خودروساز داخلی قانون را دور می‌زند

زینب رحیمی: طبق قانون برنامه هفتم توسعه خودروهای داخلی باید مطابق با استاندارد یورو 5 یا بالاتر باشد، اما تعدادی از خودروسازهای داخلی به بهانه تعهدات قبلی به مشتریان، همچنان در حال شماره‌کردن و فروش خودروهای کم‌کیفیت هستند؛ خودروهایی که در وضع بحرانی هوای شهرها سهم درخورتوجهی دارند.

کیفیت خودروهای داخلی، واردات خودروهای خارجی نو و کارکرده ازجمله موضوعات چالشی است که یک پای مهم آن توجه به سطح آلایندگی خودروها و ابعاد محیط‌زیستی است. در سال‌های گذشته به دلیل مقابله با خروج ارز از کشور، واردات خودرو به ایران ممنوع شد. واردات خودروهای کارکرده هم از دیگر طرح‌هایی است که در سال‌های گذشته به‌عنوان یکی از راهکارها برای کنترل آلودگی هوای شهرها مطرح شد. به نظر می‌رسد وزارت صمت تمایل چندانی به اجرای این طرح ندارد. موضع سازمان حفاظت محیط زیست در این موارد و البته وضعیت کیفیت خودروی داخلی حائز اهمیت است. در گفت‌‌وگو با صدیقه ترابی به موضوع خودروهای داخلی و واردات خودروهای نو و کارکرده خارجی پرداخته شده است.

واردات خودروهای خارجی آسان‌تر شده است

صدیقه ترابی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به اینکه واردات خودرو آسان‌تر شده و تعداد خودروهای وارداتی در حال افزایش است، به «شرق» می‌گوید: «در‌حال‌حاضر از شرکت‌های معتبر چینی و غیرچینی خودرو وارد ایران می‌شود. سازمان محیط زیست هم یکی از دستگاه‌هایی است که بر خودروهای وارداتی نظارت می‌کند و به دلیل وضع استانداردهای سخت‌گیرانه‌ برای خودروهای وارداتی، معمولا دارای استاندارد قابل قبولی هستند و مسلما خودروهایی که مطابق با استاندارد روز دنیا ساخته و وارد کشور می‌شوند، در بهبود وضعیت هوا بسیار تأثیرگذار خواهند بود».

خودروهای خارجی باید استاندارد یورو 6 را پاس کنند

ترابی با بیان اینکه خودروهای وارداتی به ایران باید دارای استاندارد یورو 6 باشند، تأکید دارد: «اگر پایشی در زمینه خودروهای وارداتی نشود و بدون کنترل و نظارت وارد کشور شود، مسلما ممکن است خودروهایی با کیفیت نامطلوب هم وارد شود، اما بر‌اساس استانداردهای تعیین‌شده و قانون هوای پاک وضعیت برای واردات خودروها شرایط خوبی دارند. خودروهای وارداتی استاندارد ملی ایران را پاس می‌کنند و بر‌اساس‌این اجازه ورود به کشور می‌گیرند».

سازمان محیط زیست موافق واردات خودروهای کارکرده خارجی

واردات خودروهای کارکرده یکی از موضوعاتی است که در سال‌های گذشته بارها به‌عنوان یک راهکار نسبتا کوتاه‌مدت برای کنترل آلودگی هوا مطرح شده است. به‌تازگی هم محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، از اجرا‌نشدن طرح واردات خودروهای خارجی کارکرده انتقاد کرد و گفت: دو سال است که واردات خودروی دست دوم را تصویب کردیم. چرا نمی‌گذارند خودرو وارد شود. چطور می‌شود در سال بیش از هشت میلیارد دلار قطعه وارد می‌کنند، ولی برای واردات خودروی کارکرده می‌گویند پول نیست! چرا؟ چون نمی‌خواهند اجازه رقابت بدهند. سازمان حفاظت محیط زیست هم مخالفتی با واردات خودروهای کارکرده ندارد. صدیقه ترابی، معاون سازمان محیط زیست، با بیان اینکه بخش دوم واردات خودرو مربوط به خودروهای کارکرده خارجی است، این‌طور توضیح می‌دهد: «استانداردهای سخت‌گیرانه‌ و قابل قبولی در قانون هوای پاک درباره خودروهای کارکرده وارداتی پیش‌بینی شده است. این استانداردها رعایت می‌شود، چون اگر بدون پایش هر خودرویی وارد ایران شود و سطح آلایندگی‌شان بالا باشد، اوضاع آلودگی هوا بدتر می‌شود».

