تلاش دیپلماتیک جمعی، راه کاهش بحران فلسطین

وقایع اخیر فلسطین را می‌توان از زوایای مختلف بررسی کرد. مناقشات اسرائیل و مردم فلسطین به بیش از هفت دهه بازمی‌گردد. در همه این دهه‌ها، سیاست اسرائیل مبتنی بر حذف و زیاده‌خواهی بوده و هیچ‌گاه به قوانین و معا‌هدات بین‌المللی تن نداده است. سیاست‌های اسرائیل تاکنون منجر به جنگ‌های متعدد، آواره‌شدن میلیون‌ها نفر از مردم و اعمال قوانین تبعیض‌آمیز علیه عرب‌های ساکن بوده است. با توجه به حمایت‌های کشورهای قدرتمند جهانی و به طور کلی جهان غرب از موجودیت اسرائیل، اعطای انواع کمک‌ها به این کشور، این امکان به اسرائیل داده شده است که به رفتاری غیرانسانی دست بزند. در سال‌های اخیر اقدام به آواره‌کردن عرب‌های ساکن در نوار غزه کرده و به شهرک‌سازی و اسکان یهودیان جدید‌الورود اقدام کرده است. راه‌های مسالمت‌آمیز نیز تاکنون نتوانسته است مانع از نسل‌کشی تدریجی و سیاست‌های تهاجمی اسرائیل شود. در‌این‌میان، چندی است دولت‌های عربی نیز بدون هیچ‌گونه شرط درباره حفظ و اعمال حقوق مردم ستم‌دیده فلسطین، به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل پرداخته‌اند. این رفتار موجب گستاخی بیشتر اسرائیل از سویی و احساس بی‌پناهی مطلق مردم فلسطین شده است. از‌‌این‌رو این سؤال مطرح می‌شود که در این شرایط در برابر آواره‌‌کردن مردم فلسطین و شهرک‌سازی، چه راهی پیش‌روی مردم ساکن قرار دارد؟ آیا راه‌حل نظامی به گونه‌ای که این روزها شاهد آن هستیم، می‌تواند بحران کنونی را به پایان رسانده و یکی از دو طرحِ دو کشور مستقل یا رفراندوم را عملی کند؟ 

برخی خوش‌بینانه قضاوت کرده و تهاجم اخیر را بی‌سابقه و تأثیرگذار می‌دانند؛ اما با توجه به فضای جهانی، حمایت‌های بی‌دریغ جهان غرب، سکوت کشورهای مسلمان، پایبند‌ نبودن اسرائیل به اصول اخلاقی و انسانی و قواعد بین‌المللی و در نهایت نابرابری توان نظامی طرفین، شاید با کمال اندوه و تأسف و تلخی و اندوه شاهد کشتار جمعی یک ملت باشیم. به‌ویژه آنکه با توجه به خطر موجودیت اسرائیل، جناح‌های سیاسی در این کشور در این زمان اختلافات خود را کنار گذاشته و یکپارچه برای نابودی حماس و مردم غزه هم‌صدا خواهند شد و اقتدار را به افراطی‌های صهیونیست خواهند داد و آنان در این جنگ نابرابر گستاخ‌تر از همیشه عمل خواهند کرد؛ به‌ویژه آنکه این بار حماس پیش‌دستی کرده است؛ بنابراین با توجه به نکات یادشده، به نظر می‌رسد خشونت و جنگ نمی‌تواند راه‌حل نهایی مسئله فلسطین باشد؛ زیرا نتیجه آن کشتار بی‌گناهان بسیار و آواره‌شدن یک ملت برای بار چندم است. پرسش این است که اگر از راه‌حل نظامی چشم‌پوشی شود، آیا راه‌حل‌های سیاسی می‌تواند به حل بحران کمک کند؟ واقعیت این است که این راه نیز بسیار سخت است. کشورهای غربی که رژیم جعلی اسرائیل را در منطقه ایجاد کردند، با انواع حمایت‌های خود پشتیبان سیاست‌های اسرائیل بوده و از طرفی لابی‌های بسیار قوی اسرائیل نیز موجب تداوم این حمایت‌ها شده و می‌شود. دولت‌های عرب نیز فقط به‌ظاهر از فلسطین حمایت کرده و برخی از آنان در عمل در حال عادی‌سازی روابط خود با این کشور هستند. این دولت‌ها اکنون نیز حتی در شرایط بحرانی کنونی نیز از حمایت جدی و عملی خودداری کرده‌اند. در این شرایط حساس که برخی کشورها انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه گرفته‌اند و خوشبختانه نظام موضع مناسبی در این زمینه گرفته و هرگونه مشارکت را نفی کرده است. نباید اجازه داد تا برخی از افراد و گروه‌های تندرو، با بیانات و رفتارهای سطحی و سخیف خود، این حمله را دستمایه خویش کرده، از کشته‌شدن انسان‌ها استقبال کرده و به دنبال ماجراجویی باشند؛ زیرا ممکن است با اقدامات نادرست برای کشور بحران ایجاد کنند. چنانچه در حمله به سفارت عربستان یا سفارت انگلستان به منافع ملی کشور ضربه زدند. نتیجه چنین اقداماتی محو اسرائیل نخواهد بود؛ اما به تشدید تحریم و تحمیل هزینه‌های گسترده برای ملت ایران منجر خواهد شد. به نظر می‌رسد با توجه به جنگ نابرابر کنونی و حمایت‌های جهانی از دولت غاصب، تنها راه مؤثر دیپلماسی فعال کشورهای منطقه است. اگر سیاست خارجی بتواند با مشارکت کشورهای منطقه، سازمان کنفرانس اسلامی، کشورهای حاشیه خلیج فارس و قدرت‌های بزرگ منطقه به تفاهم برسد تا این کشورها از اهرم خویش برای فشار بر اسرائیل بهره ببرند، می‌توان امیدوار بود که آتش جنگ فروکش کند. فراموش نباید کرد که امروزه، سرمایه‌گذاری گسترده کشورهای عربی مانند عربستان و قطر و امارات در کشورهای غربی که در سال‌های اخیر دچار مشکلات اقتصادی شده‌اند، می‌تواند ابزاری مؤثر باشد. چنانچه این کشورها به‌ موقعِ بحرانی که برای‌شان پیش آمده، از اهرم تهدید استفاده کرده و اثرگذار نیز بوده است. به نظر می‌رسد ایران می‌تواند با طی این مسیر به حل بحران فلسطین کمک کند.