توفان در بندر

شرق: هرمزگان در جوار تنگه هرمز واقع شده است. منطقه‌ای بسیار مهم که حدود ۲۱ درصد نفتکش‌های جهان از آن عبور می‌کنند و حیات اقتصادی و درآمد نفتی تقریبا تمام کشورهای نفتی حوزه خلیج فارس به این آبراهه وابسته است. گذشته از این حدود ۶۸ درصد ذخایر نفت جهان و بزرگ‌ترین میادین گازی دنیا در نزدیکی این آبراهه حساس قرار دارد. در این میان هرمزگان به‌لحاظ همجواری با تنگه هرمز نقش بسیار حساس و استراتژیکی دارد و بندر رجایی هرمزگان نزدیک به نیمی از صادرات و واردات کشور را انجام می‌دهد. برای دانستن اهمیت هرمزگان در اقتصاد کشور باید گفت که حدود نیمی از درآمد گمرکی کشور از این استان تأمین می‌شود؛ اما اکنون هرمزگان و بندر رجایی ناگهان دچار انفجاری مهیب شده است. انفجاری با منشأ نامعلوم که بیش از ۶۰۰ زخمی و حداقل چهار کشته بر جای گذاشته و عملیات بندری را در این بندر مختل کرده است. هنوز حجم خسارت با این بندر مهم و استراتژیک ارزیابی نشده است اما ظاهر ماجرا گویای خسارت سنگینی است که به بندر وارد شده است.

انفجار مهیب در بندر رجایی

انفجار مهیب در بندرعباس خبری است که روز گذشته رسانه‌های ایران را تکان داد. در اخبار اولیه گزارش‌هایی از مردم محلی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که حاکی از شنیده‌شدن صدای انفجاری عظیم در بندرعباس بود. صدا و لرزشی که به گفته محلی‌ها در جزیره قشم هم احساس شد. پس از آن ویدئوهایی از محل انفجار منتشر شد. ظاهر ماجرای دود نارنجی و سپس آتش‌سوزی گسترده در بندر رجایی بندرعباس بود. در اخبار اولیه گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر انفجار مخزن سوخت یا مخازن گوگرد در بندر رجایی دیده می‌شد که بلافاصله این اخبار از سوی نهادهای دولتی رد شده و اعلام شد که بررسی‌ها برای مشخص‌شدن علت واقعه ادامه دارد. تا آخرین لحظات تنظیم این گزارش هیچ اظهارنظر رسمی درباره حادثه منتشر نشد.

در همین زمینه گمرک اعلام کرد‌ عملیات بندری به ‌صورت موقت تعطیل شده است تا اطفای حریق انجام شود. بر اساس گزارش‌های منتشرشده شمار مصدومان حادثه بالا و بیش از ۶۰۰ نفر اعلام شد و تا دیروز تعداد کشته‌شدگان چهار نفر گفته شد.

تصاویر منتشرشده و گزارش‌های میدانی خبرنگاران همچنین حاکی از آن بود که موج این انفجار به‌حدی بوده که اسکله و بیشتر ساختمان‌های این بندر را با خسارت بسیار شدید مواجه کرده و تمام خودروها خسارت دیده‌اند و به نوعی مچاله شده‌اند.

اینکه چه تعدادی از کارکنان در زمان حادثه در محل انفجار بوده‌اند مشخص نیست اما طبق گفته تعدادی از کارکنان بندر، احتمالا افراد بسیاری در این حادثه مجروح شده‌اند یا حتی جان باخته‌اند.

گذشته از این، تصاویر منتشرشده حاکی از وضعیت بحرانی بندر بعد از انفجار است و تلاش‌های ارگان‌های امدادی برای بازگرداندن بندر به وضعیت عادی؛ اما گفته می‌شود چون موج انفجار شدید بوده هنوز بسیاری از کارکنان این بندر در شوک قرار دارند.

چرا بندر رجایی اهمیت دارد؟

این حادثه مهیب برای بندر رجایی در شرایطی رخ داده است که این بندر در موقعیتی بسیار استراتژیک قرار دارد و از گلوگاه‌های مهم تجارت ایران به شمار می‌آید.

بندرعباس در کنار تنگه هرمز، دومین تنگه پرترافیک جهان و یکی از استراتژیک‌ترین آبراه‌های جهان قرار گرفته است که حدود ۲۱ درصد نفتکش‌های جهان از آن عبور می‌کند. همچنین حدود ۶۸ درصد ذخایر شناخته‌شده نفت و گاز طبیعی دنیا در خلیج فارس و تنگه هرمز قرار گرفته است؛ بنابراین موقعیت جغرافیایی بندرعباس این منطقه را بسیار حساس و مهم کرده است.

