پیشرفته‌ترین پنهانکار

تلاش هفت‌ساله آمریکا برای ساخت مدرن‌ترین بمب‌افکن هسته‌ای با رونمایی از بمب‌افکن «بی-21» نتیجه داد و وزیر دفاع ایالات متحده در کنار حدود 600 میهمان ویژه در مراسم رونمایی از این محصول ویژه و پرسر‌‌وصدای شرکت «نورتراپ گرومان» در ایالت کالیفرنیا حضور یافت. با وجود پر زرق‌و‌برق بودن این مراسم، آمریکا تلاش کرده است جزئیات خاصی از این هواپیمای راهبردی جدید افشا نشود. این نسل جدید هواپیما قرار است جای «بی-۲» و «بی-1» را بگیرد.

لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، مهم‌ترین فرد از میان ۶۰۰ میهمان ویژه‌ای بود که در کنار تقریبا دو هزار کارمند شرکت تولید اسلحه «نورتراپ گرومان» در این مراسم حضور داشتند. این شرکت هفت سال است که برای ساخت این هواپیمای جدید تلاش می‌کند و رونمایی از آن بالاخره در «کارخانه شماره ۴۲» این کمپانی در پالمدیلِ ایالت کالیفرنیا انجام شد. این جت جدید لقب «رِیدر» به معنای «یورشگر» را دارد و اولین نمونه از ناوگان جدید بمب‌افکن‌های هسته‌ای دوربرد آمریکا محسوب می‌شود. از این هواپیما اغلب به‌عنوان «هسته‌ای» نام برده می‌شود؛ اگرچه قابلیت حمل سلاح‌های کلاسیک را هم خواهد داشت. قابلیت‌های دوربرد و سوخت‌گیری هوایی این جنگنده- بمب‌افکن باعث شده این جت امکان حمله به نقاط مختلفی در سراسر جهان را داشته باشد.

آستین در سخنرانی خود در مراسم رونمایی از این جنگنده گفت: «بی-۲۱ ظاهر مهیبی دارد؛ اما آنچه زیر این پوسته و شکل فضایی آن قرار دارد، حتی چشمگیرتر از ظاهر آن است. مثلا بُرد بی-۲۱ را ببینید. هیچ بمب‌افکن دوربرد دیگری در کارآمدی به پای آن نمی‌رسد. لازم نیست محل استقرارش در میدان نبرد باشد. نیازی به پشتیبانی لجستیکی ندارد. 50 سال پیشرفت در فناوری «کاهش مشاهده‌پذیری و ردیابی» برای این هواپیما در نظر گرفته شده است و حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌های پدافند هوایی هم به‌آسانی قادر به شناسایی بی-۲۱ در آسمان نخواهند بود». این هواپیما در واقع این قابلیت را دارد که از چشم بیشتر رادارهای پیشرفته در جهان مخفی بماند. انتظار می‌رود ساخت هریک از این هواپیماها ۵۵۰ میلیون دلار با قیمت سال ۲۰۱۰ خرج بردارد که به معنای حدود ۷۵۰ میلیون دلار با حساب تورم امروز است. نیروی هوایی آمریکا قصد دارد حداقل صد نمونه از این هواپیماها سفارش دهد تا آنها به‌تدریج در چند سال آینده جای بمب‌افکن‌های «بی-۲» و «بی-۱» را بگیرند که در‌حال‌حاضر به همراه «بی-۵۲» سه هواپیمای بمب‌افکن راهبردی نیروی هوایی آمریکا محسوب می‌شوند. هواپیمای 

«بی-۲» که آن هم ساخت نورتراپ است، قابلیت مأموریت‌های ۵۰ هزار پایی را دارد و ۱۹ هزار کیلومتر برد دارد و در سال ۱۹۹۷ عملیاتی شد. اولین عملیات عمده آن هم جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ بود و سپس به پای ثابت جنگ‌های آمریکا در عراق، افغانستان و لیبی تبدیل شد. حالا پس از ربع قرن به‌تدریج باید جای خود را به این هواپیمای جدید بدهد. هواپیمای «بی-۱» قدیمی‌تر است و طرح آن به دهه ۱۹۶۰ باز‌می‌گردد؛ اگرچه بازنشسته‌شدن کامل این هواپیماها قرار است حدود ۱۴ سال دیگر طول بکشد. شرکت نورتراپ گرومان در سال ۲۰۱۵ در جریان یک مزایده تیم مشترک دو شرکت عظیم و سرشناس بویینگ و لاکهید مارتین را شکست داد تا مسئول ساخت «بی-۲۱» شود. این هواپیما در ضمن با همکاری بیش از ۴۰۰ شرکت در ۴۰ ایالت آمریکا ساخته می‌شود: از «پرت اند ویتنی» که کار ساخت موتور را انجام می‌دهد تا «کالینز ایرواسپیس»، «جی‌کی‌ان ایرواسپیس»، «بی‌ای‌ئی سیستمز» و «اسپیریت ایرسیستمز». نورتراپ این هواپیمای جدید را «نسل ششمی» می‌نامد؛ چرا‌که قابلیت وصل‌شدن به سایر هواپیماها و هماهنگی با تسلیحات آینده را دارد. مسئولان این شرکت می‌گویند از مهم‌ترین ویژگی‌های این هواپیما این است که کمتر از نمونه‌های قبلی به تعمیرات مداوم نیاز خواهد داشت. براساس گزارش الجزیره، در‌حال‌حاضر شش فروند «بی-۲۱» در مراحل مختلف ساخت است و انتظار می‌رود اولین پرواز خود را کمتر از یک سال دیگر داشته باشند. در‌حال‌حاضر بیش از هشت هزار نفر از کارمندان نورتراپ، سایر شرکت‌ها و نیروی هوایی آمریکا مشغول کار روی این پروژه هستند.

