درنگی در برخورد پلیس با شهروندان
انتشار فیلم برخورد خشن مأمور خودسر پلیس با یک خانم در فضای مجازی واکنش‌های زیادی برانگیخت. ناجا هم فورا موضع‌گیری بهنگامی اتخاذ کرد و از مجازات خاطیان خبر داد. در این زمینه ملاحظاتی قابل ذکر است:
1- همه ما به‌عنوان یک شهروند دوست داریم مورد احترام واقع شویم و نیروی قاهره پلیس را در کنار خود و برای حفظ حقوق و حریم و مالکیت شهروندی درک کنیم. قطعا تصویر برخورد خشن مأموران با شهروند، چهره واقعی نیروی انتظامی شهروندمدار نیست. آن‌طورکه قابل تشخیص است، ناجا نسبت به ارتقای رفتار با شهروندان برنامه‌ریزی دارد و این تلاش محسوس است؛ اما استمرار این اصلاح و ترمیم رفتار یک مطالبه بحق شهروندی است.
2- بدیهی است زور در ید پلیس است، اما زور را هم باید منقاد قانون به کار گرفت، وگرنه فرصت سوءاستفاده خواهد داشت. همه تکاپوی حکومت قانون ناظر به این است که رفتارها قانونی و در چارچوب باشد. صلاحیت مراجع اداری و عمومی و ارکان و کارگزاران قدرت تابع اصول و استانداردها باشد. رفتار خودسرانه و صلاحیت سلیقه‌ای به صفر برسد. در خصوص رفتار پلیس با شهروندان هرقدر ضابطه‌ها روشن‌تر و اصول قابل شناسایی و کنترل باشد عیار تصمیمات و اقدامات متقن‌تر و اعتمادافزاتر است. جامعه ما امروز به اعتماد و اتکا به قانون و اثربخشی حکمرانی نیاز مبرم دارد. حس امنیت و احساس عدالت و تکریم در جامعه باید تقویت شود و این مهم ساختنی و تابع اقدامات جبرانی است که باید در دستور کار حکمرانی قرار بگیرد.
3- این حق شهروندان است که پلیس را حامی خود حس کرده و امنیت اجتماعی را با حفظ حریم خصوصی و تضمین حقوق شهروندی پشتوانه زندگی شایسته قرار دهند. کاربست خشونت در هر شکل و با هر توجیهی خلاف حقوق شهروندی و کرامت انسانی است. هیچ‌گاه این رفتارها نباید عادی‌سازی شود. اعمال تحقیر و توهین فیزیکی یا لفظی توسط مأموران با استناد به اصل ۹ قانون اساسی و موازین حقوق شهروندی قابل تعقیب و حسب ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی مستوجب مجازات است.
4- آموزش ضابطان و نظارت توسط دادستان‌ها ذیل ماده ۲۸ قانون آیین دادرسی کیفری مقتضیاتی دارد که برنامه‌ریزی جدی در تحقق‌پذیری آن با یک رویکرد سیستماتیک و معیارمند همواره مورد مطالبه کنشگران خیر عمومی و حقوق بشر بوده است. در این راستا باید نارسایی‌های موجود برطرف شود. دادستان در موارد نقض حقوق شهروندی رأسا ورود کند. ما باید آموزش را جدی بگیریم. جامعه ما به احترام و حمایت نیاز دارد. انتشار این‌گونه تصاویر حس احترام را مخدوش می‌کند و به تعبیر امام هادی «کسی که عزت نفس خود را ملکوک و مخدوش می‌بیند زیان‌زننده به خود و دیگران خواهد بود». جامعه ارجمند و محترم کنش و واکنش قابل قبولی در قبال همه‌چیز دارد و شهروندان محترم انگاشته‌نشده آستانه زیان‌زنندگی‌شان مخاطره‌انگیز و هزینه‌ساز است. 5- شهروندان در پناه حقوق شهروندی و اصول حقوق بشری در اعمال حق انتخاب و استیفای حقوق آزاد هستند و هیچ‌کس حق ندارد حقوق ایشان را مورد تعرض قرار دهد. در این راستا پلیس نقشی حمایتی و ارشادی بر عهده دارد. سوءاستفاده از موقعیت قانونی علیه حقوق شهروندی و کرامت انسانی سزاوار برخورد سازنده و اثربخش و پیشگیرانه پلیس و دادستان‌هاست. نیروی انتظامی باید در راستای حسن نظارت بر عملکرد پلیس ضمن تشویق عموم شهروندان به انعکاس عملکرد نیروها، از شهروند- خبرنگارانی که موارد ضعف و تخطی حقوق شهروندی را اطلاع‌رسانی می‌کنند به‌گونه‌ای شایسته تقدیر به عمل آورد تا رها از ترس و تعقیب، شرایط اصلاح فراهم شود. 6- انتظار افکار عمومی و کنشگران اجتماعی، انتشار روند برخورد با نیروهای خودسر و به‌فرجام‌رساندن پرونده‌های تعقیب عواملی است که از موقعیت قانونی علیه حقوق شهروندی سوءاستفاده می‌کنند. باید مأموران خاطی را از عواقب چنین رفتارهای تحقیرآمیزی بر حذر داشت و برای بهبود روندها و رویکردها آگاهی اجتماعی و آموزش حقوق و تکالیف شهروندی را هم برای ضابطان و هم برای عموم شهروندان مطمح نظر قرار داد.
7- پلیس می‌تواند از شهروندان مکرر دعوت کند رفتارهای خلاف قانون را گزارش دهند. نهادهای مدنی طی فراخوانی باید به همکاری پلیس برای افشای رفتارهای ترذیلی و خلاف قانون یاری برسانند. اصلاح رویکردها بسیج همگانی و همکاری همه‌جانبه می‌طلبد. مردم ما همیشه قدردان خدمتگزاران پاکباز خود بوده‌اند. چنانچه چهره آتش‌نشانان و کادر درمان کشور برای ایرانیان قدرشناس ستودنی است، حتما قدر پلیس خوب و مقتدر را می‌دانند و رفتار عوامل خودسر را از پلیس شهروندمدار تفکیک می‌کنند.