ماجراهای پادنا تا ماندگان
زاینده رود احیا می شود؟
این روزها انتخاب استاندار برای مردم اصفهان به یک ماجرای بسیار حساس و استرس برانگیز تبدیل‌شده بود چراکه اکنون «زاینده‌رود» یک‌قدم تا احیا بیشتر فاصله ندارد اما همچون همیشه سنگ‌اندازی‌ها نیز در این مسیر کم نیست به‌ویژه اینکه یکی از روش‌های احیای این رودخانه دائمی فلات مرکزی ایران یعنی طرح «ماندگان» هرروز بر صفحه نخست رسانه‌های کشور تیتر می‌شود.
فاطمه کازرونی: این روزها انتخاب استاندار برای مردم اصفهان به یک ماجرای بسیار حساس و استرس برانگیز تبدیل‌شده بود چراکه اکنون «زاینده‌رود» یک‌قدم تا احیا بیشتر فاصله ندارد اما همچون همیشه سنگ‌اندازی‌ها نیز در این مسیر کم نیست به‌ویژه اینکه یکی از روش‌های احیای این رودخانه دائمی فلات مرکزی ایران یعنی طرح «ماندگان» هرروز بر صفحه نخست رسانه‌های کشور تیتر می‌شود.
اما ماجرای جنجال‌های رسانه‌ای درباره طرح انتقال آب از «ماندگان» و شایعات درباره واگذاری حفاظت از منطقه شکارممنوع «پادنا» چیست ؟ کارشناسان می‌گویند که این بار نیز همچون همیشه اصفهان مظلوم واقع‌شده است شاید ازاین‌رو که نه مسوولان و نه مردم این استان، اهل دادوبیدادهای بیهوده و ربط دادن موضوعات بی‌ارتباط به یکدیگر نیستند.
چند ماه پیش درست پس از رسانه‌ای شدن امکان احیای زاینده‌رود با دو طرح انتقال آب از سد «ماندگان» و دریای «عمان» که یکی تا آخر امسال به نتیجه می‌رسد و دیگری تا بهار سال آینده، بازهم برخی برای جلوگیری از احیای این رودخانه دایمی دست‌به‌کار شدند، گویی عمدی در کار است تا تمدنی که بر مبنای حضور رودخانه دائمی زاینده‌رود شکل‌گرفته است از میان برود، در غیر این صورت مگر می‌توان این‌همه فرهنگ و پیشینه تاریخی را به چشم سر و با منظر دل دید و سکوت کرد، حتی اگر از اهالی این استان نباشی؟!
سفری به‌کل کشور کافی است تا عظمت این تمدن عظیم را درک کنیم، جایی که هر فردی از اهالی آن شهر متوجه این موضوع می‌شود که از «نصف جهان» برای یک سفر چندروزه به شهر دیگری آمده‌ای، با تعجب می‌گوید که این‌همه زمان برای مشاهده تمام آثار استانشان نیز لازم نیست و با تعجبی مضاعف می‌پرسد «تصور کرده‌اید اینجا اصفهان است؟!»
در حقیقت استان‌های مختلف کشور که برخی نیز خواهرخوانده‌های اصفهان هستند، دیدنی‌های بسیار از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری دارد که در یک سفر دو یا حداکثر سه‌روزه می‌توآن‌همه آن‌ها را مشاهده کرد اما سه روز نیز برای دیدن جاذبه‌های فقط شهر اصفهان کم است، بیهوده نیست که آن را «نصف جهان» نام نهاده‌اند و اگر بخواهیم شهرستان‌های کل استان از کاشان و نطنز و اردستان تا سمیرم و خوانسار و نایین را نیز به این گنجینه گردشگری اضافه کنیم یک ماه نیز زمان برای دیدن این جاذبه‌ها کم است، اینجاست که تازه درک می‌کنیم که چرا گردشگران خارجی این شهر را نصف جهان نامیده‌اند و برخی سیاحان، نیمه دیگر این نصف جهان را پنهان در دیگر شهرستان‌های استان اصفهان دانسته‌اند.
تمدن 14 هزارساله اصفهان در مسیر نابودی
حال این تمدن عظیم که برخی نشانه‌ها در شهرستان «ورزنه» قدمت آن را تا 14 هزار سال نیز می‌رساند، به دلیل خشکی رودخانه دایمی زاینده‌رود به دست خود بشریت در حال نابودی است؛ و کدام مقصر را جز خودمان می‌توانیم جستجو کنیم؛ جایی که بیش از 90 درصد یک رودخانه را برای کاشت درخت در منطقه‌ای که از اَزل تاکنون درختی بر کوهستان‌های آن به شکل طبیعی رشد نکرده است خشک کرده‌ایم و غافلیم از سرچشمه‌ای که با این روند خشک خواهد شد.