درس‌های گذشته

بی‌-۲۱ به طور درخور‌توجهی برای یک برنامه بزرگ تسلیحاتی وارد مأموریت شده و طبق گزارش‌ها حدود ۲۵ میلیارد دلار بودجه نیروی هوایی آمریکا برای سفارش این جنگنده در نظر گرفته شده است. به نظر می‌رسد نورتروپ گرومان که در حال توسعه این بمب‌افکن بوده، از درس‌های گذشته در زمینه ساخت بمب‌افکن‌های بی‌-۲ و اف -۳۵ نکات زیادی آموخته است.

بمب‌افکن B-2 Spirit که 34 سال از ساخت آن می‌گذرد، متعلق به نسلی جلوتر از زمان خود بود. مواد پیشرفته پوشش‌دهنده هواپیما، همراه با شکل بدنه و ورودی‌های موتور به آن معنا بود که امکان رهگیری آن هواپیما با رادار بسیار اندک بود و آن را در عمل برای رادار نامرئی می‌کرد. این ویژگی به هواپیما اجازه داد تا مأموریت‌های حمله دوربرد را در مناطق بسیار محافظت‌شده، با شانس بالا برای ردگیری‌نشدن در مأموریت انجام دهد؛ ویژگی‌ای که بمب‌افکن‌های دیگر مانند بی‌-۱ و بی‌-۵۲ در آن شانس اندکی برای موفقیت داشتند. البته بی‌– ۵۲ با قابلیت فرار از ردیابی می‌تواند اهداف با‌ارزش را در اعماق قلمرو دشمن بدون هیچ‌گونه اخطاری نابود کند.

این پرسش مطرح می‌شود که پس چه ویژگی درخور‌توجهی بی‌-۲۱ را تا این اندازه نسبت به نسل‌های گذشته جنگنده‌های آمریکایی خاص و متفاوت می‌کند؟ نمی‌توان جزئیات زیادی درباره این جنگنده گفت؛ چرا‌که این برنامه به‌شدت طبقه‌بندی شده است و نورتروپ گرومان جزئیات کمی را درمورد این پروژه منتشر کرده؛ اما برخی از اطلاعات درمورد آن در گزارش‌های منتشر‌شده دیگر وجود دارند.

بمب‌افکن B-21 Raider به‌وضوح بسیاری از طرح‌های خود را از مدل قبلی آن بمب‌افکن گرفته؛ از‌جمله مفهوم بال پرنده با موتورهای خاص پیکربندی‌شده برای کاهش مؤثر امکان رهگیری و شناسایی با رادار. بدنه این هواپیما قدری کوچک‌تر از بی‌-۲ است و محموله آن از‌جمله مقدار مهمات، بمب و موشک‌هایی که می‌تواند حمل کند، تقریبا به میزان نصف کاهش یافته است. این هواپیما سریع نیست و برای پرواز با سرعت‌های زیر صوت بالا طراحی شده است. در نتیجه، جهشی کوانتومی برای بمب‌افکن رادار‌گریز بی‌-۲ که برای نخستین بار در سال ۱۹۸۸ معرفی شد، محسوب نمی‌شود.

باوجود‌این خرید و نگهداری آن بسیار ارزان‌تر است. بی‌-۲ برای قابلیت پرواز بسیار گران بود و بی‌-۲۱ هزینه‌های مالی و ساعت کار مورد نیاز برای تعمیر و نگهداری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. احتمال خرید هواپیماهای ارزان‌تر با تعداد بیشتری وجود دارد. در ابتدا صد فروند هواپیما برای تولید در نظر گرفته شده بود که در صورت کاهش هزینه‌ها این رقم احتمالا افزایش خواهد یافت.

