|

تقابل ایران و اسرائیل

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده و بنیامین نتانیاهو، نخست ‌وزیر اسرائیل در تاریخ ۴ و ۵ فوریه در واشنگتن دیدار کردند تا درباره وضعیت خاورمیانه گفت‌وگو کنند. به گفته ناظران، آینده برنامه هسته‌ای ایران نیز در حاشیه این مذاکرات مورد بحث قرار گرفته است.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده و بنیامین نتانیاهو، نخست ‌وزیر اسرائیل در تاریخ ۴ و ۵ فوریه در واشنگتن دیدار کردند تا درباره وضعیت خاورمیانه گفت‌وگو کنند. به گفته ناظران، آینده برنامه هسته‌ای ایران نیز در حاشیه این مذاکرات مورد بحث قرار گرفته است. اگرچه هر دو طرف در کنفرانس خبری بر دیدگاه‌های مشترک خود تأکید کردند، اما به نظر می‌رسد که درباره راهبرد برخورد با ایران اختلاف ‌نظرهایی وجود دارد.

در حالی که ترامپ به دنبال دستیابی به یک توافق است، اسرائیل تضعیف ایران را فرصتی بی‌نظیر برای خنثی‌سازی یا حداقل به تأخیر انداختن برنامه هسته‌ای تهران می‌بیند. ایران در شرایطی حساس و دشوار قرار دارد. جنگ در نوار غزه، حملات اسرائیل به حزب‌الله و سقوط رژیم بشار اسد که متحد اصلی ایران و محور حمایت‌های نظامی‌اش محسوب می‌شود، باعث تضعیف نیروهای نیابتی شده است. اگرچه روابط ایران و اسرائیل از زمان انقلاب اسلامی همواره پرتنش بوده است، اما سال ۲۰۲۴ شاهد تشدید بی‌سابقه این درگیری‌ها بودیم، به‌طوری که برای اولین بار مستقیما وارد رویارویی نظامی شدند. در نهایت، حملات و واکنش‌های متقابل در اکتبر ۲۰۲۴ با حمله اسرائیل به برخی تأسیسات نظامی ایران به اوج خود رسید.

نتانیاهو این شرایط را فرصتی تاریخی برای اقدام علیه برنامه هسته‌ای ایران می‌داند که از دید اسرائیل تهدیدی وجودی محسوب می‌شود. علاوه بر این، نتانیاهو با انتخاب مجدد ترامپ احساس اطمینان بیشتری کرده است. برخلاف جو بایدن، دولت ترامپ بلافاصله با ارسال بمب‌های

MK-84 به اسرائیل موافقت و برتری نظامی تل‌آویو را بیش از پیش تقویت کرد. با وجود حمایت قاطع ترامپ از اسرائیل، او تمایل دارد از بروز یک جنگ تمام‌‌عیار در منطقه جلوگیری کند. چهل‌وهفتمین رئیس‌جمهور آمریکا صلح را یکی از اولویت‌های اصلی خود قرار داده و احتمالا نمی‌خواهد ریسک درگیرشدن در یک جنگ جدید در خاورمیانه را بپذیرد.

علاوه بر این، شرایط ژئوپلیتیکی فعلی زمینه را برای تشدید تنش‌ها فراهم نمی‌کند. واشنگتن در حال مذاکره با مسکو درباره اوکراین است، در حالی که ایران ماه گذشته یک توافق امنیتی با روسیه امضا کرد. از سوی دیگر، این مذاکرات تحت نظارت عربستان سعودی صورت می‌گیرد که برای حفظ ثبات در خلیج فارس، هم به ‌منظور تضمین صادرات نفت خود به چین و هم برای پیشبرد توسعه اقتصادی و گردشگری پس از نفت، به شدت به آرامش منطقه  نیاز دارد.

در همین راستا، ترامپ نیز برای بازسازی غزه و خروج از بن‌بست سیاسی کنونی، به حمایت محمد بن‌سلمان نیاز دارد.

با این‌ حال، مسئله اصلی شرایط توافق احتمالی بر سر برنامه هسته‌ای ایران است. مسعود پزشکیان تأکید کرده که ایران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و هدفش از مذاکرات جلب اعتماد جامعه بین‌المللی و تسریع روند توافقات است. با این‌ حال، احتمالا تهران هرگونه توافقی مشابه «الگوی لیبی» را رد خواهد کرد.

معمر قذافی در سال ۲۰۰۳ در ازای عادی‌سازی روابط با غرب از توسعه برنامه هسته‌ای خود صرف‌نظر کرد، اما هشت سال بعد با حمایت یک ائتلاف غربی در جریان یک انقلاب سرنگون شد.

از سوی دیگر، ترامپ طرفدار سیاست «تغییر رژیم» نیست. در نهایت، ترامپ و نتانیاهو همچنان درباره بهترین راه مهار ایران اختلاف‌ نظر خواهند داشت. بنابراین، می‌توان درک کرد که چرا رئیس‌جمهور آمریکا با وجود تمایلش به اقدامات تحریک‌آمیز، در قبال ایران با احتیاطی کم‌‌سابقه رفتار می‌کند و این بار ترجیح می‌دهد به جای شتاب‌زدگی، به دیپلماسی زمان بدهد.