مسیر بازگشت از خطا بسیار سخت است، حق آبه‌های رودخانه طی سال‌های گذشته توسط وزارت نیرو بذل و بخشش شده است، سفره‌های آب زیرزمینی به خشکی کامل نزدیک شده، فرونشست کل این تمدن عظیم را تهدید می‌کند اما هنوز برخی مسوولان محکم بر سر جای خود نشسته‌اند و از پشت میز، قانون‌های کاغذی می‌نویسند و نظاره‌گر دود بی‌تدبیری خود در چشم مردم نصف جهان و حتی کشور هستند، شاید ازاین‌روی است که اجرای طرح سد «کوهرنگ سه» و «بهشت‌آباد» برای جبران بدهی وزارت نیرو به اصفهان سالی یک کلنگ می‌خورد اما رویِ ساخت‌وساز و افتتاح را ده‌ها سال است به چشم ندیده است.
اینجاست که اصفهان مجبور می‌شود مسیر دیگری را دنبال کند که عده‌ای دنبال سهم‌خواهی و کارشکنی درباره آن نباشند یعنی انتقال آب درون استانی غافل از اینکه....
استان اصفهان در شهرستان‌های سمیرم، دهاقان و خوانسار رودخانه و آب کم ندارد اما برخی روستاهای این مناطق با تانکر آب‌رسانی می‌شوند!، پس حداقل کار این است که از آب‌های درون استانی برای تامین آب شرب همین مناطق استفاده کرد، طرحی که با توجه به شرایط خاص زاینده‌رود و بارگذاری‌های غیرمجاز کاملا منطقی است و تحقیق یک‌ساله بر روی این پروژه نیز نشان می‌دهد مشکلی خاصی در میان نیست؛ رودخانه‌ها در اصفهان است و نصف جهان خشک است و همان مناطق نیز آب شرب ندارد.
هیاهو برای یک هیچ بزرگ!
اینجاست که همچون همیشه نقدهای به‌اصطلاح دوستداران محیط‌زیست آغاز می‌شود و اول بخت خود را برای زیر سوال بردن ماندگان با موضوع «پادنا» می‌آزمایند، طرحی که به شکل اتفاقی هم‌زمان با ماندگان در حال اجرا است آن‌هم به درخواست خود مسوولان کهکیلویه و بویر احمد و تمام سعی منتقدان این است که این دو موضوع را به هم مرتبط و مردم را حساس کنند اما تحقیقی اندک نشان می‌دهد که این‌همه هیاهو برای یک هیچ و اشتباه بزرگ است!
محمد صالحی کارشناس محیط‌زیست دراین‌ارتباط به شرق می‌گوید: اجرای طرح حفاظت از منطقه «پادنا» موضوعی کاملا مجزا از «ماندگان» بود که برخی منتقدان و به‌اصطلاح دوستداران محیط‌زیست که اتفاقا هیچ‌گاه دلشان برای حوضه زاینده‌رود و تخریب تالاب گاوخونی و از میان رفتن تمدن اصفهان نتپیده است، سعی در مرتبط کردن این دو مورد داشتند و مردم منطقه را نیز حساس کردند به‌نوعی که به‌دروغ عنوان شد که قرار به بهانه حفاظت از پادنا و درواقع برای احداث سد ماندگان، مرزهای استانی جابه‌جا شود!
وی می‌افزاید: این در حالی است که درخواست حفاظت از این منطقه شکارممنوع که بخش کوچکی از آن در کهکیلویه قرار دارد، توسط مسوولان خود این استان عنوان‌شده و دلیل آن نیز کمبود منابع و بُعد زیاد مسافت عنوان‌شده است، بر این اساس هر نوع اظهارنظر درباره اعتراض به حفاظت از منطقه‌ای که بخش اعظم آن در استان اصفهان قرار دارد و دروغ‌بافی در مورد تغییر مرز تنها باهدف ضربه زدن به انتقال آب از سد ماندگان بوده است، درحالی‌که این سد، رودخانه ماربُر و دیگر رودخانه‌هایی که به ماربر می‌ریزند نیز در استان اصفهان قرار دارد.و اما رییس مجمع نمایندگان اصفهان نیز دراین‌ارتباط اظهار کرد: حقیقت این است که از سال‌های دور دنای شمالی مورد کم‌توجهی بوده است و دلیل این امر نیز به دلیل کمبود نیروی انسانی، فاصله زیاد استان کهکیلویه تا پادنا در اصفهان بوده است که امکان نظارت صحیح را از این استان سلب می‌کرد؛ طبیعی است که از اساس واگذاری مدیریت بخشی از استان اصفهان به استانی دیگر (کهکیلویه) اشتباه بوده است و مردم شهرستان سمیرم در استان اصفهان و منطقه پادنا نسبت به نگهداری از این منطقه اعتراض داشتند.
