ما می‌خواهیم سینما زنده بماند

همیشه روز سینما یا همان 21 شهریور هم‌زمان بود با برگزاری مراسم‌های متعدد، جشن خانه سینما و بزرگداشت برای فعالان و دست‌اندرکاران سینمای ایران و آنان که سینما را بسیار دوست دارند. امسال اما خیلی از ما فراموش کردیم چنین روزی هم در تقویم هست. چه خوب که خانه سینما به عنوان تنها نهاد صنفی این نکته را یادآوری و سعی کرد در پیامی که به این مناسبت منتشر کرده است، جایگاه واقعی سینما در ایران را یادآور شود. جایگاهی که با آنچه امروز می‌بینیم، متفاوت است و در قدرنادیده‌ترین شرایط ممکن به سر می‌برد. سینماها سوت و کور هستند و سینماگران در شرایط سختی هستند. اما این روند اتفاق خوبی را نیز در پی دارد؛ عیار سینمای مورد قبول مشخص و معلوم می‌شود آن چیزی که مورد پسند دست‌اندرکاران اجرائی است با آنچه مخاطب علاقه دارد هم‌راستاست یا خیر؟
سینما؛ آینه واقعیت

هیئت‌رئیسه خانه سینما ۲۱ شهریور ۱۴۰۲ روز سینما را گرامی داشته و این هم‌زمانی با سی‌امین سال تأسیس خانه سینما را به همه اعضای خانه سینما، جامعه هنرمندان، دانشجویان هنر، سینمادوستان و مخاطبان سینمای ایران تبریک گفته است. پیام هیئت‌رئیسه خانه سینما یه شرح زیر است:

شاید در نظر برخی کسان، داشتن امید شادی بیهوده یا دست‌کم خوشبینانه باشد، اما به تجربه آموخته‌ایم که‌ «چگونه امید از دلِ ناامیدی سر بر می‌آورد. همه ما در شکل‌دادن به تاریخ سهم داریم. بازگرداندن ابعاد انسانی به جهان به چگونگی رفتار ما در اینجا و در این روزها وابسته است».

ما می‌خواهیم سینما زنده بماند تا تصویر مردم ایران را با تمام شادی‌ها یا رنج‌های جانکاه، مهرورزی‌ها یا دشمنی‌ها، فداکاری‌ها یا خودخواهی‌ها چون گنجی شایگان ثبت و ضبط کند. مایه ناخشنودی است اگر گفته شود در 30سالگی تأسیس خانه سینما، صنعت فیلم ایران گرفتار جریان‌های تنگ‌نظر شده که عمیقا معتقدند سینمای خوب، سینمای مرده است. آنها در خلق بحران بی‌سابقه‌ای که جریان تولید، پخش و نمایش را مختل کرده است، مسئول‌اند. ورشکستگی اقتصادی، بی‌کاری گسترده، تعطیلی یا کم‌رونقی سالن‌های نمایش، ممیزی بی‌رحمانه محصولات نمایشی در دو مقطع صدور مجوزهای تولید و نمایش، تعطیلی سینمای منتقد اجتماعی تنها بخشی از تبعات عملکرد آنهاست. شاید کسانی می‌کوشند با بزرگ‌نمایی آمار فروش فیلم‌ها آن را به حساب رونق سینمای ایران بگذارند. اما آن که می‌خندد، خبر وحشتناک را نشنیده است. فقدان نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در حوزه فرهنگ و تن‌دادن به روزمرگی در حوزه اقتصاد راه برون‌رفتی نشان نمی‌دهد. افزون بر این، سیاست خطرناک انکار دستاوردهای ارزشمند سینمای ایران، در کنار صدور احکام قضائی سنگین به بحران پیش‌گفته ابعاد تازه‌ای بخشیده است. شاید کسانی در آرزوی روزی هستند که صنعت فیلم ایران دست‌ها را بالا برده و مرگ خودخواسته‌اش را اعلام کند، اما از یاد نمی‌بریم که ما هم در ساختن تاریخ سهمی داریم و از سر اتفاق سهم ما بزرگ‌تر و مهم‌تر از سهم آنهاست. از یاد نمی‌بریم که می‌خواهیم سینما زنده بماند. از یاد نمی‌بریم که سینما آینه زندگی است. از یاد نمی‌بریم که می‌باید در کنار مردم و همکارانمان بایستیم تا به مرگ خودخواسته، به سکوت اجباری یا مهاجرت تن ندهند. از یاد نمی‌‌بریم که میراث ارزشمند سینمای ایران را پاس بداریم. از یاد نمی‌بریم که به جریان‌های تنگ‌نظر اجازه ندهیم این میراث را آلوده کند. از یاد نمی‌بریم که شادی فضیلت است. به همت همکاران در 30سالگی خانه سینما از آینه ارجمند سینمای ایران غبارروبی می‌کنیم.

سینما مرد از بس که جان ندارد

همچنین انجمن منتقدان و‌ نویسندگان سینمایی ایران در پیامی به مناسبت روز ملی سینما به بیان برخی آسیب‌هایی که در سال اخیر به سینما وارد شده است، پرداخت. متن پیام انجمن منقدان و نویسندگان سینمایی ایران این است: «روزگار غریبی است! در تاریخ تقویم‌ها، روزها و مناسبت‌ها ثبات دارند، چنان‌که هرساله 21 شهریور را به روز ملی سینما می‌شناسند و پاس می‌دارند اما تقدیر تاریخ چنان متغیر است و پر‌فراز‌و‌نشیب که گاه برگ‌های تقویم و مناسبت‌هایش را بی‌اعتبار می‌کند و از معنا تهی می‌سازد.

