سکوت فریدون

شرق: بی‌تردید اگر ذوق و حمایت حسین شهبازیان نبود، پسرش فریدون شهبازیان موسیقی را چندان جدی نمی‌گرفت؛ چراکه پدر صاحب ارکستری بود که در تئاترهای لاله‌زار با خوانندگان مطرح برنامه اجرا می‌کرد و فریدون شهبازیان هم از کودکی پدر را همراهی می‌کرد. هشت‌ساله بود که به هنرستان عالی موسیقی پا گذاشت و ویلن ساز تخصصی او شد. نخستین معلم ویلن او عطاالله خادم‌میثاق بود که پس از چندی او را به معلم روسی خود سرژ خوتسیف معرفی کرد. او تا پایان دوره ابتدایی نزد خوتسیف آموزش دید. پس از آن فراگیری ویلن را تا اخذ دیپلم نوازندگی این ساز، در کلاس‌های شبانه «لوئیجی پاساناری» که در آن زمان کنسرت‌مایستر ارکستر سمفونیک تهران بود، ادامه داد. او در ۱۷سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد، پس از آن همکاری خود را با ارکستر گل‌های رادیو آغاز کرد. در آن هنگام ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌الله خالقی و پس از او جواد معروفی فعالیت می‌کرد. در سال ۱۳۴۵ رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد.

فریدون شهبازیان از مهر‌ماه ۱۳۹۵ تا فروردین ۱۳۹۸ چوب رهبری ارکستر ملی ایران را در دست داشت. شهبازیان پس از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، به عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد.

شهبازیان در گفت‌وگویی با اشاره به این موضوع که اساسا موسیقی ایرانی خواننده‌محور است، تأکید کرد: «ما موسیقی بدون کلام ایرانی را کمتر اجرا می‌کنیم و مردم هم کمتر آن را شنیده‌اند. اینکه بتوانیم موسیقی سرزمین‌مان را به جهانیان معرفی کنیم، کاری است که در درازمدت جواب می‌دهد. در زمینه آهنگ‌های موسیقی اصیل ایران یا همان موسیقی سنتی اجراهای بسیاری در سراسر جهان روی صحنه رفته است. گروه‌های دونفره و چندنفره اجراهای بسیاری در بیشتر کشورهای جهان داشته‌اند؛ این اجراها هم معمولا با خوانندگان بسیار خوبی انجام شده است. اما این موسیقی هرگز نتوانسته جای موسیقی ارکسترال ایران را بگیرد. سرمایه‌گذاری‌ای که امروز انجام شده تا ارکسترهای ایرانی بتوانند جایگاه خود را در جهان پیدا کنند، به زمان نیاز دارد. باید با آهنگ‌سازان صحبت کرد تا آثار جدید نوشته شود. باید در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های خوبی انجام داد. آهنگ‌سازان هم باید در آثارشان از جذابیت‌های موسیقی غربی هم استفاده کنند. در این‌ آثار باید ارکستراسیون و سازبندی دقیقی انجام شود تا بتوانیم به هدف مورد نظر برسیم.

اینکه دو ارکستر داشته باشیم و دائما تمرین و اجرا داشته باشند، هدف نهایی ما نیست. رسیدن به هدف ما نیاز به تولید موسیقی دارد. برای ارکسترها باید اثر تولید کرد تا ارکسترها آنها را اجرا کنند و این آثار به جهان معرفی شود. در غیر این صورت تکرار مکررات است؛ درست مانند موسیقی سنتی که می‌گویند به تکرار رسیده است و البته درست هم می‌گویند. ما باید از دستمایه موسیقی محلی و مقامی و موسیقی‌های اصیل ایران استفاده کنیم و آثار ارزشمندی بنویسیم و به اهداف بلند‌مدت‌ خود برسیم».

بی‌شک یکی از برگ‌های زرین کارنامه شهبازیان حضورش در آثار سینمایی و تلویزیونی بود. سینمای ایران مدیون تلاش‌ها و هنر او است. او از اواسط دهه 50 پا به عرصه سینما گذاشت و با کارگردان‌هایی همچون سیروس الوند در فیلم «آوار»، مسعود جعفری‌جوزانی در فیلم «شیرسنگی»، رسول صدرعاملی در فیلم «پائیزان»، رسول ملاقلی‌پور در فیلم «هیوا» همکاری کرد. سریال‌های «معصومیت از‌دست‌رفته»، «آوای فاخته» و «کلاه پهلوی» از‌جمله آثاری است که در زمینه موسیقی فیلم و سریال از او به یادگار مانده است. او درباره حضورش در سینما و تأثیرش در موسیقی فیلم گفته: «آنچه برای من اهمیت دارد این است که دوست دارم موسیقی فیلم‌هایی که امضای من پای آن می‌خورد، در جریان کلی فیلم تأثیرگذار باشد و همچنین بتواند گره‌های دراماتیک یا جزئیات دیگر فیلم را بیان کند».

در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی او با احمد شاملو و شجریان آلبومی مشترک کار کرد و علاوه بر آن آهنگ‌سازی «کاشفان فروتن شوکران» با صدای شاملو را هم انجام داد که این کار در سال‌های بعد از درگذشت شاملو به انتشار «کاشفان فروتن شوکران ۲» با آهنگ‌سازی شهبازیان و صدای شاملو انجامید.

برگ زرین دیگر کارنامه شهبازیان به فعالیتش در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برمی‌گردد. زمانی که به همت فریدون شهبازیان نوارهای قصه برای کودکان و آوازهای محلی و فولکلوریک ایران تهیه و منتشر شد.

فریدون شهبازیان روز گذشته، ۲۲ دی‌ماه ۱۴۰۳ بر اثر مشکلات تنفسی درگذشت. یاد و نامش جاودان.