معجزه دانش‌بنیان‌ها

نقش مهم شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد و نیز اشاعه تکنولوژی در شبکه‌های نوآوری، اهمیت وجود چنین شرکت‌هایی را در جوامع امرزی مشخص می‌کند. شرکت فولاد مبارکه نیز در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت فولاد و شرکت‌های خرد و متوسط در این حوزه، گام‌های اساسی برداشته است. برای آشنایی بیشتر با انواع سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در این صنعت، گفت‌و‌گویی با ‌یحیی پالیزدار، مدیرعامل صندوق سرمایه‌‌گذاری خطر پذیر فولاد مبارکه داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

‌‌ شرکت فولاد مبارکه چه تلاش‌هایی برای ارتقای فناوری و نزدیک‌شدن به فناوری‌های نوین تولید فولاد به‌ویژه در خصوص جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر، تولید ورق‌های خاص و به‌کارگیری هوش مصنوعی و سایر فناوری‌ها انجام داده است؟

‌هر سه این حوزه‌ها جزو موضوعات پراهمیت صنعت فولاد است که تقدم و تأخر دارد. اهمیت برخی در آینده خیلی بیشتر می‌شود و برخی همین حالا بااهمیت هستند و به‌شدت در آینده این صنعت تأثیرگذارند. حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر نقش جدی را در همه صنایع ایفا می‌کند؛ از جمله در صنعت فولاد، به واسطه اینکه این صنعت حول‌وحوش هفت تا هشت درصد انتشار دی‌اکسیدکربن کل دنیا را ایجاد می‌کند. در همین راستا قوانین بالادستی و پیمان‌های بین‌المللی این اجبار و الزام را فراهم کرده‌اند که به‌جد در 20 یا 30 سال آینده میزان انتشار دی‌اکسیدکربن به صوررت قابل توجهی کاهش یابد.

یکی از راهبردها به این راه‌حل‌ ختم شده است که بتوانیم احیای هیدروژنی را در فولاد سبز داشته باشیم. اینها را که در کنار هم می‌گذاریم به این نکته می‌رسیم که نقش اصلی را در برآورده‌کردن این الزامات بین‌المللی، انرژی‌های تجدیدپذیر ایفا می‌کنند. اهمیت این نکته ما را به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی صنعت فولاد در کشور مجاب می‌کند که در این حوزه فعال باشیم.

درباره ورق‌های خاص نیز باید گفت چه در بحث اقتصاد چرخشی و چه در بحث کاهش گازهای گلخانه‌ای هرچقدر بتوانیم ورق‌ها و محصولات با استحکام بالاتر تولید کنیم به این جنبه به‌شدت کمک کرده‌ایم. همه دنیا به سمت سبک‌سازی پیش می‌رود، در صنایع خودرو که یکی از اصلی‌ترین صنایع مصرف‌کننده صنعت فولاد است، به‌ویژه ورق‌هایی که فولاد مبارکه متولی اصلی آن است، می‌بینیم که موضوع سبک‌سازی یا بحث فولادهای پیشرفته نسل سوم در آنها حائز اهمیت است. همچنین برای هر بنگاه اقتصادی تولید محصولات با ارزش افزوده بالا نقش اصلی را در پایداری آن ایفا می‌کند.

در مورد هوش مصنوعی نیز می‌توان گفت یکی از موضوعات فراگیر که همه صنایع را به خودش مشغول کرده و تحت‌تأثیر قرار داده است، پیشرفت‌هایی است که در زمینه هوش مصنوعی و انقلاب صنعتی چهارم و پنجم با آن روبه‌رو هستیم. شاید در نگاه اول صنعت فولاد به‌ عنوان صنعتی تصور شود که جزو صنایعی است که خیلی سریع با محیط اطرافش تغییر نمی‌کند و این‌طور حس شود که این صنعت از این موج اتفاقات جدید در حوزه هوش مصنوعی خیلی تأثیرپذیر نیست. درحالی‌که واقعیت این‌طور نیست و اگر به کاتالوگ‌های تکنولوژی فولادسازهای بزرگ دنیا مراجعه کنید بخش عمده‌ای از تکنولوژی‌های جدیدی که عرضه می‌کنند مبتنی بر ایده‌های صنعت چهارم است مانند: رباتیک، هوش مصنوعی، ماشین ویژن و... .