کمبود ظرفیت نیروی انسانی و منابع و مافیای شکار در دنا
رییس مجمع نمایندگان استان اصفهان تاکید کرد: برخی گونه‌های جانوری که سالیان اخیر در این منطقه به‌طور بی‌رحمانه‌ای کشته شد که دستمایه بیگانگان قرار گرفت؛ این منطقه فضایی برای جولان شکارچیان غیرقانونی شده بود که گونه‌های گیاهی و جانوری از دست مافیای شکار آسایش نداشتند.
نامه‌های مکرر استان مجاور به اصفهان
وی گفت: در این مورد چندین مرتبه طی سال‌های ۹۶، ۹۷ و ۹۸ رئیس سازمان محیط‌زیست و دیگر مسوولان استان کهگیلویه و بویراحمد به مدیران ملی و مدیران استان اصفهان نامه نوشتند و درخواست کردند که این منطقه را استان اصفهان محافظت کند و این نامه‌ها اکنون نیز موجود است.
نقد علی ادامه داد: پس از پیگیری‌های سازمان محیط‌زیست کشور در راستای حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه در شورای عالی محیط‌زیست در اردیبهشت‌ماه سال جاری، مدیریت استان اصفهان نسبت به منطقه دنا به تصویب رسید که این امر در راستای مدیریت محدوده جغرافیایی استان اصفهان و در چارچوب قانون بوده است گرچه بار جدیدی بر دوش استان اصفهان گذاشته شد.
وی بیان کرد: هیچ‌گونه تغییری در مرز دو استان ایجاد نشده و تنها منطقه شکارممنوع پادنا واقع در خاک اصفهان به منطقه حفاظت‌شده پادنا ارتقاء و مدیریت آن به استان اصفهان واگذارشده است.
نکته مهم اینجاست که جریانی که مشخص نیست با چه هدفی تلاش می‌کند از همه مسیرهای احیای زاینده‌رود جلوگیری کند، پس از تبیین این موضوع که بخش اعظم پادنا در حقیقت در اصفهان واقع‌شده است و درخواست خود مسوولان کهکیلویه برای زیر نظر گرفتن منطقه، این بار مستقیما دست روی پروژه‌ای گذاشتند که هم سابقه پژوهشی و هم به شکل رسمی در دوره رئیس جمهور شهید به ثبت رسیده است یعنی مصوبه هیات دولت برای اجرا را دارد.
در حقیقت ماندگان یا پروژه آب‌رسانی شهید رییسی یکی از پروژه‌های کلیدی در زمینه تأمین آب برای استان اصفهان است که باهدف رفع بحران آب و مشکلات زیست‌محیطی در حال اجراست و به گفته مرتضوی استاندار سابق اصفهان مسیر و مبدأ انتقال آب به‌طور کامل از درون استان اصفهان تأمین می‌شود.مرتضوی دراین‌ارتباط می‌گوید: طبق برآوردهای شرکت آب منطقه‌ای، میزان آبی که از استان خارج می‌شود می‌تواند به استان برگردد، بر این اساس،عملیات بازگشایی و تعیین مسیر پروژه در اسفند 1401 انجام شد و پیش‌بینی می‌شود که این عملیات تا پایان 1403 به اتمام برسد.
مرتضوی می‌گوید: در سطح بین‌المللی پروژه‌های مشابهی وجود دارد که به انتقال آب از منابع دوردست به مناطق کم‌آب پرداخته‌اند؛ پروژه آب‌رسانی شهید رئییسی به‌ویژه در بخش کشاورزی و صنایع وابسته به آب، تأمین منابع آب پایدار می‌تواند به افزایش تولید، کاهش هزینه‌های تولید و بهبود درآمدهای محلی منجر شود.
حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی
مرتضوی می‌گوید: برخلاف جنجال‌های انجام‌شده تحقیقات نشان می‌دهد پروژه آب‌رسانی شهید رئیسی با تأمین منابع آب پایدار و اجرای طرح‌های حفاظتی، می‌تواند به حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از استفاده نادرست از منابع آب کمک کند.
