بهبود روابط زوجین با داشتن فرزندان با نیازهای ویژه
بیشتر انسان‌ها با تولد فرزند، احساساتی همچون شادی و شگفتی را تجربه می‌کنند، اما وقتی کودک با ناتوانی یا کم‌توانی جسمی یا ذهنی متولد می‌شود، احساسات اغلب به شوک، غم، خشم، گیجی یا اضطراب تبدیل می‌شوند.
گلرخ شلویری*:بیشتر انسان‌ها با تولد فرزند، احساساتی همچون شادی و شگفتی را تجربه می‌کنند، اما وقتی کودک با ناتوانی یا کم‌توانی جسمی یا ذهنی متولد می‌شود، احساسات اغلب به شوک، غم، خشم، گیجی یا اضطراب تبدیل می‌شوند. زوج‌هایی که فرزندی با نیازهای ویژه دارند، اغلب با استرس بیشتری روبه‌رو می‌شوند که بدون شک می‌تواند بر روابط آنها تأثیر گذاشته و احتمال وقوع طلاق را برای این زوج‌ها بسیار بالا ببرد. با‌این‌حال، بسیاری از آنها موفق شدند تا ازدواج خود را سالم و قوی نگه داشته و چالش‌های پیش‌رو را در کنار یکدیگر حل‌وفصل کنند. البته می‌دانیم که کار بسیار دشواری است که به مهارت‌آموزی و آموزش نیاز دارد. ثبات هر ازدواج کار زیادی می‌طلبد و البته محکم نگه‌داشتن رابطه در مواجهه با چالش‌هایی که تربیت فرزندی با نیازهای ویژه ایجاد می‌کند، به تلاش بیشتری نیازمند است. علاوه بر ضرورت حمایت‌های اجتماعی، دولتی و خدمات بیمه در چنین مواردی، والدین کودکانی که دارای نیازهای ویژه هستند و ازدواج موفقی دارند، وجوه مشترک زیادی هم دارند. این وجوه مشترک شامل پذیرش و عدم انکار واقعیت، داشتن تیم حمایتی، مراقبت از خود و وقت‌گذاشتن برای یکدیگر، مشاوره با روان‌شناسان، آموزش مهارت‌های لازم ارتباطی مناسب با همسر و فرزندان، مسئولیت‌پذیری در نقش‌های موجود و رفتار مناسب در مقابل انگ‌های اجتماعی است که به شرحی کوتاه و راهکارهایی در این زمینه می‌پردازیم. برای برخی از والدین کودکان با نیازهای خاص، احساس خشم، گناه یا پشیمانی غیرمعمول نیست، اما اگر والدین برای مدت طولانی در این احساسات گیر بیفتند، باعث از‌دست‌دادن زمان ارزشمندی می‌شود که می‌‌توانست روی کمک به فرزندشان و تقویت رابطه‌شان متمرکز شود. می‌توان گفت این یک فرایند سوگواری است. فرایند سوگ از پنج مرحله تشکیل شده است: انکار، خشم، چانه‌زنی، افسردگی و در نهایت پذیرش. به خودتان اجازه احساس‌کردن بدهید. روند سوگواری ممکن است تا دو سال طول بکشد. مشخص کنید چه چیزی مرده است. کودک شما زنده است؛ با‌این‌حال، چیزهایی هستند که مرده‌اند: شاید رؤیاها، انتظارات، امیدها و آرزوها و حالا فکر می‌کنید این رؤیاها محقق نمی‌شوند. آنها مرگ‌های نامشهود هستند و اغلب به سختی شناسایی می‌شوند. روی چیزی که «هست» تمرکز کنید نه چیزی که نیست. «نیمه خالی لیوان» را بشناسید و بپذیرید. همچنین انتخاب کنید که توجه و انرژی خود را روی کارهایی که او می‌تواند انجام دهد و اهداف و رؤیاهای دست‌یافتنی متمرکز کنید. این قسمت «نیمه پر» است. «آنچه را که می‌توانید انجام دهید، نه آنچه را که نمی‌توانید»، «نیمه پر» چیزی است که روح خسته شما را آرام می‌کند. خانواده‌هایی که بهترین عملکرد را دارند، یک تیم پشتیبانی شامل اعضای خانواده، دوستان و همچنین افراد حرفه‌ای دارند. اجازه دهید در مسئولیت‌های مربوط به مراقبت فرزندتان سهیم شوند. این کمک می‌کند تا زندگی خانوادگی خود را غنی کنید. شما ممکن است آن‌قدر در حمایت از فرزندتان غرق شوید که نیازهای خود را به‌عنوان یک زوج تشخیص ندهید. بعد از خواب بچه‌ها در مقابل میل به انجام کارهای خانه یا تماشای تلویزیون مقاومت کنید و در عوض وقت خود را حتی روزی نیم‌ساعت با هم بگذرانید. با یکدیگر درباره نظرات و احساسات خود صحبت کنید و به یکدیگر بدون سرزنش و قضاوت گوش کنید. این می‌تواند به شما کمک کند تا احساس خوبی در رابطه خود داشته باشید و به‌عنوان یک تیم کار کنید و از یکدیگر حمایت عاطفی بگیرید.
مسئولیت‌های خود در مورد حجم کار مراقبت از کودک، کارهای خانگی و کار درآمد‌زا را به‌طور عادلانه تقسیم کنید. مراقبت از خودتان نیز مهم است. وقتی از نظر جسمی، ذهنی و عاطفی خوب هستید، بهتر می‌توانید به فرزندتان آنچه برای رشد و شکوفایی نیاز دارد، بدهید. ورزش، موسیقی یا پیوستن به گروه‌های اجتماعی و کمی استراحت به شما کمک می‌کند احساس خوبی داشته باشید و زمانی که احساس خوبی دارید، ممکن است انرژی بیشتری برای صمیمی‌بودن به‌عنوان یک زوج داشته باشید.
گاهی متأسفانه انگ اجتماعی بر روابط و زندگی زوجین سایه می‌اندازد و والدین تمایلی به بیرون‌رفتن با فرزندشان ندارند. برای حل این مسئله منتظر تغییر نگرش اطرافیان نباشید و با یکدیگر همدلانه گفت‌وگو کرده و جرئت‌مندانه عمل کنید. زندگی تغییر است و مقابله با تغییر مستلزم سازگاری ماست. اینکه چگونه سازگار شویم به خودمان بستگی دارد. اگر منتظر هیجان و رابطه عاشقانه زمان ابتدای رابطه خود باشید، نا‌امید خواهید شد. ارتباط مداوم با روان‌شناس و زوج‌درمانگران و متخصصان فرزندپروری می‌تواند در پذیرش و درک معنای رنجی که با آن روبه‌رو هستید و در نهایت سازگاری مناسب با شرایط موجود مؤثر باشد. برای اجتناب از دشواری‌های موجود، تصمیم عجولانه‌ای برای جدایی نگیرید.
*نایب‌رئیس انجمن صنفی کارفرمایی مؤسسان مراکز روان‌شناسی کشور
