تنبیه فیزیکی در مدارس حذف شود

شرق: سال گذشته موارد تنبیه دانش‌آموزان در مدارس کم نبود. فقط در 17 روز از آغاز مهر‌ماه در سال 1403، ماجرای تنبیه بدنی حداقل پنج دانش‌آموز رسانه‌ای شد. مثلا چهارم مهر‌ماه سال گذشته یک کودک هفت‌ساله در روستای کهورآباد سهرابیان شهرستان کهنوج، توسط معلم خود مورد ضرب و جرح قرار گرفته که به پارگی چانه و شکستن دو دندان او منجر شد. چند روز پس از آن هم یکی از خبرگزاری‌های محلی خبر تنبیه دو دانش‌آموز بلوچ پایه هفتم و هشتم را منتشر کرد.

مدیر این مدرسه بدون دلیل دانش‌آموزان را با تسمه کولر و شلنگ کتک زده بود. پیش از آن هم در ابتدای سال گذشته، یعنی در سال تحصیلی 1402-1403، خبر تنبیه بدنی محمدطاها کریم‌خانی، محصل پایه اول دبستان ۱۳ آبان روستای دزک شهرستان سراوان سروصدای زیادی به پا کرد. پس از اینکه درستی این موضوع مورد بررسی قرار گرفت و محرز شد که معلم مربوطه تحت تأثیر احساسات و هیجانات لحظه‌ای چنین کاری کرده، تیمی متشکل از واحدهای نظارتی و آموزشی به مدرسه اعزام شد. در اولین اقدام، ابلاغ مدیر مدرسه لغو شد و این معلم هم با تشکیل پرونده تخلف به منظور سیر مراحل اداری و رسیدگی به تخلفات اداری، به اداره کل آموزش‌و‌پرورش سیستان‌و‌بلوچستان معرفی شد.

15 اسفند 1403 هم فیلم دیگری از تنبیه دانش‌آموزان در مدرسه ابتدایی ملاباقری شهرستان ملکان در آذربایجان شرقی منتشر شد. بر‌اساس این فیلم که ظاهرا با گوشی تلفن همراه یکی از معلمان از پنجره کلاسی در طبقه دوم مدرسه ضبط شده بود، زنی که احتمالا ناظم یا معاون مدرسه بود، چند دانش‌آموز را در حیاط به صف کرده بود و با شلنگ دانش‌آموزان را تنبیه می‌کرد. پس از آن داوود رحیمی، مدیر آموزش‌و‌پرورش ملکان گفت: «ساعتی پس از انتشار این تصاویر، تیمی از بازرسان و حراست به مدرسه رفته و بررسی انجام گرفت. در این بازدید از دانش‌آموزان تنبیه‌شده دلجویی و افراد خاطی به هیئت تخلفات اداری معرفی شدند».

این وضعیت در حالی است که طبق ماده 77 آیین‌نامه اجرائی مدارس، «مدیر و کارکنان مدرسه موظف‌اند در برخورد با دانش‌آموزان از روش‌های تربیتی استفاده کنند و تنبیه بدنی و هرگونه رفتار خشن ممنوع است». همچنین براساس ماده 78 آیین‌نامه اجرائی مدارس (مصوب ۱۴۰۰)، دانش‌آموز موظف است ضوابط و مقررات مدرسه (اعم از منشور اخلاقی مدرسه، منشور دانش‌آموزی و مقررات انضباطی و وظایف دانش‌آموزی) را رعایت کند.

دانش‌آموزانی که راهنمایی‌ها، مشاوره‌ها و چاره‌جویی‌های مدرسه در چارچوب نظام ترغیب و تشویق و تنبیه در آنها مفید و مؤثر واقع نشود، با رعایت تناسب با نوع ‌تخلف، با این روش‌ها مواجه می‌شوند؛ تذکر و اخطار شفاهی به طور خصوصی، دعوت از ولی دانش‌آموز و توجیه برای پیگیری موضوع، اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش‌آموز، تغییر کلاس، در صورت وجود کلاس‌های متعدد در یک پایه با اطلاع ولی دانش‌آموز، اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش‌آموز، حداکثر برای مدت سه روز و انتقال به مدرسه دیگر. در مورد بند آخر که شدیدترین نوع تنبیه است، اخراج دانش‌آموز باید به تأیید شورای مدرسه برسد و اداره آموزش‌و‌پرورش نیز با آن موافقت کند.

این موضوع در عین حال که متأسفانه تکرارپذیر است، اما مورد توجه وزارت آموزش‌و‌پرورش هم بوده است. به‌تازگی رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌و‌پرورش به خبرآنلاین گفته: «دانش‌آموزان در مدرسه باید احساس حضور در یک فضای امن را داشته باشند. هر رفتاری که این احساس امنیت را کاهش دهد، قطعا مورد تأیید آموزش‌و‌پرورش نیست. در جلسات متعددی که با استان‌های مختلف برگزار می‌شود، ایجاد محیط مثبت یادگیری و ایمن به‌ طور مداوم مورد تأکید قرار می‌گیرد. این موضوع در برنامه‌های مصوب سالانه معاونت ابتدایی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد».

دیروز هم علی فلاحتکار، قائم‌مقام معاون وزیر در سازمان دانش‌آموزی کشور، به ایلنا گفت‌ آموزش‌و‌پرورش و شخص وزیر نسبت به حذف برخورد فیزیکی با دانش‌آموز اهتمام دارند: «یکی از نکاتی که باید در آموزش‌و‌پرورش محور قرار بگیرد، ولی‌نعمت قراردادن دانش‌آموز است. باید همه ابزارها اعم از کادر نیروی انسانی، مدرسه، تجهیزات و اعتبارات در اختیار رشد نوجوان و دانش‌آموز باشد. آنچه امروز مورد تأکید وزیر آموزش‌و‌پرورش قرار دارد، تلاش بر معطوف‌شدن نگاه‌ها به دانش‌آموز است.‌ از این رو توصیه او محور قراردادن رویدادها در خود مدارس و نقش‌آفرینی خود دانش‌آموزان است».

به عقیده او با این مسئله دو نوع مواجهه می‌توان داشت: یک گونه، مواجهه ایجابی با این مسئله است که اساسا نهادی به نام مدرسه رسالت مواجهه تربیتی را حتی با یک معضل و آسیب اجتماعی دارد. نوع دیگر، مواجهه سلبی است، یعنی چگونه باید با مدرسه‌ای که پرخاشگرانه با نوجوان و دانش‌آموز برخورد می‌کند، مواجه شد. فلاحتی بر این نظر است که تعداد این شکل از مدارس زیاد نیست اما همان تعداد هم برازنده نیست: «برای رسیدن به این مسئله، به یک گفتمان‌سازی در آموزش‌و‌پرورش، دولت و جامعه، نیاز است».