به بهانه جداسازی بخش ملی و بین‌المللی جشنواره فیلم فجر
بازگشت هویت جهانی سینمای ایران با برگزاری جشنواره جهانی
13 سال برای یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های ملی که هم‌زمان با جشن پیروزی انقلاب برگزار می‌شد، کافی بود تا به آن میزان از بالندگی برسد که علاوه بر تولیدات سینمای داخل، تولیداتی از سایر کشورها نیز در این رویداد سهمی داشته باشند و بخش جدیدی به نام «جشنواره جهانی» به این رویداد سینمایی اضافه کنند.
شرق: 13 سال برای یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های ملی که هم‌زمان با جشن پیروزی انقلاب برگزار می‌شد، کافی بود تا به آن میزان از بالندگی برسد که علاوه بر تولیدات سینمای داخل، تولیداتی از سایر کشورها نیز در این رویداد سهمی داشته باشند و بخش جدیدی به نام «جشنواره جهانی» به این رویداد سینمایی اضافه کنند. در سال ۱۳۹۳ حجم تولیدات سینمایی که می‌توانست در قالب فیلم‌های بخش بین‌الملل قرار بگیرد، به تکامل قابل قبولی رسیده بود؛ به‌طوری که برگزارکنندگان جشنواره را بر آن داشت که زمان جداگانه‌ای برای برگزاری آن در نظر بگیرند.
به نظر می‌رسد در سال 1400 بعد از هفت سال فعالیت و آزمون و خطا در زمینه برگزاری، زمان آن رسیده بود که جشنواره جهانی فیلم فجر در میان ۱۵ جشنواره معتبر و رقابتی جهان قرار بگیرد و از سوی فدراسیون بین‌المللی انجمن تهیه‌کنندگان فیلم (فیاپف) به‌عنوان جشنواره رده الف جهانی شناخته شود؛ به شرط آنکه زمان برگزاری آن با سایر جشنواره‌های رقابتی معتبر تداخل نداشته باشد. در نهایت، اردیبهشت‌ماه یعنی زمانی بین برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی کن و پکن، برای برگزاری این رویداد بین‌المللی تعیین شد.
به هویت جشنواره جهانی متعهد باشیم
امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس سینما، معتقد است: جداسازی دوباره بخش ملی و بین‌الملل جشنواره فیلم فجر اقدام شایسته‌ای است که قرار است در این دوره انجام شود و به هویت‌یابی دوباره بخش بین‌الملل کمک شایانی می‌کند. اگر بخواهیم در حوزه بین‌الملل اقدامی انجام دهیم، چاره‌ای نداریم جز اینکه به هویت جشنواره جهانی فجر متعهد باشیم.
وی افزود: اگر بخواهیم به یک جشنواره معتبر جریان‌ساز در سطح بین‌المللی برسیم، عواملی نظیر وضعیت سیاست خارجی و فعالیت‌های بین‌المللی ما نیز دخیل است. اما پاشنه آشیل اصلی در این حوزه، آن است که نمی‌توان در کشوری که فیلم خارجی اکران عمومی ندارد، دنبال یک جشنواره درخور شأن باشیم. اکران فیلم‌های خارجی بخشی از حیات اصلی سینما در کشورهاست. با‌این‌‌حال، جداسازی بخش بین‌الملل قدمی رو به جلو است.
یکی از نکاتی که همواره در سال‌های برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر وجود داشته، زمان برگزاری آن است. محمدمهدی عسگرپور، آخرین دبیر این رویداد، در سال 1400 اعلام کرده بود که تاریخ برگزاری این جشنواره با توجه به ثبت در یک فدراسیون جهانی نمی‌تواند متغیر باشد و فصل بهار و به‌طور مشخص ماه خرداد به دلایل متعدد زمان مناسبی برای این رویداد سینمایی است.
عسگرپور که نایب‌رئیس فدراسیون بین‌المللی تهیه‌کنندگان فیلم (فیاپف) نیز بوده است، بر این مسئله نیز تأکید کرده بود که تعداد سال‌های برگزاری این جشنواره نیز چندان برای فیاپف اهمیت ندارد، ما دیگر وارد یک باشگاه جهانی شده‌ایم که برای ورود به آن مراتبی را طی کرده‌ایم و این اتفاق در اقتصاد سینمای ایران هم می‌تواند اثرگذار باشد.
وی در گفت‌وگویی با ایسنا، عنوان کرده بود: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که مدیریت جدید می‌تواند تمام توافق‌ها را لغو کند و حالا ادغام دوباره جشنواره جهانی و ملی فجر تحت عنوان جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، این سؤال را به همراه دارد که آیا زمان برگزاری جشنواره برای حفظ ثبت جهانی آن به بهار تغییر می‌کند؟ ثبت جهانی در رده جشنواره‌های الف با این ادغام و برگزاری در بهمن‌ماه چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟ و نکته درخور توجه اینکه مهم‌ترین رویداد هنری کشور با برند فجر تا چه زمانی دستخوش تغییرات مدیریتی خواهد بود؟
جشنواره‌ای در کلاس جهانی و حضور میهمانان بین‌المللی
یکی دیگر از نکاتی که درباره جشنواره جهانی مطرح می‌شود، این است که جشنواره جهانی فجر به‌عنوان جشنواره‌ای هم‌رده با سایر جشنواره‌های معتبر و رقابتی در کلاس جهانی برگزار شود. ازاین‌رو میهمانانی که در این رویداد حضور پیدا می‌کنند نیز از سابقه و اعتبار شایان توجهی در سینمای جهان برخوردار هستند که همین موضوع به این رویداد اعتبار بیشتری می‌بخشد و به‌عنوان کریدور ارتباطی فیلم‌سازان ایرانی با پخش‌کنندگان منطقه‌ای است.
در دوره سی‌وششم جشنواره جهانی فیلم فجر و در سال 1397 در این جشنواره میهمانانی همچون الیور استون، کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده سرشناس هالیوودی و در سال بعد حضور پل شریدر کارگردان، فیلمنامهنویس و منتقد آمریکایی را داشتیم که بازخوردهای مثبتی از سوی سینمای جهان را متوجه سینمای ایران کرد. اتفاقی که افتخار آن به نام رضا میرکریمی، دبیر این دو دوره از جشنواره جهانی فجر تمام شد. این موضوع و خروجی آن را باید با دوره‌ای که بخش ملی و بین‌المللی ادغام شده بود و میهمانان گمنامی از هند و بنگلادش حضور یافتند، مقایسه کرد.
زمانی که اصول و قواعد جشنواره بین‌المللی رعایت شود، می‌توان با بالا‌بردن مبلغ جایزه، انگیزه حضور فیلم‌های بین‌المللی در این رویداد را بیشتر کرد و از تجربه و حضور میهمانان خارجی که در قالب شرکت در کارگاه یا میهمان ویژه حضور دارند، بیشتر استفاده کرد.
به هر حال، بعد از سه دوره ادغام بخش ملی و بین‌المللی جشنواره فیلم فجر، باید دید برگزارکنندگان این رویداد چه روندی را برای بهتر برگزار‌شدن و ابقای این تغییر در نظر گرفته‌اند و امیدواریم این جدایی آغازگر فصلی نو در سینمای ایران باشد.