و اما حشمت‌الله انتخابی نیز دراین‌ارتباط به شرق می‌گوید: رودخانه‌های سمیرم، برخی به ونک در خود شهرستان می‌رود و ازآنجا به کارون می‌ریزد و رودخانه‌های پایین‌دست نیز به رودخانه ماربُر می‌ریزد که اصلا هیچ‌کدام ارتباطی با استان کهکیلویه ندارد.وی با اشاره به این فریب رسانه‌ای که بیان‌شده با احداث سد ماندگان کارون می‌خشکد، تاکید می‌کند: توجه کنید که رودخانه سمیرم به ماربُر می‌ریزد و به رودخانه بِشار که از کهکیلویه می‌آید می‌پیوندد، سپس رودخانه جنگ آباد از سمیرم به آن‌ها اضافه می‌شود که مجموعه آن‌ها رودخانه خِرسان را تشکیل می‌دهد.
آیا «ماندگان» رودخانه «کارون» را خشک خواهد کرد؟!
این کارشناس خبره محیط‌زیست تصریح می‌کند: حال سوال این است که رودخانه خرسان که 10 درصد آب رودخانه کارون را دارد چگونه قرار است موجب خشک شدن رودخانه عظیم کارون شود، رودخانه‌ای که حتی 90 درصد سهم‌آبه چهارمحال و بختیاری نیز از آن برداشته نمی‌شود؟
انتخابی با اشاره به اینکه سد ماندگان حداکثر 70 تا 80 میلیون مترمکعب آب را می‌تواند نگه دارد، تصریح می‌کند: نکته جالب دیگر اینکه در بالادست رودخانه «بشار» سدی به نام «تنگه سرخ» در حال تاسیس است که 500 میلیون مترمکعب آب برای خوزستان و کهکیلویه و بویر احمد می‌برد اما هیچ جنجالی دراین‌ارتباط به پا نشده است، هیچ تجمع یا گزارشی برعلیه این طرح نگاشته نشده است.
وی تاکید می‌کند: عجیب است که جناب آقای درویش که این‌همه داد سخن درباره ماندگان می‌دهد، هیچ یادداشتی دراین‌ارتباط ننگاشته است تا هشدار دهد که دنا درخطر است.
این کارشناس خبره محیط‌زیست با تاکید بر اینکه مدیریت پارک ملی دنا همچنان با کهکیلویه و بویر احمد است، توضیح می‌دهد: دو منطقه شکارممنوع در این بخش وجود دارد که به دلیل حفاظت خوب اصفهان به منطقه حفاظت‌شده پادنا ارتقا یافته و درنتیجه بخشی از دیگر منطقه حفاظت‌شده نیز به آن الحاق یافته و به سپر حفاظتی تبدیل‌شده است.
سد ماندگان و حفاظت از نفوذ
سد ماندگان نه‌تنها خطری برای پارک ملی دنا ندارد بلکه از نفوذ به این منطقه حفاظت‌شده محیط‌زیستی جلوگیری و بهترین سپر برای حفاظت از آن است، من نمی‌دانم چرا این‌همه دشمنی با زاینده‌رود ما می‌شود، این‌ها همه هیاهوی بسیار برای مقابله بازنده شدن زاینده‌رود است!
همان افرادی که سهم آبه یک استان پهناور که 97 درصد حوضه زاینده‌رود به آن‌ها تعلق دارد را به سه درصد سهم بخشیده‌اند، اکنون نیز با جنجال بیهوده رسانه‌ای و ربط دادن پادنا و ماندگان که یکی کامل در استان اصفهان است و 97 درصد دیگری در این استان قرار دارد، می‌خواهند مانع احیای زاینده‌رود شوند، سردسته آن‌ها نیز فردی است که مشاور محیط‌زیست بوده است اما رسانه به یاد ندارد که یک‌بار از حق زاینده‌رود و مردم اصفهان دفاع کرده باشد.
این فرد در دفاع از پروژه‌های غیرقانونی، انتقال آب و بارگذاری‌های بیهوده بر این منطقه و حتی احداث سد تنگه سرخ در خود استان کهکیلویه و بویر احمد را اشتباه نمی‌داند اما مدام دم از اشتباه بودن انتقال آب از عمان و ماندگان می‌زند و به‌حق اشاره نمی‌کند که چرا 97 درصد مردم حوضه زاینده‌رود باید از آب محروم باشند؛ چرا باید از تن نحیف زاینده‌رود آب به صدها متر بالاتر کشند، چرا چاه‌های غیرقانونی متعدد حفر می‌شود و چرا استان مجاور از 97 درصد حق قانونی خود از شاخه کارون استفاده نمی‌کند به‌جای رودخانه‌ای که سه درصد از آن سهم دارد.
تنها دفاع وی این است که این کارها به ضرر اصفهان است، آقای درویش! مگر اصفهان ضرر و تاوانی بالاتر از فرونشست و بیماری‌های ناشی از آلودگی و ذرات سمی تالاب گاوخونی و روح افسرده مردمش دارد؟
