چالش‌ها و موانع احداث تونل در زیر آب‌های خلیج فارس

خلیل  سرکاری‌نژاد-استادتمام بخش علوم زمین دانشگاه شیراز: احداث «تونل پارس» در زیر آب‌های خلیج فارس (دریای پارس) از شمالی‌ترین نقطه خاک قطر (شهر الرویس) تا ساحل بندر دیر در استان بوشهر از طریق جاده و خط آهن صورت می‌گیرد که دارای دو خط (رفت‌وبرگشت) برای قطارهای حمل اتومبیل و مسافر است. این یک تحول عظیم برای قطر و نیز جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود تا خلیج فارس را به شمال و جنوب متصل کند و از این طریق، ارتباط گسترده‌ای با کشورهای غرب آسیا و حاشیه دریای خزر تا مدیترانه و اروپا به وجود آورد. ارزیابی انجام‌گرفته نشان می‌دهد که طول تونل خلیج فارس بین دو نقطه مشترک، بین شمالی‌ترین نقطه قطر و بندر دیر، حدودا 197 کیلومتر است. این به معنای آن است که طول حفر این تونل، 3.8 برابر تونل حفرشده جهت احداث کانال مانش است. مطالعات لرزه‌ای گسترده‌ای که روی رسوبات کف خلیج فارس جهت اکتشاف نفت و گاز انجام گرفته است، به ما امکان می‌دهد که در مسیر مطالعات، پیچیدگی‌های ساختارهای زمین‌شناسی ناحیه مد‌نظر مسیر حفر تونل را به دست آوریم. سه عامل چالش‌برانگیز و پیچیده دیگر که حفاری در کف خلیج فارس را پیچیده می‌کنند، عبارت‌اند از وجود گسل‌ها و نیز لایه‌های تبخیری‌ که معمولا به صورت سنگ پوشش مخازن هیدروکربنی هستند و گنبدهای کور نمک هرمز و حرکت نمک که در درجات پایین، حالت نوردپذیر پیدا می‌کنند. مطالعات جنبش‌شناختی نشان داده است که نوردپذیری نمک تأثیر عمده‌ای روی دگرشکلی سازه‌های طبیعی و مصنوعی دارد. در نتیجه طراحی یک تونل 197 کیلومتری در زیر دریا و با توجه به عمق رسوبات حالت کمان معکوس را به خود می‌گیرد و با توجه به هزینه تخمینی بالای 35 تا 45 میلیارد دلار، احتیاج به تجربه و تخصص و ریزبینی بسیار بالایی دارد.