ترابی با تأکید بر اینکه به خودروهایی اجازه ورود به کشور می‌دهیم و برای شماره‌گذاری ارسال می‌کنیم که از استانداردهای تعیین‌شده پیروی کنند و آلاینده نباشند، می‌گوید: «در ایران شرکت‌هایی به نام شرکت‌های بازرسی داریم که تک‌تک خودروهای وارداتی کارکرده را ارزیابی می‌کنند، علاوه‌بر‌این سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت محیط زیست هم این خودروها را کنترل می‌کنند.

درباره ورود خودروهای کارکرده خارجی بهزاد اشجعی، کارشناس آلودگی هوا، که سابقه همکاری با سازمان محیط زیست را در حوزه آلودگی هوا دارد، به «شرق» می‌گوید: «وضعیت کشور از لحاظ مالی و اقتصادی نرمال نیست. وضعیت آلودگی هوا هم به قدری حاد شده که نباید منتظر بمانیم تا همه مشکلات حل شود و بعد به آلودگی هوا برسیم؛ بنابراین باید برای کنترل آلودگی هوا راهکار موقت داشته باشیم تا سلامت جامعه بیش‌از‌این به خطر نیفتد و در‌عین‌حال دنبال اجرای راهکارهای اصلی مثل توسعه حمل‌ونقل عمومی باشیم».

از پراید فرسوده که بهتر است

این کارشناس آلودگی هوا با اشاره به اینکه تقریبا از نیمه دوم دهه 90 واردات خودروهای کارکرده خارجی به‌عنوان یک راهکار میان‌مدت مطرح شده است، تأکید می‌کند: «حرف اصلی این است که اگر نمی‌توانند خودروی صفر کیلومتر تویوتا وارد کنند، دست‌کم می‌توانند خودروی یورو 5 یا یورو 6 را که سه سال کار کرده، وارد کنند که قطعا وضعش از پراید فرسوده بهتر است».

خودروساز داخلی قانون را دور می‌زند

کیفیت خودروی داخلی هم دغدغه مهمی است، چون رابطه مستقیمی با کیفیت هوا دارد و بنا بر آمارها، خودروها در تولید ذرات معلق آلاینده سهم درخورتوجهی دارند. در این زمینه هم معاون سازمان محیط زیست ضمن انتقاد از تعدادی از خودروسازهای داخلی برای دور‌زدن قانون می‌گوید: «خودروهای داخلی هم از لحاظ کیفیت و از لحاظ تجهیزات کنترل آلایندگی ارزیابی می‌شوند.

اگرچه اکثر خودروسازان تلاش می‌کنند همچنان از همان استانداردهای قبلی تبعیت کنند و کیفیت خودروها را ارتقا ندهند. در‌حالی‌که خودروسازهای داخلی موظف‌اند برای ارتقای کیفیت خودروها سرمایه‎‌گذاری کنند». ترابی تأکید می‌کند: «براساس قانون برنامه هفتم توسعه، خودروسازان داخلی از تیرماه امسال (1403) اجازه تولید خودرو با استاندارد یورو 4 را ندارند و حتما باید خودروها یورو 5 و بالاتر باشد، اما تعدادی از خودروسازان این موضوع را طرح می‌کنند که از قبل از این تاریخ تعدادی خودروی یورو 4 را تعهد کرده و ساخته‌ایم و باید مجوز شماره‌گذاری آنها را بگیریم.

متأسفانه دور‌زدن قانون یک رسم تأسف‌بار است که در ایران وجود دارد». این مقام مسئول در سازمان محیط زیست می‌گوید: «بسیاری از خودروسازها تعهد کردند که با استانداردی که در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده، خودروهای‌شان را تولید کنند. براساس‌این اگر استاندارد را رعایت نکنند، ما اجازه نمی‌دهیم خودروهای‌شان شماره‌گذاری شود». به گزارش «شرق»، از ابتدای سال جاری تاکنون تهران حداقل 110 روز هوای ناسالم و آلوده را تجربه کرده است و بنا بر اظهارات مقامات سازمان محیط زیست، خودروها اعم از سواری، موتورسیکلت، مینی‌بوس‌ها و کامیون‌ها مهم‌ترین سهم را در آلودگی هوای تهران دارند. کیفیت غیرقابل قبول خودروها در کنار استفاده از بنزین و گازوئیل غیر‌استاندارد، این هوای سمی را برای شهروندان تهران و تعدادی از کلان‌شهرهای دیگر رقم زده است. سال‌هاست که وزارت صمت و خودروسازها در برابر اجرای قوانین برای ارتقای کیفیت خودروها مقاومت می‌کنند، وزارت نفت هم توان تولید سوخت باکیفیت و استاندارد را ندارد.