سال پیش در چنین روزی از حال بد سینما گفتیم و نوشتیم و امسال باید حال بد سینماگران را هم بر آن بیفزاییم. اگر روز ملی سینما و ۲۱ شهریور را روز تحویل سال سینمای ایران بدانیم، امسال در حالی این سال را تحویل کنیم که با خود زمزمه می‌کنیم هر سال دریغ از پارسال. حالا که به تقویم و ۲۱ شهریور می‌نگریم چیزی جز حس بیهودگی و بی‌انگیزگی نداریم و دریغ و درد که سال پیش نوشتیم سینمای به احتضار افتاده و بحران‌زده از گرفتاری‌ها طبیب بر بالین می‌خواست. اما نمی‌دانستیم قرار است نگرانی‌های خود را زندگی کنیم. نوشتیم «تولید به سمت رکود رفته و با این ایست و بازرسی‌ها و اتفاقاتی که مدیریت نمی‌شود، چشم‌ها از سرمایه‌گذاری‌های تازه در سینما ترسیده و ذره‌بین انداختن‌های ناتمام و نیت‌خوانی‌ها، اهالی این هنر را مضطرب و نگران و امیدها را کم‌رنگ و بی‌رنگ کرده است!» اما نمی‌دانستیم قرار است این کابوس‌ها تعبیر شود. نوشتیم «ما نویسنده و منتقد سینما هستیم، خارج از قابیم، بی‌نفعی مستقیم از سینما داریم و اعلام می‌کنیم که به وضع موجود خوش‌بین نیستیم. این سراشیبی و سرعت در این سیر گسترده تغییر، این بی‌برنامگی‌ها و... سینمای ما را تهدید می‌کند» و انگار آنچه تقریر کردیم به تقدیر ما تبدیل شد.

به تقدیر تلخ سینمای ما که در یک سال گذشته چیزی نبود جز روایت یک تراژدی که گاهی از فرط تراژیک‌بودن به کمدی بدل می‌شد! وضعیت ابزوردی که امید و اعتباری برای سینمای ما باقی نگذاشت... سال پیش از خطر ورشکستگی سینما گفتیم و امسال آن‌قدر دل‌شکسته‌ایم که پیامی برای روز ملی سینما نداریم؛ برای سینمایی که مُرد از بس که جان ندارد...».

مهر سینما تلاش مسئولان برای آشتی مردم

مسئولان سینمایی از منظری دیگر به سینما توجه دارند و تدارکاتی برای جشن در نظر گرفته‌اند. قادر آشنا دبیر دومین جشن «مهر سینمای ایران» در نشست خبری این رویداد دولتی با اشاره به برگزاری این جشن در سال گذشته افزود: «امسال قصد داشتیم روز ملی سینمای ایران را صرفا در تهران جشن نگیریم و آن را به کل کشور تعمیم بدهیم. امسال جشن ملی را ۱۳ مهر در تهران برگزار می‌کنیم و قصد داریم به تمام حوزه‌های سینما توجه کنیم. طبق برنامه‌های صورت‌گرفته از سه مستندساز، سه فیلم کوتاه‌ساز، سه انیمیشن‌ساز، دفاتر موفق انجمن سینمای جوانان ایران، سه استاندار که در حوزه زیربنایی کمک کرده‌اند، سه مدیرکل دغدغه‌مند، وزرای حامی، هنرمندان پیش‌کسوت، کسانی که به حوزه زیرساخت چه در بخش خصوصی و چه دولتی توجه کرده‌اند، پرفروش‌ترین فیلم‌های 1401، پرکارترین تهیه‌کننده و کارگردان، سه نویسنده برتر و پژوهشگر برتر کشور 

تجلیل می‌شود». او افزود: «توجه به هنرمندان در شهرستان‌ها از اقداماتی است که به صورت جدی پیگیری می‌شود و برجسته‌کردن این رویداد هنری از ابتکارات آقای اسماعیلی وزیر ارشاد بود».

آشنا در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «سال گذشته بلیت سینماها در این مدت نیم‌بها بود و امسال دو استان پیش‌قدم شدند و با همراهی استاندار، بلیت‌ سینما را رایگان اعلام کردند. برای امسال هم در روزهای آینده این جزئیات دقیق‌تر مشخص خواهند شد». در ادامه محمدرضا سوقندی افزود: «می‌توان «مهر سینما» را این‌طور تصویر کرد که اساسا فرصتی است برای دیدن خود سینما. پیش از این طرح‌هایی مثل «سلام سینما» یا «آشتی با سینما» مطرح شد؛ نه اینکه مردم با سینما قهر بودند و حالا باید آشتی کنند بلکه باید فکر کنیم که سینما جایگاه ویژه‌ای در سبد فرهنگی مردم داشته باشد. این روزها متأسفانه از لحاظ مخاطب وضعیت خوبی نداریم و به‌جز برخی فیلم‌های استثنا، سالن‌ها مخاطب زیادی ندارند و رشد توسعه را به شکل مطلوبی شاهد نیستیم. به همین دلیل هفته مهر سینما قصد دارد سینما را به سبد خانوار سینما بیاورد». او ادامه داد: «وقتی نخبگان و مردم سواد رسانه‌ای و سینمایی داشته باشند آنگاه شاهد ابتذال علمی در سینما نخواهیم بود؛ چون ابتذال فقط اخلاقی نیست. محرک‌های ما در حوزه سینما فعال نیست. هدف این جشن عمومی‌سازی سینما و افزایش سواد رسانه‌ای در سینماست».

رویداد «مهر سینما» از ۲۶ شهریور تا ۱۰ مهرماه در استان‌ها برگزار می‌شود و در روز سیزدهم مهر نیز در ایوان شمس تهران اختتامیه آن برپا خواهد شد.