تأملی درباره مدارس مسجدمحور
تأسیس ده‌ها نوع مدرسه در دهه‌های اخیر یکی از پیامدهای تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی در آموزش و پرورش ایران است. افزون بر مدارس دولتی، افزوده‌شدن انواع مدارس نظیر مدارس غیردولتی و غیرانتفاعی، نمونه‌مردمی، تیزهوشان، تطبیقی، هیئت‌امنایی، شبانه، شاهد ایثارگران، مدارس قرآنی، مدارس حرفه‌ای، رشد یا تجربی، مدارس هوشمند، استثنائی، بین‌المللی، خیریه، ماندگار، ورزشی و مانند آن که برخی به‌جز اسم خاص کارویژه‌ای تعریف‌شده نیز ندارند، نه‌تنها موجب حل مشکلات گره‌خورده و تودرتوی آموزش و پرورش نشده بلکه خود به مشکلات موجود، فهرست بلندبالایی افزوده‌اند.
تأسیس ده‌ها نوع مدرسه در دهه‌های اخیر یکی از پیامدهای تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی در آموزش و پرورش ایران است. افزون بر مدارس دولتی، افزوده‌شدن انواع مدارس نظیر مدارس غیردولتی و غیرانتفاعی، نمونه‌مردمی، تیزهوشان، تطبیقی، هیئت‌امنایی، شبانه، شاهد ایثارگران، مدارس قرآنی، مدارس حرفه‌ای، رشد یا تجربی، مدارس هوشمند، استثنائی، بین‌المللی، خیریه، ماندگار، ورزشی و مانند آن که برخی به‌جز اسم خاص کارویژه‌ای تعریف‌شده نیز ندارند، نه‌تنها موجب حل مشکلات گره‌خورده و تودرتوی آموزش و پرورش نشده بلکه خود به مشکلات موجود، فهرست بلندبالایی افزوده‌اند. پس از سال‌ها فعالیت برخی مساجد بدون ضوابط و مقررات و اخذ مجوزهای قانونی لازم تحت عنوان مدارس مسجدمحور در 10 دی‌ماه 1402 با اصلاح موادی از قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی، موضوع مدارس جدیدی تحت عنوان مدارس مسجدمحور شکل قانونی یافت و طبق این اصلاحیه شورای راهبردی برنامه‌ریزی و نظارت مرکز شورای عالی آموزش و پرورش غیردولتی مکلف است ظرف سه ماه پس از لازم‌الاجراشدن این قانون، مصادیق فوق برنامه را تعیین و ابلاغ کند. تصویب اصلاحیه مذکور در حالی صورت گرفت که همچنان آسیب‌شناسی تنوع موجود مدارس در ساختار آموزش و پرورش رسمی کشور به فراموشی سپرده شده و با چنین مصوباتی بر تنوع موجود نیز افزوده شده است!... بدون آنکه به صورت ساختاری برای رفع و حل مشکلات موجود تدبیری اندیشیده شود.
1- مدارسی مانند مدرسه علوی، مدرسه نیکان، مدرسه مفید و مدرسه صالح از‌جمله مدارس دینی هستند که در سال‌های پیش یا پس از انقلاب فعالیت می‌کنند. اضافه‌شدن عنوان مدارس مسجدمحور در حالی صورت می‌گیرد که تصویر روشنی از کارآمدی و ابعاد مختلف فعالیت‌های این دسته از مدارس دینی و مذهبی در دسترس نیست و مشخص نیست با وجود فعالیت این مدارس دینی چه نیازی به تأسیس مدارس جدیدی تحت عنوان مدارس مسجدمحور هست! در این شرایط افزوده‌شدن مدارس مسجدمحور بدون آنکه نیازسنجی ویژه‌ای صورت گرفته باشد و صلاحیت حرفه‌ای و تخصصی ارکان چنین مدارسی تعریف شود و نیز ساختار و قواعد و نظام و چارچوب این مدارس به صورت دقیق تعریف شود، می‌تواند چه کارکردی برای نظام آموزش و پرورش داشته باشد؟
2- در برابر مکتب‌خانه‌ها که بخشی از نظام سنت‌محور آموزشی در ایران را تشکیل می‌دادند، نوع دیگری از مدارس دینی به پرورش طلاب علوم دینی اشتغال دارند. مشخص نیست تعریفی که از مدارس مسجدمحور صورت گرفته به کدام‌یک از مدارس سنت‌محور یعنی مکتب‌خانه‌ها یا مدارس دینی پرورش طلبه نزدیک است؟ اما آنچه مشخص است، این است که تحولات جاری و عمیق فرهنگی، اجتماعی و توسعه‌ای کشور و نیاز روزافزون کشور به توسعه علمی و فناورانه، اولویت در تجدید ساختار آموزش و پرورش رسمی را آشکار می‌کند. نتایج امتحانات نهایی سال تحصیلی گذشته که وضعیت هشداربرانگیزی را نمایش می‌دهد، نشانه کوچکی از پیامد اجرای سیاست‌های نسنجیده کنونی است. در این شرایط تأسیس مدارس مسجدمحور با چه توجیه و اهدافی صورت می‌گیرد؟
3- بروز برخی رفتارها و هنجارشکنی‌های احتمالی در این گونه مدارس، همچون دیگر مدارس دور از ذهن نیست؛ با این تفاوت که در صورت بروز چنین پدیده‌هایی، بازتاب آن متفاوت و سهمناک خواهد بود؛ مانند آنچه در گیلان روی داد یا موضوع یک قاری قرآن که در افکار عمومی بازتاب زیادی داشت. در این صورت، پیامدهای تأسیس چنین مدارسی در فرهنگ عمومی چه خواهد بود؟ حرمت اماکن دینی و مذهبی به سادگی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
اتخاذ تصمیم‌های کارشناسی‌نشده بر مبنای آرزوها و خواسته‌های گروهی، سیاسی یا جناحی بر سیاهه بلندبالای مسائل آموزش و پرورش بار بیشتری تحمیل می‌کند و کشور را بیش از گذشته درگیر مسائل پیچیده تازه‌ای خواهد کرد.
