آذری جهرمی: فیلترینگ و سرکوب تعرفه به رشد اقتصاد دیجیتال ضربه زده است
«محمدجواد آذری جهرمی»، وزیر ارتباطات سابق با بیان اینکه «تلکام» بخشی از هسته اقتصاد دیجیتال است، گفت سرکوب ترافیک و تعرفه‌ها این صنعت را با چالش مواجه کرده. از طرف دیگر او تاکید کرد عامل دیگری که باعث ضربه به این صنعت شده فیلرینگ است.
حال اقتصاد دیجیتال ایران خوب نیست، این را هم می‌توان از زبان فعالین اکوسیستم نوآوری شنید و هم آمار گویای این موضوع است. «محمدجواد آذری جهرمی»، وزیر ارتباطات سابق با بیان اینکه «تلکام» بخشی از هسته اقتصاد دیجیتال است، گفت سرکوب ترافیک و تعرفه‌ها این صنعت را با چالش مواجه کرده. از طرف دیگر او تاکید کرد عامل دیگری که باعث ضربه به این صنعت شده فیلرینگ است.
به گزارش «فن‌زی» او در نشست «اکوسیستم نوآوری و واقعیت‌های اقتصاد ایران» که توسط کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، چالش‌های اقتصاد دیجیتال ایران را شرح داد و برای بهبود وضعیت آن پیشنهادهایی ارائه کرد.
آذری جهرمی گفت اقتصاد دیجیتال یک هسته دارد که تلکام بخشی از آن است. اکوسیستم یک سری کِشنده دارد که اگر خوب کار نکنند، مابقی چیزها خوب پیش نمی‌روند.
او با بیان اینکه امروز کِشنده‌های هسته اقتصاد دیجیتال ایران دچار مشکل هستند، گفت دو عارضه کلی بر آنها حاکم است: «سرکوب قیمتی و سرکوب ترافیک»
سرکوب ترافیک خارجی در دولت گذشته
وزیر ارتباطات سابق در این رابطه به میزان مصرف ترافیک بین الملل در سال 1403 اشاره کرد و گفت که این رقم نسبت به سال 1400 کمتر شده یا برابر است. این در حالی است که به گفته وی در سال 1400 و دوران وزارتش، ترافیک ماهانه ماهانه 8 درصد رشد کرد، طبق سیاست دولت دوازدهم در توسعه اینترنت، در مناطق محروم 30 میلیون کاربر به اقتصاد دیجیتال اضافه شد. همچنین در طی 4 سال هسته اقتصاد دیجیتال 2.5 برابر و اهداف برنامه ششم توسعه محقق شد.
او این را سیاست‌گذاری دولت دانست که معتقد است باید نسبت ترافیک داخلی افزایش یابد که این سیاست ایجابی نیست، بلکه سرکوبی است و موجب شده تا با چارچوب‌گذاری، ترافیک بین‌الملل را سرکوب کنند. اتفاقی که به اعتقاد آذری جهرمی موجب شده تا کیفیت اینترنت کم شود و نارضایتی کاربران بالا برود.
او همچنین با اشاره به سیاست ارزان‌تر بودن ترافیک داخلی به نسبت بین‌الملل، گفت این موضوع با هیچ مدل اقتصادی سازگار نیست و موجب شده تا فعالیت اپراتورها از یک فعالیت اقتصادی به یک فعالیت ایدئولوژی تبدیل شود. مدلی که پایدار نیست و منطق اقتصادی ندارد.
«همه معتقدند فیلترینگ ناکارآمد است و باید اصلاح شود»
وزیر ارتباطات سابق در بخش دیگری از سخنان خود گفت برخی افراد معتقد بودند فیلترینگ راه‌حل کار هست، اما سه سال آن را تجربه کردند، آیا مشکلات حل شد؟
به باور او جریان تبلیغاتی در انتخابات 1403 نشان داد این سیاست در پیش گرفته شده ناکارآمد است: «رئیس مجلس در صحبت‌های انتخاباتی‌اش معتقد بود فیلترینگ ناکارآمد است و باید اصلاح شود. جلیلی به عنوان ادامه‌دهنده دولت سیزدهم معتقد بود [فیلترینگ] ناکارآمد است و باید اصلاح شود. رئیس قوه قضاییه روز انتخابات گفتند راه تغییر اصلاح سیاست مشارکت در انتخابات است و آقای پزشکیان هم گفتند این بساط را می‌خواهند جمع کنند. پس یک هم نظری در همه وجود داشت. ما در دولت دوازدهم معتقد بودیم این شیوه ناکارآمد است که باید تجربه می‌شد. تجربه تلخ و سختی هم بود که حالا همه می‌خواهند اصلاحش کنند. به نظر می‌رسد اجماعی وجود دارد برای حل آن و دولت باید برای آن چاره‌اندیشی کند.»
