|

اختلاف در تعیین شب چهارشنبه‌سوری

امسال چنین می‌نماید که در تعیین شب چهارشنبه‌سوری اختلاف افتاده است. سبب هم آن است که نوروز روز چهارشنبه ساعت ۶ و ۳۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه به وقت شیراز و ۵ و ۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه به وقت بخارا فرا می‌رسد و از آنجا که چهارشنبه‌سوری یا دقیق‌تر شب چهارشنبه‌سوری در غروب روز سه‌شنبه برگزار می‌شود و آخرین سه‌شنبه امسال در آخرین روز سال واقع شده است، بنابراین برخی شب قبل از نوروز امسال را شب چهارشنبه‌سوری دانسته‌اند در حالی که مبدأ و مبنای این جشن کهن آخرین چهارشنبه سال است. گرچه در کهن‌ترین سند مکتوب مربوط به این جشن در ترجمه‌ای از تاریخ بخارای محمد بن جعفر نرشخی تنها از جشن سوری نام برده شده است اما هنوز هم می‌توان در بخارای شرقی و مردم کوهستان رشت و وخیا از کهنسالان شنید که به این جشن چهارشنبه آخرون (آخرین) می‌گویند. بر این مبنا اساس این جشن مبتنی بر چهارشنبه آخر سال است.

شهاب‌الدین فرخ‌یار

 

امسال چنین می‌نماید که در تعیین شب چهارشنبه‌سوری اختلاف افتاده است. سبب هم آن است که نوروز روز چهارشنبه ساعت ۶ و ۳۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه به وقت شیراز و ۵ و ۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه به وقت بخارا فرا می‌رسد و از آنجا که چهارشنبه‌سوری یا دقیق‌تر شب چهارشنبه‌سوری در غروب روز سه‌شنبه برگزار می‌شود و آخرین سه‌شنبه امسال در آخرین روز سال واقع شده است، بنابراین برخی شب قبل از نوروز امسال را شب چهارشنبه‌سوری دانسته‌اند در حالی که مبدأ و مبنای این جشن کهن آخرین چهارشنبه سال است. گرچه در کهن‌ترین سند مکتوب مربوط به این جشن در ترجمه‌ای از تاریخ بخارای محمد بن جعفر نرشخی تنها از جشن سوری نام برده شده است اما هنوز هم می‌توان در بخارای شرقی و مردم کوهستان رشت و وخیا از کهنسالان شنید که به این جشن چهارشنبه آخرون (آخرین) می‌گویند. بر این مبنا اساس این جشن مبتنی بر چهارشنبه آخر سال است. یعنی اساس آن است که در سال کهنه باید چهارشنبه‌ای وجود داشته باشد که بتوان با تکیه بر آن جشن سوری یا چهارشنبه آخرون یا شب چهارشنبه‌سوری را برپا کرد. 

  شاید برخی با این گمان که چندساعتی از چهارشنبه یکم فروردین امسال در سال کهنه قرار گرفته آن را حجتی بدانند که پس در آخرین سه‌شنبه امسال که ۲۹ اسفند می‌شود، می‌توان آتش چهارشنبه‌سوری را برافروخت در حالی که باید به روز یکم فروردین و اولین روز نوروز در تعیین این شب توجه کرد. وقتی نخستین روز سال چهارشنبه اعلام می‌شود، پس این روز به تمامی مربوط به سال جدید خواهد بود و دیگر در محاسبات تقویمی جایی در سال کهنه نخواهد داشت، هر چند بر اساس محاسبات دقیق ستاره‌شناسی ساعاتی از آن مربوط به سال کهنه باشد؛ بنابراین تا چهارشنبه‌ای به تمامی در سال کهنه قرار نگیرد نمی‌توان شب پیش از آن را جشن گرفت. در این مورد مبنا قرارگرفتن کامل روز چهارشنبه در سال کهنه است و قرارداشتن چند ساعت از آن در سال رو به پایان در این واقعه مؤثر نیست و آنچه اینجا مهم است، این است که چهارشنبه در تقویم سال ۱۴۰۳ خورشیدی روز یکم فروردین اعلام شده و این به تنهایی کافی است که این چهارشنبه به سال نو تعلق داشته باشد و نه سال کهنه و بر همین مبنا اگر زمان تحویل سال مثلا در آخرین ساعت‌های چهارشنبه قرار می‌گرفت اما یکم فروردین روز پنجشنبه اعلام می‌شد، قطعا دو روز پیش از آن یعنی در غروب سه‌شنبه می‌شد که چهارشنبه‌سوری را بر پا داشت اما اکنون که چهارشنبه یکم فروردین اعلام شده و مربوط به سال نو است؛ بنابراین به طور قطع چهارشنبه‌سوری امسال غروب روز سه‌شنبه ۲۲ اسفند‌‌ سال ۱۴۰۲ خواهد بود.