهداف مستحکم به جنگ‌های باستانی برمی‌گردد؛ با‌این‌حال از قرن بیستم و به‌ویژه در طول جنگ جهانی دوم و دوران جنگ سرد، در توسعه سنگرشکن‌ها و ابزار نفوذ به تأسیسات خاص پیشرفت‌های قابل‌ توجه و بیشتری رخ داد.

نیاز به نفوذ به پناهگاه‌های بسیار مستحکم نازی‌ها در جنگ جهانی دوم به توسعه بمب‌های تخصصی منجر شد و بستر را برای نوآوری‌های آینده در این زمینه فراهم کرد. در جنگ‌های امروزی، این مهمات یکی از ابزارهای حساس و مهم دانسته می‌شوند و به‌ویژه برای مبارزه با گروه‌های نظامی مد‌نظر قرار می‌گیرند. بمب‌های سنگرشکن را برخی از صنایع دفاعی جهان که در فناوری‌های نظامی پیشرفته تخصص دارند، تولید می‌کنند. شرکت‌هایی مانند بویینگ، لاکهید‌مارتین و ریتیان به دلیل توسعه این سلاح‌های قدرتمند شناخته شده‌اند.

بلو‌-۱۰۹‌

استفاده از این ابزارهای نظامی سؤالات اخلاقی درباره تأثیرگذاری بر غیرنظامیان و محیط زیست به وجود آورده است و در قوانین بسیاری از کشورها‌ برای استفاده از این سلاح‌های خاص محدودیت‌هایی وضع شده است.

 بمب‌های مارک ۸۴ ساخت صنایع نظامی ایالات متحده که مارک ۸۴ یا «BLU-109» نام دارد، از دهه ۵۰ میلادی و جنگ در ویتنام وارد خدمت ارتش این کشور شد. این بمب نفوذگر اکنون پس از گذشت نزدیک به ۷۰ سال از تولید اولیه‌اش، سومین بمب بزرگ موجود در ایالات متحده به لحاظ وزن به شمار می‌رود. مارک ۸۴ یک بدنه فولادی ساده دارد که داخلش با ۴۲۹ کیلوگرم ماده منفجره قوی «تریتونال» پر شده است. این ماده نقره‌ای‌رنگ، ترکیبی از 80 درصد تی‌ان تی و 20 درصد پودر آلومینیوم است و خاصیت انفجاری قدرتمندی دارد. ترکش‌های آن نیز تا فاصله ۳۷۰‌متری مرگبار هستند. خلبانان بمب‌افکن‌های نایت‌هاوک آمریکا در جنگ خلیج فارس به دلیل نیروی ویرانگر و شعاع تخریب زیاد این بمب نام آن را «چکش» گذاشته بودند. 

ارتش ایالات متحده برای به‌روزرسانی این بمب، آن را به دستگاه‌های جهت‌یابی با قابلیت هدایت لیزری دقیق مجهز کرده و این بمب‌ها تبدیل به «مهمات تهاجم مستقیم مشترک» شده‌اند. به عبارت دیگر، بمب‌های غیرهدایت‌شونده قبلی با استفاده از نصب باله‌ها و سیستم هدایت جی‌پی‌اس به یک سلاح هدایت‌شونده تبدیل می‌شوند. ایالات متحده متحد دیرینه اسرائیل و بزرگ‌ترین تأمین‌کننده چنین تسلیحاتی است. این کشور از این مهمات علاوه بر جنگ ویتنام، در عملیات توفان صحرا در خلیج فارس، جنگ افغانستان و همین‌طور بمباران یوگسلاوی در سال ۱۹۹۹ استفاده کرده است. در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، ایالات متحده بیش از ۱۴ هزار بمب مارک ۸۴ را به اسرائیل منتقل کرد که در طول جنگ اسرائیل و حماس از آنها به طور گسترده در نوار غزه استفاده شده است. نام این بمب‌ها در جنگ غزه همچنین پس از آن خبرساز شد که ایالات متحده در پی نگرانی از ورود زمینی اسرائیل به رفح در نوار غزه، تحویل هزار‌و 800 بمب مارک ۸۴ را به حالت تعلیق درآورد. اسرائیل برای مقابله با اعضای حماس‌ که در شبکه پیچیده‌ای از تونل‌های زیرزمینی در غزه مستقر بودند، بر این بمب‌های ویرانگر که توسط ایالات متحده عرضه می‌شود، تکیه دارد. هرچند ترکش‌های انفجاری مارک ۸۴ بسیار مهلک هستند، با این حال قدرت اصلی این بمب در ایجاد موج انفجار قوی است. اگر فردی در شعاع این موج انفجار قرار بگیرد، می‌تواند در دم کشته شود. در این حالت ظاهر فرد سالم است، اما از درون تمامی اعضای داخلی بدن متلاشی می‌شوند. موج مرگبار حاصل از بمب‌ها همچنین از آنجا تقویت می‌شوند که محل انفجارشان در زیر زمین و فضای بسته قرار دارد. یک انفجار کوچک در تونل زیرزمینی به دلیل فضای بسته قدرت مهیب‌تری پیدا می‌کند و موج انفجار در راه خروج از آنجا می‌تواند در جهات مختلف بچرخد و هر چیزی را‌ سر راهش قرار دارد‌ از بین ببرد.