بازار اپراتورها باید رقابتی شود
آذری جهرمی همچنین تأکید کرد دولت باید در دخالت در قیمت‌گذاری دست بردارد و فضا رقابتی شود: «البته به این علت که یک ذینفع واحد در دو اپراتور غالب بازار وجود دارد، باید تغییراتی در مکانیزم سیاست‌گذاری اعمال کند تا وحدت رویه که در اپراتورها پیش آمده بشکند و فضا واقعا رقابتی شود.»
او یکی از این راهکارها برای رقابتی کردن بازار را تقویت MVNOها [اپراتور مجازی موبایل] دانست تا رقابت در عرصه اپراتورها کامل شود و دولت نیز دست از سرکوب قیمتی بردارد.
وزیر ارتباطات سابق همچنین گفت در دولت دوازدهم و حرکت به سمت فیبر نوری به این نتیجه رسیدند که سرمایه‌گذاری روی فیبر هدف نهایی است، اما نباید هدف اولیه باشد؛ چراکه بازار به بلوغ نرسیده و آماده جذب چنین خدمتی را ندارد. او برای اثبات سخنانش به پوشش 7 میلیونی فیبر نوری در دولت سیزدهم اشاره کرد که با وجود سرمایه‌گذاری‌های بسیار، تنها 150 هزار مشترک به تعداد کاربران آن اضافه شده است.
آذری‌جهرمی VDSL را گزینه‌ای پربازده‌تر دانست و گفت در حال حاضر 10 میلیون مشترک ADSL هستند که مایل‌اند VDSL را جایگزین کنند. او تأکید کرد دولت باید به جنگ با مخابرات ایران خاتمه دهد؛ چراکه این سازمان یک سرمایه گذاری ملی است و نباید آن را نابود کرد: «به این شرط که مخابرات دست از انحصارگرایی بردارد.» موضوعی که موجب شود با حضور سایر اپراتورها، VDSL توسعه یابد تا قیمت‌گذاری دستوری در بخش تلکام ثابت نیز حذف شود.
این سخنان در حالی از سوی آذری جهرمی مطرح می‌شود که هم تعرفه اینترنت را سرکوب کرد و هم جدال با مخابرات ایران کم نداشت، او خود نیز در جلسه امروز به این موضوع اشاره کرد که در سخنانش خودش را نیز نقد می‌کند.
از لزوم آزادسازی داده تا تعریف رگولاتورهای بخشی
آذری جهرمی با اشاره به اینکه اقتصاد دیجیتال، پوسته اقتصاد است گفت برای رشد آن با سه چالش اصلی روبه رو هستیم. چالش اول بحث نیروی انسانی و مهاجرت است.
به گفته وی با بهبود شرایط کشور می‌توان مهاجرت معکوس را رقم زد، همچنین تربیت نیروی انسانی باید تقویت شود و آموزش به مقطع دبیرستان برده شود.
آذری جهرمی چالش دیگر را اشباع بازارهای بالغ استارتاپی دانست و معتقد است دیجی‌کالا، اسنپ و تپسی بازارشان اشباع شده و مشتری جدید به آنها اضافه نمی‌شود. ضمن اینکه توان مشتری فعلی هم در خرید کاهش پیدا کرده است.
به باور او باید بسته‌های سیاستی برای تقویت بازار تدوین شود که با تقویت امثال حوزه لندتک‌ها می‌توان از چالش اشباع عبور کرد و توان خرید مشتری را افزایش داد.
چالش سوم از نظر آذری جهرمی، بخشی از بازار اقتصاد دیجیتال است که فعال نشده، از همین رو دولت باید به ایجاد رگولاتورهای بخشی به ویژه در حوزه سلامت و آزادسازی داده توجه کند. اتفاقی که می‌تواند بازار را بسیار بزرگ کند و سهم اقتصاد دیجیتال را افزایش دهد.
او پیشنهاد کرد تا دو بسته سیاستی مهم تعریف شود، یکی آزادسازی داده و دیگری تشکیل رگولاتورهای بخشی حوزه سلامت، حمل و نقل و فین‌تک تا نوآوری در حوزه اقتصاد دیجیتال تسریع شود.
این راهکارهایی است که دولت باید به آن توجه کند تا فاصله ایران با دنیا در بحث سهم اقتصاد دیجیتال کم شود.
