تورقی دوباره

‌مازیار معاونی: برای علاقه‌مندان جدی‌تر سریال‌های نمایشی که در رسته مخاطبان خاص مدیوم نمایش طبقه‌بندی می‌شوند، افزون بر آنچه از طریق آنتن تلویزیون در دسترس قرار می‌گیرد، آگاهی از روند تولید این آثار از ایده اولیه تا نسخه قابل پخش و دنبال‌کردن مسیر منتج به آماده‌شدن آنها همیشه جذاب و وسوسه‌آمیز بوده است. در یک دهه گذشته برنامه‌های مختلفی با چنین موضوعاتی روی آنتن رفته‌ و سیر تولید بسیاری از مجموعه‌های نمایشی به‌‌خصوص آنهایی که خاطره‌انگیزتر و محبوب‌تر بوده‌اند، در قالب این برنامه‌های مستندگونه روایت شده است. ساخت این‌ گونه برنامه‌ها که البته تنها به سریال‌های نمایشی محدود نماند و تعدادی از آثار سینمایی دهه‌های دور و نزدیک را هم در بر می‌گرفت، از شبکه متفاوت چهار آغاز شد؛ شبکه‌ای که همیشه در برآوردن خوراک مخاطبان خاص، شبکه‌ای پیشتاز بوده و ظرف 

26 سالی که از راه‌اندازی آن گذشته، کمتر گرفتار وسوسه جذب بیننده به هر قیمت و خارج‌شدن از مسیر رسالت خود در نگرش عمیق‌تر به موضوعات مختلف شده است. این ایده متفاوت البته به شبکه چهار محدود نمانده و همچون بسیاری از دیگر حوزه‌های رسانه و فعالیت‌های دیگر اجتماعی که برای ایده‌پرداز اولیه و شبکه حامی آن حق تألیف «کپی‌رایت» در نظر گرفته نمی‌شود، به دیگر شبکه‌ها تسری پیدا کرده که چندان خوشایند نیست.

اما اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به فرمول ساخت این قبیل برنامه‌ها داشته باشیم، باید گفت تقریبا در تمام برنامه‌هایی که با چنین ماهیتی روی آنتن رفته‌اند، دو تا سه نفر از نفرات کلیدی تیم تولید برنامه شامل کارگردان، تهیه‌کننده و یکی دیگر از اعضای شاخص پشت صحنه (مدیر فیلم‌برداری، آهنگ‌ساز و...) روبه‌روی دوربین برنامه قرار گرفته و در مورد مراحل مختلف ساخت کار از طرح اولیه تا تصویب، پیش‌تولید و نهایتا ساخت و پخش سریال حرف‌های جالبی می‌زنند که تا پیش از آن کمتر شنیده یا خوانده شده است. در لابه‌لای این بخش‌های گفت‌وگومحور هم تصاویری از پشت‌صحنه‌های مرتبط با موضوع مورد صحبت یا دقایقی از خود مجموعه گنجانده می‌شود تا برنامه از حالت یکنواختی خارج شده و بر جذابیت رسانه‌ای آن افزوده شود. البته در برخی از این سری برنامه‌ها هم که احتمالا بودجه بیشتری برای ساخت آنها در نظر گرفته شده یا سازندگان پیگیرتر و باانگیزه‌تری دارند، تیم تولید برنامه با کارگردان و یکی از بازیگران نقش‌های اصلی کار به لوکیشن‌ها یا شهرک سینمایی محل ضبط سریال مد‌نظر رفته و با یادآوری خاطرات روزهای ساخت مجموعه در فضایی که حس نوستالژیک‌تری به بیننده انتقال می‌دهد، بر جذابیت برنامه می‌افزایند که از میان نمونه‌های کم‌شمار آن می‌توان به حضور اصغر توسلی تهیه‌کننده و کارگردان فصول دوم و سوم سریال پربیننده و محبوب «روزگار جوانی» در لوکیشن خاطره‌انگیز ساختمان محل ضبط این سریال اشاره کرد.

کلیدخوردن ساخت این برنامه‌ها که مخاطب را با روند دشوار تولید آثار نمایشی آن‌هم با وجود محدودیت‌های فراوان مالی، اداری، عرفی و ... کشور ما آشنا می‌کند، بی‌گمان مدیون خلاقیت و همت ناهید دل‌آگاه از مستندسازان برجسته کشور است که از ترکیب یک ایده بکر، یک انگیزه بالا و البته ارتباطات کاری گسترده‌اش با سینماگران و سریال‌سازان داخلی کمک گرفت تا مخاطبان علاقه‌مندتر حوزه نمایش با پیچ و خم‌ها و ریزه‌کاری‌های گسترده مراحل تولید این آثار آشنا شوند. مجموعه ارزشمند «یک فیلم، یک تجربه» که حدود سه سال پیش از شبکه چهار پخش می‌شد، یکی از بهترین ساخته‌های او در این عرصه است؛ عرصه‌ای که اکنون مسعود نجفی که با سال‌ها مدیریت روابط‌عمومی جشنواره فیلم فجر برای سینمادوستان چهره شناخته‌شده‌ای است، با ساخت مجموعه «قاب عاشقی» به آن ورود کرده است. نجفی در این برنامه که البته تاکنون دو فصل از آن روی آنتن رفته است، به گفت‌وگو با عوامل ساخت مجموعه‌های مناسبتی تلویزیون از‌جمله آثار مناسبتی مذهبی و سریال‌های مربوط به هفته دفاع مقدس پرداخته و برگ دیگری به آرشیو تصویری ارزشمند برنامه‌های نمایشی تلویزیون اضافه کرده است. رویکردی که می‌تواند فقط به آثار نمایشی محدود نمانده و دیگر برنامه‌های خاطره‌انگیز تلویزیونی به‌ویژه آنهایی را که از تولیدشان دهه‌ها گذشته و سازندگانشان به روزهای پیری و فرسودگی و حتی پایان عمر رسیده‌اند نیز در بر بگیرد.