همه واکنش‌های توییتری به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه
گفت‌وگو مقدمات می‌خواهد
تا زمانی که لوازم گفت‌وگو پذیرفته نشود، پیشنهاد برای انجام گفت‌وگو جدی تلقی نخواهد شد
رئیس قوه قضائیه روز دوشنبه در سخنانی اعلام کرد که آمادگی گفت‌وگو با گروه‌ها، جناح‌های سیاسی و عموم مردم درباره حوادث و مسائل اخیر را دارد. این سخنان او، خیلی سریع مورد توجه کاربران مختلف شبکه‌های اجتماعی از‌جمله کاربران توییتر قرار گرفت و واکنش‌های زیادی به آن مطرح شد.
محمد رهبری-هادی صفری: رئیس قوه قضائیه روز دوشنبه در سخنانی اعلام کرد که آمادگی گفت‌وگو با گروه‌ها، جناح‌های سیاسی و عموم مردم درباره حوادث و مسائل اخیر را دارد. این سخنان او، خیلی سریع مورد توجه کاربران مختلف شبکه‌های اجتماعی از‌جمله کاربران توییتر قرار گرفت و واکنش‌های زیادی به آن مطرح شد. در این مدت نزدیک به 13 هزار توییت راجع به این پیشنهاد و امکان گفت‌وگو در این زمینه منتشر شد که این توییت‌ها بیش از 500 هزار ریتوییت و حدود 1.5 میلیون لایک داشت. البته این میزان از لایک و ریتوییت، با توجه به فضای این روزهای توییتر اتفاقی عجیب نیست و به طور کلی هر موضوعی در این روزها لایک و ریتوییت بالایی دارد؛ اما محتوای توییتهای منتشر‌شده راجع به پیشنهاد گفت‌وگو چه بود؟
بررسی توییتهای منتشر‌شده نشان می‌دهد که اکثر توییت‌ها محتوای اعتراضی و انتقادی داشته و این پیشنهاد رئیس قوه قضائیه چندان مورد اقبال واقع نشده است؛ اما جنس مخالفت‌ها با یکدیگر تفاوت داشته است. کاربران برانداز و مخالف جمهوری اسلامی به یک شکل اعتراض و مخالفت کرده و کاربران اصلاح‌طلب و میانه‌رو به شکل دیگری. این تفاوت در موضع‌گیری جایی است که باید دقیق شد و آن را یکسان تلقی نکرد. مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از کشور، بنا به رویکرد و هدف‌شان به طور طبیعی با این پیشنهاد مخالفت می‌کنند؛ اما آنچه مهم است، آن است که اصلاح‌طلبان و نیروهای میانه‌رو که سال‌ها از گفت‌وگو دفاع می‌کردند، چرا در فضای توییتر نسبت به این پیشنهاد موضع منفی گرفتند. تحلیل توییتهای منتشر‌شده می‌تواند به این پرسش پاسخ دهد.
بررسی شبکه بازنشرهای توییتهای مربوط به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه، برای تحلیل فضای توییتر و فهم مواضع هر‌یک از گروه‌های سیاسی مفید است. نکته تأمل‌برانگیز که در گراف زیر نیز نمایان است، آن است که کاربران انقلابی و اصولگرا، در این مدت موضع روشنی نسبت به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه نداشته‌اند و به جز چند اکانت شاخص، عمده این کاربران نسبت به این پیشنهاد سکوت کرده‌اند؛ موضوعی که می‌توان آن را نوعی عدم همراهی با این پیشنهاد از جانب این کاربران تلقی کرد.(اسلاید شماره 1)
محتوای توییت‌ها حاوی چه مفهومی است؟
اما کاربرانی که در این زمینه توییت زده‌اند، چه مضامینی را به کار برده‌اند؟ بررسی ابر کلمات این توییت‌ها نشان می‌دهد که عمدتا هشتگ‌هایی که این روزها در توییتر فارسی ترند است، در این توییت‌ها نیز به‌کار رفته است؛ اما اگر از این هشتگ‌ها گذر کنیم، کلیدواژه‌های «زمان»، «اعتراض»، «زندان» و «مذاکره» را می‌توان به‌عنوان کلیدواژه‌هایی که بیشترین تکرار را در توییت‌ها داشته‌اند، مشاهده کرد که بیانگر آن است که عمده کاربران، خصوصا مخالفان جمهوری اسلامی، با اشاره به بازداشت معترضان معتقدند که دیگر زمان مذاکره و گفت‌وگو نیست. (اسلاید شماره 2)
اما آنچه در توییتهای کاربران اصلاح‌طلب دیده می‌شود تا حدی متفاوت از فضای کلی توییتهای مخالفان جمهوری اسلامی است. در توییتهای آنها چندان اثری از هشتگ‌هایی که این روزها در توییتر ترند است، دیده نمی‌شود؛ به جای آن، نام «تاجزاده» به‌عنوان نماد کسی که خواهان گفت‌وگو با نظام سیاسی بود، برجسته شده است. به نظر می‌رسد کاربران اصلاح‌طلب در توییتر معتقدند که بازداشت تاجزاده که صرفا با گروه‌ها و افراد مختلف گفت‌وگو می‌کرد، نشان می‌دهد که اراده جدی برای گفت‌وگو وجود ندارد.(اسلاید شماره 3)
برای نمونه، توییتهای صادق زیبا‌کلام و سعید مروارید هر‌کدام با بیش از شش هزار لایک، بیانگر همین مسئله است:
توییت صادق زیبا‌کلام:
«ای کاش آیت‌الله محسنی‌اژه‌ای به‌عنوان شروع دیالوگ، به مردم می‌فرمودند که تاجزاده با چه کسانی «تبانی» کرده بوده که به پنج سال حبس محکوم شده؟ چگونه اذهان عمومی را مشوه کرده بوده که دو سال هم به خاطر آن محکومیت گرفته؟ کلی‌گویی به کنار، فائزه هاشمی مرتکب چه اقدامات خلافی شده بوده که بازداشت می‌شود؟».
توییت سعید مروارید:
«فردای روزی که قاضی‌القضات گفت بیایید گفت‌وگو کنیم، پنج سال زندان برای #مصطفی_تاجزاده بریدند».
این توییت‌ها نشان می‌دهد که از دید جریانات سیاسی داخل کشور و نیروهای میانه‌رو و اصلاح‌طلب، پیشنهاد گفت‌وگو از جانب رئیس قوه قضائیه جدی تلقی نشده است. آنها، بر‌خلاف مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از کشور، اصل گفت‌وگو را رد نکرده‌اند؛ با این حال معتقدند که رفتار قوه قضائیه و دستگاه‌های نظامی و امنیتی به گونه‌ای است که نمی‌توان پیشنهاد گفت‌وگو را جدی تلقی کرد. در واقع آنچه در لایه مفهومی توییتهای آنها دیده می‌شود، آن است که می‌گویند: گفت‌وگو بستر و زمینه‌هایی لازم دارد و از‌جمله ویژگی‌های لازم برای شکل‌گیری گفت‌وگو، تحمل شنیدن نظر مخالف و حق آزادی بیان و آزادی انتقاد از مسئولان است و بازداشت افرادی که صرفا نقد و گفت‌وگو کردند، بیانگر آن است که هنوز چنین زمینه‌ای فراهم نشده است.
