تحریــم و تعامـل

اتحادیه اروپا با وجود تحریم‌ها علیه روسیه به خاطر تهاجم نظامی به اوکراین و هدف‌گذاری قطع خرید انرژی از روسیه تا سال ۲۰۲۷، خرید گاز از این کشور را در سال جاری افزایش داده است. بررسی‌های رویترز نشان می‌دهد اتحادیه اروپا امسال ۳۲ میلیارد متر‌مکعب گاز روسیه را از طریق خطوط لوله دریافت کرده که ۱۳ درصد بیشتر از سال گذشته است.

روزنامه فایننشال‌تایمز نیز با استناد به آمارهای شرکت کپلر، از افزایش هشت‌درصدی واردات گاز مایع، ال‌ان‌جی، روسیه توسط اتحادیه اروپا خبر داده و نوشته از ابتدای سال تا ۱۵ دسامبر، ۱۶.۵ میلیون تن   ال‌ان‌جی روسیه وارد بازار اتحادیه اروپا شده است. در این میان، الکساندر نواک، وزیر انرژی سابق و معاون کنونی نخست‌وزیر روسیه نیز از افزایش ۱۸ تا ۲۰‌درصدی صادرات گاز این کشور به اروپا در ۱۱ ماه سال جاری و رسیدن آن به ۵۰ میلیارد متر‌مکعب خبر داده و گفته است مزیت گاز روسیه، راحتی حمل‌ونقل و همچنین قیمت آن است.

البته این رقم معادل یک‌چهارم صادرات گاز روسیه به اتحادیه اروپا‌ پیش از تهاجم نظامی به اوکراین است، اما نسبت به سال گذشته رشد داشته است. فایننشال‌تایمز نیز قیمت نازل گاز روسیه را عامل رشد صادرات آن به اتحادیه اروپا عنوان کرده است.

گاز روسیه از طریق سه خط لوله یامال، جریان تُرک و اوکراین راهی اروپا می‌شود. با نزدیک‌شدن به انقضای قرارداد انتقال گاز روسیه از طریق اوکراین و عدم تفاهم طرفین برای تمدید آن، چشم‌انداز نامشخصی برای روسیه در حفظ بازارهای اروپایی به وجود آمده است؛ اگرچه شرکت گازپروم که انحصار صادرات گاز طبیعی روسیه را دارد، روز گذشته پنجم دی‌ماه اعلام کرد‌ ترانزیت گاز از مسیر اوکراین به‌صورت عادی ادامه دارد. پیش‌تر نیمی از گاز روسیه از طریق اوکراین راهی اتحادیه اروپا می‌شد، اما در سال‌های گذشته انتقال گاز از مسیر ترکیه به مشتریان اروپایی روسیه افزایش یافته و ترانزیت گاز از مسیر اوکراین به یک‌چهارم پیش از تهاجم روسیه به این کشور سقوط کرده است.

اتحادیه اروپا قطع واردات انرژی از روسیه تا سال ۲۰۲۷ را هدف‌گذاری کرده است. تازه‌ترین محاسبات مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک، مستقر در فنلاند، نشان می‌دهد روسیه از زمان تهاجم نظامی به اوکراین تا نیمه دسامبر امسال بیش از ۸۱۰ میلیارد یورو صادرات نفت، محصولات نفتی و گاز داشته که سهم اتحادیه اروپا از این رقم ۲۵ درصد بوده است.

اتحادیه اروپا از فوریه ۲۰۲۲، زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، ۱۱۱ میلیارد یورو گاز، ۹۶ میلیارد یورو نفت و محصولات نفتی به همراه سه میلیارد یورو زغال‌سنگ از روسیه خریداری کرده است.

در‌حالی‌که آمارهای بین‌المللی از افزایش چشمگیر صادرات گاز روسیه به اروپا و چین خبر می‌دهد، تخفیف‌های گسترده کرملین به مشتریان به خاطر تحریم‌های غرب باعث شده است‌ نه‌تنها رشدی در درآمدهای صادرات گاز نداشته باشد، بلکه با افت درآمد صادرات گاز مواجه شود.

