دنیای موسیقی در غم از دست دادن دو اسطوره

فرید پریش: دنیای موسیقی کلاسیک طی یک هفته با از دست‌دادن دو نفر از افسانه‌های خود، جیمز لاگران، رهبر ارکستر مشهور و جودی دووس، خواننده سوپرانو برجسته، عزادار است. لاگران در ۹۲ سالگی به مرگ طبیعی و دووس در ۳۵ سالگی در اثر سرطان سینه جان خود را از دست داد. هردو هنرمند در طول زندگی حرفه‌ای خود به خاطر استعداد و نوآوری مورد تحسین قرار گرفتند و تأثیر عمیقی بر دنیای موسیقی گذاشتند. ما در ادامه مروری بر زندگی و حرفه پربارشان خواهیم داشت.

جیمز لاگران که در ۳۰ ژوئن ۱۹۳۱ در گلاسگو به دنیا آمد، برای تحصیلات خود در اسکاتلند ماند و در کالج سنت‌آلویسیوس تحصیل کرد که از فارغ‌التحصیلان آن می‌توان به آهنگ‌ساز فرد موریسون و نویسنده آرمیندو ایانوچی اشاره کرد. سپس برای تحصیل در رشته حقوق و اقتصاد به دانشگاه گلاسگو رفت. لاگران در حالی که خود به تحصیل پیانو مشغول بود، در مسابقه رهبری ارکستر فیلارمونیا شرکت کرد و در سال ۱۹۶۱ مقام اول را کسب کرد و توجه ارکستر سمفونیک بورنموث را به خود جلب کرد که از او برای پیوستن به آنها به عنوان رهبر دستیار دعوت کرد. سه سال بعد، لاگران در ۳۳ سالگی اولین اجرای خود را در کنت گاردن انجام داد و به طور شخصی توسط بنجامین بریتن برای رهبری هنری گروه اپرای انگلستان (که در نهایت به شرکت تئاتر موسیقی انگلستان تبدیل و در سال ۱۹۸۰ منحل شد) انتخاب شد. لاگران بین سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۵ پنج بار رهبری آخرین شب جشن‌های پایانی (پرامز) را بر عهده داشت و او را به خاطر معرفی آهنگ «ULD LANG SYNE» به این جشن‌ها می‌شناسند، سنتی که تا به امروز پابرجا مانده است. شاید قابل توجه‌ترین بخش دوران کاری لاگران، همکاری او با ارکستر هاله باشد که بین سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۳ رهبر اصلی آن بود، دوره‌ای که ارکستر صدوبیست‌و‌پنجمین سالگرد خود را جشن گرفت.

لاگران در دوران حرفه‌ای خود ارکسترهای بزرگ بسیاری از جمله ارکستر سمفونیک بامبرگ، ارکستر سمفونیک آرهوس، فیلارمونیک لس‌آنجلس، فیلارمونیک رویال لیورپول، ارکستر سمفونیک دالاس و ارکستر سمفونیک وین را رهبری کرد و در این مسیر افتخارات زیادی از جمله دریافت نشان CBE در سال ۲۰۱۰ و عضویت در کنسرواتوار سلطنتی اسکاتلند را کسب کرد. برخی از این همکاری‌ها در قالب ضبط اجراها ماندگار شدند. در حقیقت، ریچارد اوزبورن در بررسی سمفونی شماره ۶ بتهوون (پاستورال) برای مجموعه گراموفون در اکتبر گذشته، لاگران را چنین ستود: «جیمز لاگران با ارکستر فیلارمونیک لیورپول نیز به همان اندازه مطمئن عمل کرده است. در سال ۱۹۶۱، لاگران ۲۹ ساله برنده اولین مسابقه رهبری ارکستر فیلارمونیا شد که داوران آن کلمنپرر، بولت، جولینی و والتر لِگه بودند. اینکه این اثر پاستورال از ناشر کالینز کلاسیکس در کنار هریک از آثار ساخته‌شده توسط داوران سابق لاگران شنیده می‌شود، هم گواهی بر تیزبینی آنها و هم مهارت‌هایی است که لاگران همیشه در رهبری رپرتوار بتهوون و برامس نشان داده است». از جیمز لاگران پسرش آنگوس و دو نوه به یادگار مانده است.

