ایران و محور ترامپ-پوتین
اتفاقاتی که در یکی، دو روز اخیر در کنفرانس امنیتی مونیخ رخ داده است، هیچ کم از یک تحول تاریخی بی‌سابقه طی دوره بعد از جنگ جهانی دوم ندارد. اظهارات مقامات آمریکایی و اروپایی در این کنفرانس، حاکی از فاصله‌گرفتن آنها از هم و نزدیک‌شدن آمریکا به روسیه است.
اتفاقاتی که در یکی، دو روز اخیر در کنفرانس امنیتی مونیخ رخ داده است، هیچ کم از یک تحول تاریخی بی‌سابقه طی دوره بعد از جنگ جهانی دوم ندارد. اظهارات مقامات آمریکایی و اروپایی در این کنفرانس، حاکی از فاصله‌گرفتن آنها از هم و نزدیک‌شدن آمریکا به روسیه است. تماس تلفنی ترامپ با پوتین را باید یک نقطه عطف به شمار آورد. پوتین حداقل از 2007 به‌طور علنی خواستار عقب‌نشینی آمریکا از اروپا، شکل‌گیری توازن جدیدی در اروپا به سود روسیه و شناسایی منطقه نفوذی برای روسیه در شرق اروپا بوده است. تماس تلفنی ترامپ و سخنرانی معاون و وزیر دفاع او در کنفرانس مونیخ، نشان داد که دولت جدید آمریکا ممکن است انگیزه‌ای برای هزینه‌دادن جهت جلوگیری از تحقق رؤیای پوتین نداشته باشد.
این اتفاقات به نگرانی اروپا از احتمال همسویی دولت ترامپ با روسیه یا رها‌کردن اروپا به حال خود دامن زده است. این رؤیایی است که همواره کرملین از ابتدای جنگ سرد داشته و کوشیده است تا واشنگتن را از ایفای نقش به‌عنوان محور امنیت اروپا منصرف کند. فرصتی که ترامپ ایجاد کرده است، شاید بی‌سابقه‌ترین فرصت برای کرملین طی 80 سال گذشته، شکست انزوای سه‌ساله روسیه و یک پیروزی شخصی برای پوتین باشد. این اتفاق در حالی افتاده که گفته می‌شود ارتش روسیه در اوکراین روزی حدود هزار کشته و زخمی متحمل می‌شود و بهره بانکی 21درصدی در روسیه گویای شرایط اقتصادی وخیم آن کشور است. در غیاب تصویری از یک پیروزی نظامی در افق، عمده امید روسیه این است که پارادایم جهانی تغییر کند و غرب از حمایت از اوکراین دست بردارد.
تماس تلفنی ترامپ با پوتین قبل از تماس با زلنسکی و برنامه ملاقات مقامات آمریکایی و روسی در عربستان برای بحث درباره اوکراین بدون حضور اوکراین، پوتین را به خروج از باتلاق اوکراین امیدوار کرده است. اعلام آمریکا مبنی بر حمایت‌نکردن از عضویت اوکراین در ناتو و تأیید تولسی گابارد که تصور می‌شود متمایل به روسیه است به‌عنوان مدیر اطلاعات ملی آمریکا نیز خبرهای خوش دیگری برای پوتین بوده است. عجیب نیست که این تحولات موجب شادمانی و جشن و سرور در مسکو شده است. مقامات روسی امیدوارند بتوانند جنگی را که در جبهه‌ها نبردند، از طریق ترامپ ببرند. آنها تماس ترامپ را نشانه شکست تلاش سه‌ساله غرب برای انزوای روسیه دانسته‌اند و از اینکه ترامپ اول با پوتین صحبت کرد بعد با زلنسکی و در شبکه اجتماعی‌اش از «تاریخ با‌عظمت دو ملت» سخن گفت، خوشحال هستند و آن را برای اروپا هولناک توصیف می‌کنند.
بورس مسکو پنج درصد رشد کرد و ارزش روبل افزایش یافت و اکنون در مسکو از امید به لغو تحریم‌ها سخن گفته می‌شود. البته ظاهرا ترامپ در تماس خود با پوتین عمدتا بر خاتمه جنگ اوکراین به‌عنوان یکی از قول‌های انتخاباتی‌اش متمرکز بوده است. این در حالی است که مطابق بیانیه کرملین، پوتین از پرداختن به «علل ریشه‌ای جنگ» سخن گفته که حاکی از مطالبات بیشتر پوتین، ازجمله عقب‌نشینی ناتو از شرق و احیای حوزه نفوذ روسیه در اروپاست.
از طرفی، واکنش کشورهای اروپایی حکایت از عزم آنها برای ایستادگی در برابر ترامپ و پوتین دارد. سخنان معاون ترامپ در مونیخ در حمایت از راست افراطی در اروپا و ملاقات با رهبر حزب آلترناتیو آلمان، با انتقاد تند رهبران اروپایی مواجه شد و صدراعظم آلمان آن را محکوم کرد. وزرای دفاع اروپا در بروکسل، روز پنجشنبه بر حقوق اوکراین و نقش اروپا در مذاکرات صلح اوکراین تأکید کردند. وزیر دفاع انگلیس هر مذاکره‌ای درباره اوکراین بدون اوکراین را مردود دانست. وزرای خارجه اروپا در حاشیه کنفرانس مونیخ ملاقات کردند و مکرون از رهبران اروپا برای نشستی فوری دعوت کرده است. با توجه به حمایت دولت ترامپ از راست افراطی در اروپا، پیش‌فرض اروپا این است که دولت ترامپ نهادها و لیبرال‌دمکراسی اروپا را هدف قرار داده است.
اکنون سؤال این است که پوتین چگونه می‌تواند حمایت ترامپ را جبران کند؟ اگر‌چه ترامپ برای کسب وجهه به‌عنوان قهرمان صلح، انتظار انعطاف از پوتین دارد، اما ممکن است انتظارات بیشتری داشته باشد. بیانیه کرملین حاکی از آن است که مسائل خاورمیانه ازجمله برنامه هسته‌ای ایران نیز در تماس ترامپ و پوتین مطرح شده است.
روزنامه ایزوستیا، چاپ مسکو، در 13 فوریه ضمن اشاره به طرح موضوع برنامه هسته‌ای ایران در تماس تلفنی، نوشت: «نظر به ارتقای روابط ایران و روسیه به سطح مشارکت جامع استراتژیک، مسکو می‌تواند نقشی کلیدی در بازگشت به یک توافق یا فرمتی مشابه بازی کند. در نهایت، مسکو نیز مانند آمریکا معتقد است به ایران نباید اجازه داده شود به سلاح هسته‌ای مجهز شود». در شرایطی که روسیه به‌شدت نیازمند حمایت ترامپ برای رهایی از باتلاق اوکراین و نیل به اهدافش در شرق اروپاست، سؤال این است که آیا پوتین می‌تواند در ارتباط با موضوع ایران نقش متعادلی که شامل منافع ایران نیز باشد، بازی کند؟ این سؤال مهمی است که تهران نمی‌تواند از آن غافل بماند. سیاست جدید ترامپ ابعاد دیگری هم دارد که در این مختصر نمی‌گنجد.
