نشان استاندارد، غیراستاندارد شد

این روزها تغییر غیرکارشناسی و غیرحرفه‌ای «نشان استاندارد ایران» مورد اعتراض و انتقاد برحق برخی از هنرمندان قرار گرفته است. نشان استاندارد ایران را زنده‌یاد مرتضی ممیز، پدر گرافیک مدرن ایران در سال ۱۳۶۴ وقتی که عنوان این سازمان، «سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی» بود طراحی کرد و از قضا این نشان به یکی از شاهکارهای گرافیک ایران تبدیل شد که همواره در دوره‌های آموزش گرافیک و طراحیِ نشان مورد استناد قرار می‌گیرد و تقریبا همه استادان گرافیک درباره جامعیت، گویایی و زیبایی این نشان هم‌نظر هستند. زنده‌یاد ممیز با مهارتی خاص از حرف «S» برای طراحی این نشان چنان بهره گرفته است که علاوه بر سادگی و زیبایی دربرگیرنده محدوده معین و چارچوبی است که مفهوم امنیت و ایمنی را کاملا تداعی می‌کند. او در طراحی این نشان از نوعی حروف ابداعی هم بهره گرفته که از یک طرف گویای واژه ایران است و با یک گردش 180 درجه، حروف اختصاریِ معادل انگلیسی «سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» را می‌نمایاند. چنین عملکردی در طراحی یک نشان بسیار بدیع و منحصر به‌فرد بشمار می‌آید. علاوه بر همه اینها در طراحی این نشان به این نکته ظریف هم توجه شده است که روی هر متریال، به هر شکل و به هر اندازه و حجمی قابلیت درج و اجرا داشته باشد؛ از درج روی هر نوع بسته‌بندی کالا گرفته تا تابلو، نشانِ سینه، سربرگ، یادداشت، هدایای تبلیغاتی و نمادهای حجمی. اثر حجمی این نشان تاکنون چند بار ساخته شده و در میادین استاندارد در مرکز برخی استان‌ها نصب شده است. نمونه آن در میدان استاندارد کرج و نزدیکی سازمان استاندارد ایران است. رنگ سرمه‌ای در نظر گرفته‌شده برای این نشان نیز از قاعده ویژه‌ای پیروی می‌کند. آنهایی که با گرافیک و فرایند چاپ آشنایی دارند خوب می‌دانند رنگ سرمه‌ای علاوه بر استواری و وقار به دلیل کنتراست بالا به راحتی دیده می‌شود و چاپ و درج آن روی بسته‌بندی‌ها نیز با هارمونی و دقت بیشتری قابل انجام است. به عبارتی انتخاب رنگ سرمه‌ای با کد تعریف‌شده، حساب و کتاب ویژه‌ای دارد. زیبایی این نشان به اندازه‌ای است که حتی برخی از تولیدکنندگان جواهرآلات نیز در مقطعی اقدام به تولید زیورآلاتی به شکل نشان استاندارد کردند. این نشان در طول حدود چهار دهه نه‌تنها در وسعت ایران بلکه در بسیاری از کشورهای همسایه و خاورمیانه و در سازمان جهانی استاندارد و سایر سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با سازمان ملی استاندارد، مانند سازمان جهانی اندازه‌شناسی، اتحادیه بین‌المللی تأیید صلاحیت آزمایشگاهی و سازمان‌های نظارت بر تولیدات حلال در سراسر جهان معرفی شده است. این نشان با اینکه تاکنون هیچ نوع کمپین تبلیغی همراه نداشته، در اغلب موارد موجب اقناع مخاطب در اعتماد به کالاهایی شده که دارای این نشان بوده‌اند. در حقیقت بخشی از اعتبار سازمان استاندارد، حتی در سال‌های اخیر که این سازمان رو به افول رفته، باز هم از این نشان نشئت می‌گیرد.‌ تغییر عناوین و ساختار سازمانی سازمان‌ها در طول زمان امری بدیهی است، چنان‌که براساس مصوبه صدوپنجاه‌و‌دوم شورای عالی اداری در سال 1390، سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به «سازمان ملی استاندارد ایران» تغییر نام یافت و زیر نظر مستقیم ریاست‌جمهوری قرار گرفت. این تغییر به‌هیچ‌عنوان توجیه‌کننده دستکاری آرمی که هویت واحدی دارد و تمامی اجزای آن همبسته و دارای قاعده است، نبوده و نیست. در حقیقت اجزای نشان استاندارد ایران یک کل واحد است و هرگونه تغییر در عنوان سازمان فقط در تایپوگرافی زیر نشان، آن‌هم متناسب با خود نشان و توسط هنرمند صاحب‌سبک و حرفه‌ای، توجیه دارد. اتفاق غیرحرفه‌ای و ناشیانه این روزها در تغییر نشان استاندارد ایران از هیچ منظری توجیه‌پذیر نیست.    

 اینکه عده‌ای فکر کنند هنر فقط سلیقه است نه تخصص و تبحر، بیانگر تهی‌بودن مدیریت‌ها از اطلاعات عمومی، فرهنگی و هنری است. هنر تخصص است و اگر از سایر تخصص‌ها و مهارت‌ها والاتر و بالاتر نباشد حداقل هم‌تراز بقیه رشته‌هاست. از مدیران فعلی سازمان استاندارد که این نشان زیبا و گویا را به بدترین و زشت‌ترین حالت تغییر داده‌اند سؤال می‌کنم اگر شما دچار ناراحتی قلبی حاد شوید، پیش بهترین متخصص قلب می‌روید یا به دکتر علفی مراجعه می‌کنید!؟ چرا شما که هیچ اطلاعی از حوزه هنر و طراحی ندارید، چنین تصمیمی گرفتید!؟ چرا نسبت به حقوق پدیدآورنده این اثر و طی مراحل قانونی تغییر یک نشان ملی بی‌اعتنا بودید!؟ با چه توجیهی رنگ سبز غیراستاندارد و بدون تعریف کد را برای آن انتخاب کردید!؟ چرا قواعد حرفه‌ای بازطراحی و تغییر تایپوگرافی را رعایت نکردید!؟ چرا درخواست تغییر را با مراجع تخصصی هنر و گرافیک در میان نگذاشتید!؟ چرا این فرایند را طبق قانون از مسیر کمیته تخصصی معاونت هنری وزارت ارشاد انجام ندادید!؟ چرا در کاری که بلد نیستید و از روند و مسیر آن اطلاع ندارید ورود می‌کنید!؟ چرا نشان زیبای استاندارد ایران را دچار نقص و معلولیت کردید!؟بیم آن دارم که بقیه فرایندهای تخصصی در سازمان استاندارد هم دچار چنین همه‌چیزدانی شما شده باشد و سلامت مردم را به خطر بیندازد. لطفا «نشان استاندارد ایران» را به حالت و رنگ اولیه برگردانید و به این وضع پایان دهید.