آسوشیتدپرس اخیرا بدون اشاره به قیمت گاز روسیه، از افزایش ۲۷‌درصدی صادرات گاز مایع (ال‌ان‌جی) این کشور به فرانسه خبر داده، اما آمارهای اتحادیه اروپا نشان می‌دهد به‌رغم رشد واردات گاز طبیعی از طریق خطوط لوله و گاز مایع اتحادیه اروپا از روسیه، پول کمتری نسبت به سال گذشته نصیب مسکو شده است.

آمارهای گمرکی چین نیز از وضعیت مشابهی خبر می‌دهد؛ به‌طوری که با وجود افزایش ۱۱‌درصدی حجم واردات گاز طبیعی و مایع این کشور از روسیه در نیمه ابتدایی سال جاری میلادی، ارزش آن با افتی ۲۰‌درصدی به حدود دو میلیارد دلار سقوط کرده است. پیش‌تر روزنامه فایننشال‌تایمز گزارش داده بود که چین برای دریافت گاز بیشتر از روسیه، قیمت خرید آن را به حدی پایین پیشنهاد داده که تقریبا با گاز یارانه‌ای کرملین برای شهروندان روسی برابری می‌کند. آمارهای اتحادیه اروپا نیز نشان می‌دهد با وجود افزایش ۲۷‌درصدی واردات گاز روسیه در شش‌ماهه ابتدایی سال جاری میلادی، ‌پول پرداختی به روسیه از بابت واردات گاز تنها ۸.۷ میلیارد یورو بوده که کمتر از نیمه ابتدایی پارسال است.

روسیه قبل از تهاجم نظامی به اوکراین روزانه بالای ۷۵۰ میلیون یورو صادرات گاز به اتحادیه اروپا داشت که از ابتدای سال گذشته به حدود صد میلیون یورو سقوط کرده ‌که بخش بزرگی از آن به خاطر افت حجم واردات و بخشی به خاطر کاهش قیمت خرید گاز بوده است.

این در حالی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، کشورهای اروپایی را تهدید کرد که اگر نفت و گاز بیشتری از آمریکا نخرند، تعرفه واردات محصولاتی همچون خودرو و ماشین‌آلات آنها را افزایش خواهد داد.

اتحادیه اروپا به‌ویژه بعد از تحریم نفت و گاز روسیه به‌ خاطر تهاجم نظامی به اوکراین، خرید نفت و گاز از آمریکا را به‌شدت افزایش داده، اما هنوز هم در مجموع کل تراز تجاری اتحادیه و آمریکا به زیان ایالات متحده است. صادرات اتحادیه اروپا به آمریکا در سال گذشته حدود ۲۱۰ میلیارد دلار بیشتر از واردات این اتحادیه از آمریکا بود.

ترامپ اخیرا‌ به اتحادیه اروپا گفته است ‌باید ناترازی تجاری را با افزایش چشمگیر خرید نفت و گاز آمریکا جبران کنند، وگرنه با افزایش تعرفه مواجه خواهند شد.

سخنگوی کمیسیون اروپا، در واکنش‌ به رویترز گفت که این اتحادیه آماده مذاکره با ترامپ برای تقویت روابط، ازجمله در حوزه انرژی‌ است؛ «ما متعهد به توقف خرید انرژی از روسیه و جایگزین‌کردن آن با منابع انرژی دیگر کشورها هستیم».

آمریکا در چند سال گذشته تولید نفت و گاز خود را به‌شدت افزایش داده و آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید این رشد کماکان ادامه خواهد داشت. این کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت و گاز جهان و همچنین بزرگ‌ترین صادرکننده گاز مایع جهان است.

تولید روزانه نفت و میعانات گازی آمریکا هم‌اکنون به ۲۰ میلیون بشکه رسیده که معادل یک‌پنجم کل نفت مصرفی جهان است. از این رقم، ۱۰ درصد آن راهی اتحادیه اروپا و به همین میزان نیز راهی دیگر بازارها می‌شود. تولید روزانه گاز آمریکا نیز بیش از ۲.۹ میلیارد متر‌مکعب است. اتحادیه اروپا مشتری ۶۶ درصد از کل صادرات گاز مایع (ال‌ان‌جی) آمریکا‌ست و روزانه ۳۴۰ میلیون متر‌مکعب ال‌ان‌جی از این کشور خریداری می‌کند.