خاطرات آیت‌الله و مثلث گنجی، آشنا و تاجزاده

در روزهای اخیر بار دیگر خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی خبر‌ساز شد و یک پاراگراف کوچک از خاطرات ایشان در سال ۱۳۷۷ موجب بروز چالشی در فضای مجازی شد. آیت‌الله در روز ۲۲ فروردین ۷۷ در خاطرات خود نوشته بود: «آقایان [حسام‌الدین] آشنا، [امیر] تهرانى و محمدى از وزارت اطلاعات آمدند. از کارهاى تُند وزارت کشور و به‌خصوص آقاى [سیدمصطفی] تاجزاده، [معاون سیاسی وزیر کشور]، در مورد درگیرى‌هاى موجود و با قصد تضعیف رهبرى و نهادهاى مربوط به رهبرى و قوه قضائیه گفتند. مذاکره تلفنى آقاى [عبدالله] نورى، [وزیر کشور] از مکه با فائزه، [نماینده تهران] در خانه آقاى کرباسچى و پیشنهاد آقاى نورى براى تحرک بیشتر کارگزاران و گروه‌های همراه و اینکه پیامى که به اسم وزیر کشور پخش شده، مستقیما توسط آقاى تاجزاده تهیه و بدون اطلاع وزیر کشور منتشر شده است». جناب عبداله گنجی، مدیرمسئول سابق روزنامه جوان و همشهری، برداشت خود را از این بخش از خاطرات این‌گونه منتشر کرد: «مرحوم هاشمی ٢٢/١/٧٧ می‌نویسد سه معاون وزیر اطلاعات (از‌جمله جناب آشنا) آمدند از توطئه‌های معاون سیاسی وزیر کشور (تاجزاده) علیه رهبری گزارش دادند. این زمانی است که جریان ایشان حاکم است و خودش کارگزار ج. ا است و قرار است مجلس را هم تصاحب کنند، پس توطئه علیه رهبری چرا؟».

و جناب حسام‌الدین آشنا، مدیر وقت وزارت اطلاعات نیز برداشت آقای گنجی را تکذیب کرد اما جناب آقای گنجی این تکذیب را به اصل متن خاطرات نسبت داده است. در رابطه با این چالش اشاره به نکات ذیل ضروری است:

یک. برداشت جناب گنجی از خاطرات، اختلاف قابل توجهی با متن دارد و در واقع واژه توطئه، از سوی ایشان به کار برده شده است و در سخنان مدیران وزارت اطلاعات و روایت آیت‌الله چنین واژه‌ای وجود ندارد، بنابراین تکذیب آقای آشنا در این بخش صحیح به نظر می‌رسد. دو. مهم‌ترین ویژگی خاطرات آیت‌الله هاشمی، روایت دقیق، به‌روز و با جزئیات حوادث و جلسات است، چه‌بسا اگر ایشان مانند دیگر شخصیت‌ها، به‌جای نگارش روزانه خاطرات و انتشار آن بدون دخل و تصرف، بر اساس مسائل و شرایط روز روایت خود را از گذشته منتشر می‌کرد، این خاطرات از ارزش فعلی برخوردار نبود اما ایشان ترجیح داد تا افکار عمومی بی‌پرده به تاریخ انقلاب از دریچه روایت ایشان دسترسی داشته باشد و بر این اساس در بسیاری از موضوعات حتی با وجود تغییر نظر ایشان به موضوعات و اشخاص، متن وفادارانه منتشر می‌گردید تا مخاطب کاملا در شرایط زمان و موضوع قرار بگیرد.

سه. در موضوع این چالش قابل انکار نیست که مواضع وزارت اطلاعات وقت، شامل جناب دری نجفی‌آبادی، وزیر وقت اطلاعات و داماد ایشان، جناب آشنا و بیشتر مدیران وزارت با عملکرد طیف تندرو‌ اصلاحات فاصله داشته باشد و بنابراین گزارش انتقادی آنان از عملکرد آقای تاجزاده، صرف‌نظر از صحت‌وسقم موارد اشاره‌شده در آن، قابل انکار نیست و چه‌بسا آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نیز در مواردی با این رویکرد انتقادی همراه بودند. 

چهار. دفتر نشر معارف انقلاب، به ‌عنوان متولی انتشار خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی از رویکرد انتقادی به خاطرات استقبال کرده و از برگزاری نشست‌های علمی با حضور دیدگاه‌های مختلف دراین‌باره استقبال می‌کند و در این موضوع نیز پذیرای نظرات طرفین ماجرا، به‌ویژه جناب آقای تاجزاده که متأسفانه اکنون در زندان به سر می‌برد، است تا تاریخ معاصر ایران با جزئیات و دقایق بیشتری منتشر شود.