در شرکت پشتیبانی و توسعه فناوری و نوآوری فولاد مبارکه به‌عنوان سرمایه‌گذاری که قرار است در حوزه تکنولوژی سرمایه‌گذاری کند، این سه موضوع نادیده گرفته نشده است. ابزارهای ورود در هر سه حوزه کمی متفاوت است ولی هر سه حوزه مد نظر بوده است.

در حوزه صنعت چهارم و مشخصا هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری‌های متعددی انجام شده و شرکت‌های خوبی در حال حاضر جزو شرکت‌های سرمایه‌پذیر ما هستند. این نکته را عرض کنم که بخش قابل‌توجهی از شرکت‌هایی که با فولاد کار می‌کنند لزوما سرمایه‌پذیر ما نبوده‌اند، بلکه جزو تأمین‌کنندگان کالا یا خدمات فولاد هستند و به‌عنوان پیمانکار فولاد مبارکه خدمات عرضه می‌کنند، ولی برای توانمندسازی برخی از شرکت‌هایی که خارج از لیست پیمانکاران ما هستند و باید به عبارتی مداخله سرمایه‌ای انجام دهیم نه صرفا مداخله قراردادی، به‌عنوان سرمایه‌گذار ورود کردیم و سرمایه‌گذاری قابل توجهی را در این حوزه انجام دادیم.

نکته بعدی درباره فولادهای خاص است. جهت‌گیری شرکت فولاد مبارکه به سمت تولید فولادهای با ارزش افزوده بالا در داخل مجموعه و زیرمجموعه‌هاست. هم در خود مجموعه اصلی و هم در زیرمجموعه‌های فولاد دستور کار مشخصی دارد. فولاد الکتریکی، فولاد سیلیکونی، فولاد بینیتیک، APIها مد نظر فولاد مبارکه برای تولید است. چیزی که در دستور کار فولاد مبارکه نمی‌تواست قرار بگیرد و شرکت پشتیبانی و توسعه فناوری و نوآوری فولاد مبارکه در آن ایفای نقش می‌کند، فولادهای خاص و سوپر آلیاژهایی هستند که لزوما مصرف آ‌نها در داخل کشور به حدی نیست که بتوانیم مجموعه بزرگی مثل فولاد مبارکه را درگیر تولید آن کنیم و صرفه مقیاس برای فولاد مبارکه ندارد و یا نحوه تولید خاصی دارند که در داخل فضای فولاد مبارکه این امکان را نداریم. در حال حاضر به صورت فعال به دنبال سرمایه‌گذاری در این حوزه هستیم. چند سرمایه‌گذاری انجام‌ شده و تعدادی هم در حال بررسی است. فولاد مبارکه به عنوان یک مجموعه فولادی که انتظارات خیلی جدی به عنوان پیشروترین فولادساز کشور از آن می‌رود، ورود به این حوزه را در دستور کار خود قرار داده است و مجددا یادآوری می‌کنم که فولادهایی مثل فولادهای سیلیکونی و... در برنامه مجموعه فولاد مبارکه وجود دارد و با یک نقشه راهی به سمت تولید آنها حرکت می‌کند.