برای درک این موقعیت باید گفت حداقل ۸۸ درصد نفت عربستان سعودی، ۹۰ درصد نفت ایران، ۹۸ درصد نفت عراق، ۹۹ درصد نفت امارات متحده عربی و ۱۰۰ درصد نفت کشورهای کویت و قطر از تنگه هرمز عبور می‌کند و بخش عمده اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس به تنگه هرمز وابسته است. در این میان بندر رجایی مهم‌ترین بندر هرمزگان است.

بر اساس اعلام اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان، بندر شهید رجایی سهم ۵۰درصدی از تجارت ایران را به خود اختصاص داده است و به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین بنادر ایران و از حلقه‌های اصلی زنجیره تأمین کالای وارداتی و صادراتی، سالانه حدود ۱۰۰ میلیون تن کالا در آن تخلیه و بارگیری می‌شود.

در واقع بندر شهید رجایی بزرگ‌ترین بندر کانتینری کشور و دومین بندر کالاهای غیرکانتینری بعد از بندر امام محسوب می‌شود. این بندر به‌تنهایی بیش از ۵۵ درصد صادرات و واردات و ۷۰ درصد ترانزیت بنادر کشور را بر عهده دارد و همچنین تخلیه ۹۰ درصد بارگیری کالاهای کانتینری کشور در این مجتمع انجام می‌ شود.

بندر رجایی همچنین فعالیت بیش از ۵۰ پایانه و محوطه نگهداری کالا، ۷۰ درصد ترانزیت کالا، پشتیبانی بیش از ۵۸ درصد عملیات غیرنفتی، ۴۳ درصد عملیات نفتی و تخلیه و بارگیری حدود ۸۵ درصد از عملیات کانتینری در سطح کل بنادر کشور را در اختیار دارد و یکی از ۷۱ بنادر فعال و در عین حال بزرگ‌ترین منطقه تجاری کشور است.

گذشته از این چیزی حدود نیمی از درآمد گمرکات کشور از هرمزگان به‌تنهایی تأمین می‌شود. براساس گزارش گمرک، ۵۰ درصد صادرات و واردات کشور در گمرکات استان هرمزگان انجام می‌شود و درآمد گمرک استان هرمزگان در ۹‌ماهه سال گذشته ۶۶ هزار میلیارد تومان بوده است. در مجموع درآمد گمرک‌های استان هرمزگان، حدود ۴۲ درصد درآمد کل گمرک کشور را شامل می‌شود که این گمرک‌ها شامل پنج اداره از قبیل گمرک شهید رجایی، شهید باهنر، بندر لنگه، قشم و کیش می‌شود. علاوه بر این درآمد‌ها، ۲۲ هزار میلیارد تومان ضمانت‌نامه‌ وجود دارد که آخر سال وصول و به درآمد اضافه می‌شود.

همچنین باید گفت که هرمزگان بیشترین حجم تجارت خارجی را در بین استان‌های ایران دارد. به‌طوری‌که حجم واردات در ۹‌ماهه سال ۱۴۰۳ معادل شش میلیون‌و ۱۵۲ هزار‌و ۱۱۵ تن به ارزش ۱۵ میلیارد‌و ۳۵۰ میلیون دلار بوده است و صادرات غیر‌نفتی بیش از ۳۱ میلیون‌و ۵۲۵ هزار تن به ارزش هشت میلیارد‌و ۸۲۹ میلیون دلار بوده است.

پیگیری‌های «شرق» برای دریافت حجم خسارت و تبعات توقف عملیات بندری در بندر رجایی به جایی نمی‌رسد و ارگان‌های مربوط به وزارت راه و شهرسازی از اظهارنظر در این زمینه خودداری می‌کنند.

با این حال گزارش‌های میدانی خبرنگاران حاکی از آن است که با اینکه نیروهای امدادی و امنیتی واکنش سریع به محل انفجار در ‌بندر شهید رجایی رسیده‌ا‌ند و تلاش دارند اوضاع را کنترل کنند، اما هنوز بندر شهید رجایی در وضعیت آشفته‌ای به سر می‌برد و موج این انفجار به حدی بوده که بیشتر ساختمان‌های این بندر را با خسارت بسیار شدید مواجه کرده و تمام خودروها خسارت دیده‌اند و به‌نوعی مچاله شده‌اند.

اینکه چه تعدادی از کارکنان در زمان حادثه در محل انفجار بوده‌اند مشخص نیست اما طبق گفته تعدادی از کارکنان بندر، احتمالا افراد بسیاری در این حادثه مجروح شده‌اند یا حتی جان باخته‌اند. آنچه در این بندر اکنون قابل مشاهده است، وضعیت بحرانی بعد از انفجار است که همه می‌کوشند این وضعیت سا‌مان ‌یابد.