ضرورت برخورد با سوءاستفاده از مقدسات

براساس روایاتی از رسول خدا، امام زمان خواهد آمد و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد. اما این اعتقاد مانند بسیاری از مفاهیم مقدس در اذهان عمومی، در طول تاریخ مورد سوءاستفاده قرار گرفته، افرادی با هدف پیشبرد امور سیاسی خویش به فریب مردم دست زده‌اند، افراد ناراضی از زمانه و شرایط سیاسی اجتماعی نیز گرد آنها جمع می‌شدند. گفته شده که مختار ثقفی برای پیشبرد کارش، محمد حنفیه را مهدی نامید، گرچه محمد حنفیه خود چنین ادعایی نداشت. از آن به بعد مهدیگری مورد بهره‌برداری‌های سیاسی قرار گرفت. گاه برای پیشبرد کار خویش، روایاتی نیز می‌ساختند. هنگامی که ادعای مهدویت در غرب آفریقا شیوع پیدا کرد، روایتی ساخته شد که در زمان ظهور، خورشید از مغرب طلوع خواهد کرد تا تأییدی برای مهدی ادعایی آنان باشد. با این ادعا، افراد ناراضی از وضع موجود و مخلص نیز گرد آن مهدی جمع می‌شدند و پس از مدتی نیز در تقابل با قدرت حاکم، شکست می‌خوردند. این شکست ضربات اعتقادی به گروهی از دینداران می‌زد موجب تضعیف ایمان آنان می‌شد. در دوران امام صادق، حکومت بنی‌امیه رو به افول بود. نارضایتی مردم شدت گرفته بود و تحرکاتی هم رخ می‌داد. بنی‌عباس می‌خواست بر موج نارضایتی‌ها سوار شود، از آنجا که خود آن جایگاه لازم را نداشتند، باید یکی از خاندان پیامبر را به دلیل محبوبیتشان در نزد مردم، جلو می‌انداختند. به همین دلیل شعار الرضا من آل محمد را سر دادند. در سال 132 هـ. ق نامه‌ای به امام صادق نوشتند تا رهبری را در دست بگیرد اما حضرت پاسخ منفی داد. سپس نامه‌ای به عبدالله بن حسن بزرگ نوادگان امام حسن نوشتند که وی گفت من سالخورده‌ام و فرزندم محمد سزاوار است امام صادق به وی هشدار داد که این کار بنی‌عباس فقط یک بازی سیاسی است و هنگامی که به قدرت رسیدند، فرزندت را خواهند کشت اما فریبندگی این مقام اجازه تأمل به وی نداد. بنی‌عباس از مشابهت نام مهدی سوء‌استفاده کردند. ابوالفرج اصفهانی نقل می‌کند که منصور دوانیقی با هدف مقدس‌سازی، در انتظار بیرون‌آمدن نفس زکیه در بیرون خانه منتظر می‌ماند تا وقتی که وی بیرون آمد، ردایش را گرفته، سوار اسب کند. سپس جامه‌های وی را بر زین اسب مرتب می‌کرد. بنی‌عباس تبلیغات زیادی برای مقدس نشان‌دادن نفس زکیه کرد. ابوالفرج اصفهانی گفته است پس از مدتی که مردم خراسان با بنی‌عباس بیعت کردند و سپس بر کوفه چیره شدند، شعار الرضا من آل محمد را رها کردند، تاریخ مصرف محمد نفس زکیه را تمام‌شده‌ دیدند و دیگر او را یک خطر می‌دانستند. ازاین‌رو قصد کشتن نفس زکیه را کردند و او متواری شد. پدرش را به زندان انداخته، شکنجه کردند تا اینکه بالاخره محمد نفس زکیه را یافته و به قتل رساندند.

اینها نشان می‌دهد اغراض سیاسی نقش بزرگی در این‌گونه ادعاها داشته و مردم که از وضعیت موجود خسته شده و معتقد بودند فرزند رسول خدا خواهد آمد و جهان را پر از عدل می‌کند، نسنجیده از آنان پیروی کردند و در نتیجه حکومت ظالم بنی‌عباس را بر سر کار آوردند.

در جلسه‌ای که امام صادق حضور داشت نیز این امر مطرح شد، امام فرمود هنوز زمان مهدی نرسیده است. هرگاه امام، نفس زکیه را می‌دید اشک می‌ریخت و می‌گفت او را خواهند کشت.

اینکه امام صادق موضع تندی در برابر مهدی‌گری اتخاذ کرد یعنی که شیعه باید در هر زمانی هوشیار باشد. هر زمان ممکن است از اعتقادات آنان سوءاستفاده شود و از چاله به چاه بیفتند. همیشه عده‌ای آگاهانه یا ناآگاهانه دم از امام زمان می‌زنند. گاه می‌گویند آقا فلان وقت ظهور می‌کند گاه می‌گویند آقا فلان پیام را داده است. هرازچندی کسی خوابی را نقل می‌کند یا ادعای دیدن امام زمان را می‌کند، ولی پیام امام صادق این است که ما در هر دوره باید به تکلیفمان عمل کنیم و شایستگی اخلاقی، ایمانی خود را بالا ببریم و برای ظهورش دعا کنیم.

شیخ طوسی در کتاب الغیبه روایتی از امام صادق (ع) نقل می‌کند: «کذب الوقاتون و هلک المستعجلون و نجی المسلمون» یعنی «آنانی که زمان برای ظهور تعیین می‌کنند، دروغ‌گویند و آنان که عجله می‌کنند، هلاک می‌شوند و آنانی که به وظیفه خود عمل می‌کنند نجات می‌یابند». بنابراین طبق این روایت، کسانی را که زمانی برای ظهور حضرت تعیین می‌کنند باید دروغ‌گو خواند و شاید منظور از کسانی که عجله می‌کنند، افراد مخلصی هستند که شیفته امام زمان هستند و بسیار دوست دارند در رکاب وی باشند اما آنان انسان‌هایی ساده‌لوح هستند که فریب سیاست‌بازان را می‌خورند. به لحاظ مالی و جانی ازخودگذشتگی نشان می‌دهند ولی هنگامی که می‌فهمند طعمه‌ای بیش نبوده‌اند، ایمانشان را از دست می‌دهند. درحالی‌که باید خود را ملامت کنند.

متأسفانه در ایران توسط گروه‌هایی، از مقدسات برای پیشبرد اغراض سیاسی سوءاستفاده می‌شود. یکی از بارزترین زمینه‌های سوءاستفاده از مقدسات، انتخابات است. در انتخابات مجلس هفتم و انتخابات ریاست‌جمهوری 84 بالاترین سطح سوءاستفاده از اعتقاد به امام زمان را شاهد بودیم و بعد که اوضاع آن شد که می‌دانیم، هیچ‌کس بابت ذبح مقدسات در پای اغراض سیاسی عذرخواهی نکرد. درحالی‌که انتخابات میدانی است که مردم باید با اهل نظر و تخصص در حوزه سیاست و اقتصاد مشورت کرده و شایسته‌ترین را انتخاب کنند و بازیچه این و آن و تبلیغات دروغین نشوند. درس امام صادق در بحبوحه انتقال قدرت از بنی‌امیه به بنی‌عباس، هوشیاری و عقلانیت مردم بوده و اینکه اجازه ندهیم مقدساتمان برای یک امر سیاسی مصادره شود. شهادت امام صادق تسلیت باد.