‌ در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر چه اقداماتی در فولاد مبارکه صورت گرفته است؟

جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از راهکارهای جدی صنعت فولاد است تا بتواند به اهداف کاهش نشر دی‌اکسیدکربن برای سال‌های 2030 و 2050 دست یابد. مجموعه فولاد مبارکه به‌طور جد پروژه‌های عظیمی را در این زمینه شروع کرده و امیدواریم تا چند ماه دیگر اولین فازهای نیروگاه خورشیدی 600 مگاواتی فولاد مبارکه به بهره‌برداری برسد. همچنین سرمایه‌گذاری در نیروگاه بادی نیز بررسی شده و این یعنی فولاد مبارکه به‌عنوان یک بهره‌بردار جدی، برنامه اساسی خودش را روی اینکه بخش عمده یا حتی در یک افق بلندتری شاید تمام مجموع انرژی ورودی خود را به انرژی تجدیدپذیر تبدیل کند، انجام داده است.

در همین راستا کسب‌و‌کارهای مختلفی هم حول آن شکل می‌گیرد مثل هر کار دیگری که در فولاد مبارکه سعی می‌شود تا حداکثرسازی شود و عمق بومی‌سازی آن افزایش پیدا کند. با مجموعه‌هایی که می‌توانند تأمین قطعات یا تجهیزات اولیه اجرای نیروگاه خورشیدی را داشته باشند مذاکره کردیم و سرمایه‌گذاری جدی را فعلا در سازه‌های فلزی نیروگاه خورشیدی انجام داده‌ایم و امیدواریم بتوانیم آن را گسترش دهیم و در بحث نیروگاه خورشیدی بتوانیم یکی از شرکت‌های تابع فولاد مبارکه را با محوریت هلدینگ متیل تبدیل کنیم به یکی از توسعه‌دهندگان نیروگاه خورشیدی.

‌ چه حمایتی از استارتاپ‌های ایرانی و شرکت‌های دانش‌بنیان داشته‌اید؟

در فولاد مبارکه تاکنون حداقل 33 سرمایه‌گذاری خطرپذیر انجام دادیم و رقم این سرمایه‌گذاری بالغ بر 800 میلیارد تومان است که عموما در شرکت‌های استارتاپی و نوآور و فناور حول زنجیره ارزش فولاد شکل گرفته است. امیدواریم تا انتهای امسال این رقم را به هزار میلیارد تومان برسانیم و پیش‌بینی ما برای سال آینده این است که بتوانیم بودجه دو هزار میلیارد تومانی را به این امر اختصاص دهیم. طبق برآورد ما امسال با این عملکرد تقریبا 30 درصد آن چیزی را که در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور سرمایه‌گذاری می‌شود، گروه فولاد مبارکه به خودش اختصاص داده است. امیدواریم این سرمایه‌گذاری بتواند از نیم‌درصد از فروش که در آن قرار داریم، ظرف هشت سال پیش‌رو یعنی تا سال 1410 به 1.5 درصد برسد، یعنی 1.5 درصد از فروش اختصاص پیدا کند به موضوع سرمایه‌گذاری خطرپذیر و این یکی از اهداف استراتژیک 1410 فولاد مبارکه است.

‌ چه انتظاری از دولت و مسئولان دارید؟

به نظرم همه باید تلاش کنند قانون «جهش تولید دانش‌بنیان» که یکی از مترقی‌ترین قوانینی است که در حال حاضر در کشور مصوب شده، اجرا شود. این قانون مشوق‌های خوبی را برای بنگاه‌های بزرگ فراهم می‌کند و اجرای آن می‌تواند قفل سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک و متوسط فناور را بشکند و بتوانیم رشد قابل توجهی را در بنگاه‌های کوچک و متوسط شاهد باشیم. این بنگاه‌ها ستون اصلی هر اقتصادی هستند و اگر به ترتیبی آنها را فعال کنیم، هم مسئله اشتغال دانش‌آموختگان را می‌توان از این حالت بحرانی نجات داد و هم ارزش افزوده قابل‌توجهی در اقتصاد ایجاد کرد. قانون خیلی خوبی است و هم دولت و هم نهادهای ذی‌ربط تلاش می‌کنند تا این قانون اجرا و از آن پاسداری شود.