با وجود آنکه قابلیت رادارگریزی این جنگنده یکی از ویژگی‌های اصلی آن است؛ اما به‌هیچ‌وجه تنها کیفیت بی‌-۲۱ محسوب نمی‌شود. آنچه نیروی هوایی و ارتش ایالات متحده مدنظر داشتند، ایجاد یک شبکه قدرتمند و پراکنده از حسگرها و سکوهای ضربه‌ای دوربرد است که حجم وسیعی از داده‌ها را درباره دشمن مخابره کرده و به اشتراک می‌گذارند. بی‌-۲۱ به طور کامل در این شبکه استراتژی جدید قرار می‌گیرد و به جمع‌آوری اطلاعات درمورد یک دشمن یا منطقه‌ای مد‌نظر و انجام یک حمله می‌پردازد. به عبارت دیگر، این هواپیما قادر است اطلاعات را از هواپیماهای متحدان، ماهواره‌ها، رادارها و... جمع‌آوری و ارسال کند و همچنین، یک سلاح تهاجمی است که می‌تواند اهدافی را در محدوده خود منهدم کند. حملات دوربرد ممکن است مأموریت اصلی آن باشد؛ اما بمب‌افکن بی‌-۲۱ قادر است اطلاعات را جمع‌آوری کرده و به اشتراک بگذارد و به هدایت ناوگان تسلیحات خود کمک کند که به نوبه خود می‌تواند چندین هدف را نابود کند. به طور خلاصه، پردازنده‌های هواپیما با‌ارزش‌ترین دارایی آن محسوب می‌شوند و استفاده از نرم‌افزار منبع باز به هواپیما اجازه می‌دهد تا به‌راحتی ارتقا یابد و اطمینان حاصل شود که انعطاف‌پذیر و پیشرفته باقی می‌ماند و در‌عین‌حال عمر مفید آن را به طور درخور‌توجهی افزایش می‌دهد. این هواپیما را می‌توان در پیکربندی سرنشین‌دار و بدون سرنشین تنظیم کرد و جایگاه‌های تسلیحات داخلی هواپیما به آن امکان می‌دهد جدیدترین موشک‌های رادارگریز دوربرد مانند JASSM (موشک ایستاده هوا به سطح) و همچنین سایر محموله‌های معمولی و هسته‌ای را حمل کند.

اگر هواپیما بخواهد در حملات دشمن موقعیت خود را حفظ کند، تمام این ویژگی‌ها حیاتی هستند. در‌حال‌حاضر گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر آنکه پیشرفت در رادار کوانتومی ممکن است امکان شناسایی هواپیماهای رادار‌گریز را فراهم کند. چین مدعی است راداری را به کار گرفته که ارتش آن کشور اعلام کرده قادر است رادار‌گریز‌ترین هواپیماها را شناسایی کند؛ ادعایی که کارشناسان غربی آن را رد کرده‌اند. ادعایی که چین مطرح کرده، در صورت واقعیت‌داشتن به شدت می‌تواند نگران‌کننده باشد. برای چندین دهه، هواپیماهای رادار گریز بر آسمان تسلط داشتند بنابراین، با ظهور یک رادار کوانتومی که در واقع کارآمد بود مزایای قابل توجهی که هواپیماهای رادارگریز ایالات متحده از آن برخوردار بودند یک‌شبه ناپدید می‌شوند. حتی بدون قابلیت رادارگریزی، سایر ویژگی‌های 

بی‌-۲۱ نیز آن را به هواپیمایی مرگ‌بار و منحصر به فرد تبدیل می‌کند. این هواپیما می‌تواند اطلاعات را با سرعتی بسیار بیشتر از رقبای خود دریافت و تجزیه تحلیل کند، بدان معنا که می‌داند دشمن کجاست و قابلیت‌های خود هواپیما در چه وضعیتی است و در چارچوب وسیعی از پلتفرم‌های مختلف قادر است اهداف خود را از راه دور نابود کند. این توانایی برای جمع‌آوری و جذب حجم عظیمی از داده‌ها ابزار گسترده بی‌-۲۱ برای به‌روز‌شدن مداوم است. هر حسگر این هواپیما که از قدرتمندترین و جدیدترین حسگرهاست باعث می‌شود این جنگنده به هواپیمای قدرتمندی تبدیل شود که برای آن اهداف خاصی طراحی شده است. عرضه بی‌-۲۱ به معنای آغاز روند توسعه، اصلاح، پالایش و تنظیم دقیق آن است، زیرا بمب‌افکن ابتدا روی زمین و سپس در هوا تحت شرایط مختلف تحت آزمایش‌های دائمی قرار می‌گیرد و این کار پیش از نهایی‌شدن ورود آن به ناوگان نیروی هوایی آمریکا صورت می‌گیرد.

با وجود این، در حال حاضر این هواپیما یکی از تسلیحاتی است که هر دشمن احتمالی از آن به شدت می‌هراسد، زیرا هیچ هشداری در مورد ورود آن به عمق حریم هوایی دشمن وجود نخواهد داشت. این عاملی بازدارنده است که بخشی از محاسبات فکری هر رقیبی در هنگام بررسی اقدام نظامی خواهد بود. چین که دهه‌ها بمب‌افکن‌های رادارگریز میدانی ایالات متحده را مشاهده و رصد کرده، اکنون تحقیقات خود را برای ساخت بمب‌افکن رادار‌گریز و با قابلیت نفوذ عمیق به نام Xian H-20 سرعت بخشیده است. در نتیجه، بمب افکن B-21 رقبای بالقوه‌ای خواهد داشت.