بی‌نیازی صنایع از زاینده‌رود با انتقال آب دریا

طرح‌های انتقال آب دریا سال‌هاست در کشورهای مختلف در حال اجراشدن است، در ایران نیز این پروژه‌ها سال‌هاست برای شهرهای حاشیه دریای عمان و خلیج ‌فارس به بهره‌برداری و اجرا رسیده، اما تا سالیان اخیر برای دیگر شهرهای کشور استفاده نمی‌شد.

در سال‌های اخیر با تشدید تنش‌های آبی در کشور و فلات مرکزی ایران به ویژه اصفهان، طرح شیرین‌سازی آب دریای جنوب و انتقال آن به شهرهای مرکزی کلید خورد؛ بدین ترتیب طرح شیرین‌سازی و انتقال آب به اصفهان از سال 97 به طور جدی در دستور کار قرار گرفت و از مهر سال 1401 درحالی‌که یک دهه از تحقیقات در این زمینه می‌گذشت، این پروژه به شکل رسمی آغاز شد.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که صنایع مختلف اصفهان که سال‌هاست با توجه به تنش‌های آبی در کشور، در زمینه صرفه‌جویی در مصرف آب، طرح‌های مختلفی در دست اقدام دارند، برای انتقال آب به اصفهان نیز در صف اول مشارکت ایستادند، فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و پالایشگاه اصفهان با مشارکت بیشتر و اتاق بازرگانی و شهرداری با مشارکت کمتر در طرح، همگی سهامدار شرکت آب صفه برای انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به استان اصفهان هستند.

در این راستا پالایشگاه اصفهان نیز سهم 35 درصدی در این مشارکت دارد و با انتقال آب از دریای عمان که 86 درصد فاز یک آن به پایان رسیده است، سهم مهمی در صرفه‌جویی مصرف آب خواهد داشت. در واقع شرکت پتروپالایش اصفهان از دهه‌های گذشته، هم‌زمان با توسعه کیفی تولید، فعالیت‌های زیست‌محیطی را نیز در دستور کار خود قرار داده است؛ به نوعی که در حوزه محیط زیست، مدیریت منابع انرژی و منابع انرژی تجدیدناپذیر رتبه پنج ستاره از وزارت نفت دارد.

در این راستا کاهش مصرف آب نیز همواره در دستور کار شرکت پتروپالایش اصفهان بوده و نقشه راه مدیریت هوشمند آب و مصرف آب پالایشگاه نیز تدوین شده است؛ بر این اساس برنامه‌‌ریزی برای به صفر رساندن استفاده از آب شهری در حال اجرایی‌شدن است و تا سال ۱۴۰۵ دیگر نیازی به تأمین آب از حوضه آبریز رودخانه زاینده‌رود نداریم.

به طورکلی 23 پروژه در هلدینگ پتروپالایش اصفهان در حوزه مدیریت مصرف آب در حال اجراست که ارزش ریالی این پروژه‌ها ۳۳ همت برآورد شده و بخش قابل توجهی از آن در پروژه انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس با همکاری دیگر صنایع استان هزینه و به میزان ۳۰۰ هزار مترمکعب نیز مخازن ذخیره آب برای طرح انتقال آب از دریای عمان ساخته شده است.

از نظر اعتباری باید اشاره کرد که دو درصد از پروژه‌های هلدینگ پتروپالایش اصفهان مربوط به پروژه‌های آبی است و با اضافه‌شدن سهم پالایشگاه اصفهان در پروژه انتقال آب از نظر اعتباری سهم پروژه‌های آب هلدینگ پتروپالایش اصفهان در سال ۱۴۰۲ به ۲۰ درصد رسیده است.

در حال حاضر هلدینگ پتروپالایش اصفهان ۶۰۰ مترمکعب در ساعت آب شهری و ۴۰۰ مترمکعب بر ساعت آب از محل تصفیه پساب شاهین‌شهر دریافت می‌‌کند؛ از این میزان آب ۳۶۳ مترمکعب در صنعت و برای تولید بنزین و دیگر فرآورده‌ها مصرف می‌شود و ۵۲۹ مترمکعب آب نیز در کولینگ‌ها هدر می‌‌رود که با ایجاد سه کولینگ هیبریدی در پالایشگاه اصفهان تا ۵۰ درصد از میزان هدررفت و تبخیر سطحی آب در این زمینه جلوگیری می‌‌شود.

کولینگ هیبریدی شمالی با 46 درصد پیشرفت فیزیکی و کولینگ جنوبی با 47 درصد پیشرفت، از پروژه‌های سبد آبی هلدینگ پتروپالایش اصفهان هستند که هر کولینگ120 مترمکعب در ساعت و در مجموع 360 مترمکعب در ساعت آب به سیستم برمی‌گرداند.

همچنین واحد‌های تصفیه آب‌های فوق شور در هلدینگ پتروپالایش اصفهان راه‌اندازی می‌شود که با این روند ۶۷۰ مترمکعب پساب صنعتی مجدد تصفیه خواهد شد و میزان دورریز آب پساب پالایشگاه اصفهان به صفر می‌‌رسد.

پالایشگاه اصفهان در حوزه آبیاری فضای سبز، آبیاری ریشه‌ای بدون وجود آب در سطح را محقق کرده و با حذف چمن و استفاده از سنگریزه تبخیر سطحی آب را به حداقل رسانده است. همچنین یک مسیر ۹ کیلومتری بین تصفیه‌خانه شاهین‌شهر و پالایشگاه اصفهان وجود دارد و امروزه 700 مترمکعب پساب شاهین‌شهر تصفیه و به پالایشگاه ارسال می‌شود.

از دیگر طرح‌های در حال اجرا در شرکت پتروپالایش اصفهان برای کاهش مصرف آب می‌توان به جمع‌‌آوری آب‌های باران در هلدینگ پتروپالایش اشاره کرد که بر این اساس تا سال ۱۴۰۵ وابستگی پالایشگاه اصفهان به آب شهری و حوضه آبریز زاینده‌رود به صفر خواهد رسید.

به طور کلی دستاوردهای شرکت پتروپالایش اصفهان برای صرفه‌جویی در مصرف آب را می‌توان در چهار مورد خلاصه کرد: 75 درصد کاهش میزان آب (از 1200 به 300 مترمکعب)، راه‌اندازی کامل پروژه‌های آبی نیمه سال 1402، صرفه‌جویی اقتصادی به میزان 10 میلیون یورو و قطع آب شرب برای مصارف صنعتی در نیمه سال 1403.