جودی دووس مدتی بود که با بیماری سرطان سینه دست و پنجه نرم می‌کرد. او که اخیرا در تاریخ ۳۰ آوریل در تئاتر شانزه‌لیزه پاریس اجرا کرده بود، به سرعت دچار وخامت حال شد و درگذشت. دِووس که در لیبران-شونی بلژیک متولد شده بود، در انستیتوی موسیقی و آموزش‌شناسی نامور و سپس در آکادمی سلطنتی موسیقی لندن به تحصیل پرداخت. در سال ۲۰۱۴، او در مسابقه ملکه الیزابت در بروکسل مقام دوم و جایزه تماشاگران را کسب کرد. موفقیت او در ضبط اثر با آلبوم مهیجِ اثرِ او (Offenbach album (Alpha, 3/19 رقم خورد که اولین آلبوم از سه آلبوم انفرادی او در شرکت آلفا کلاسیکز بود. ادوارد سِکرسون درمورد این آلبوم گفت: «دِووس تمام آنچه از او انتظار می‌رود و حتی فراتر از آن را با آسودگیِ ظاهریِ کسی ارائه می‌کند که می‌داند پنهان‌کردنِ دشواری تا چه حد مهم است». این ضبط، «انتخاب سردبیرِ گرامافون» شد و در فهرست نهایی جوایز گرامافون ۲۰۱۹ قرار گرفت. آلبوم تک‌نفره بعدی دِووس، مجموعه‌ای از آهنگ‌های انگلیسی با پیانیست نیکولا کروگر با عنوان «و عشق گفت». (آلفا، ۳/ ۲۰۲۱) بود که بار دیگر به عنوان «انتخاب سردبیر» شناخته شد. دیدیه مارتین از آلفا کلاسیکز این آلبوم را «پرتره‌ای صمیمی از جودی، ردیابیِ سفر او از زادگاهش بلژیک به انگلستان، جایی که تحصیل کرد، و فرانسه، جایی که ساکن شد»، توصیف کرد. هوگو شرلی این آلبوم را «رِسیتالی سرشار از زندگی و عشق، در عین حال جذاب، فریبنده و تأثیرگذار» دانست. این آلبوم با بازخوانی زیبایی از آهنگ «تو نفسم را می‌گیری» از فردی مرکوری به پایان می‌رسد، که لطافت و سادگیِ بی‌تکلفِ آن، اکنون دوچندان غم‌انگیز به نظر می‌رسد. سومین و متأسفانه آخرین آلبوم تک‌نفره دِووس، «جواهرات گمشده» (آلفا، ۱۱/ ۲۰۲۲)، ادای احترامی به سوپرانوی کلراتور بلژیکی قرن نوزدهمی، ماری کابِل، توسط مارک پولینگر به عنوان «گنجینه‌ای از کشفیات» توصیف شد. در صحنه، رپرتوار گسترده دِووس شامل نقش اصلی در «لاکمه» اثر دلیب، آدل (خفاش شب)، آلیس (کنت اوری)، روزینا (آرایشگر سویل)، ائوریدیس (اورفئوس در دنیای زیرین)، سوزانا (ازدواج فیگارو)، ملکه شب (فلوت سحرآمیز)، زربینتا (آدریان در ناکسوس)، جیلدا (ریگولتو) و ماری (دختر هنگ) می‌شد. دیدیه مارتین اظهار کرد: «این خبر، به قدری غیرواقعی و ناعادلانه است که همه ما را به شدت شوکه کرده است. جودی تنها ۳۵ سال داشت و در اوج استعدادش قرار داشت. ما می‌دانیم که او چقدر توسط همکاران، کل جامعه موسیقی و البته مردم دوست داشته می‌شد». به گفته دیدیه مارتین، دِووس علاوه بر سه آلبوم انفرادی خود، «شرکت‌کننده مشتاق در بسیاری از ضبط‌های دیگر با دوستان و نوازندگانی بود که همگی استعداد شگفت‌انگیز و مهربانی او را ستایش می‌کردند».