گرگ‌و‌میش هسته‌ای

شرق: پس از صدور قطع‌نامه ضدایرانی در شورای حکام، تهران از واکنش «قاطع و مؤثر» گفت. در همین باره ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه، روز یکشنبه عنوان کرد: «در پاسخ به اقدام اخیر سه کشور اروپایی و آمریکا در تصویب قطع‌نامه علیه ایران، در نخستین گام، چند اقدام در دستور کار سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفت و اجرای آنها امروز (یکشنبه) با حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مجتمع‌های غنی‌سازی شهید احمدی‌روشن (نطنز) و دکتر علی‌محمدی (‌فردو) انجام شد». اگر‌چه جزئیات این اقدامات چندان روشن نیست و چند گمانه‌زنی رسانه‌ای در این رابطه عنوان شده است، اما در آن سوی داستان رافائل گروسی معتقد است باوجود تحولات جاری پس صدور قطع‌نامه، هنوز مناسبات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره پرونده فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به نقطه «بی‌بازگشت» نرسیده است.

آن‌طور‌که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی مطرح کرده است، این آژانس اطلاعاتی برای اثبات وجود برنامه هسته‌ای تسلیحاتی در ایران ندارد. به گزارش خبرگزاری تاس، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در بخشی از گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌سی گفت: «آژانس فکر نمی‌کند هنوز زمان آن فرا رسیده باشد که اذعان کند ایران یک قدرت هسته‌ای است و هیچ اطلاعاتی دال بر اینکه جمهوری اسلامی ایران در‌حال‌حاضر در‌حال پیشبرد یک برنامه تسلیحات هسته‌ای است، در اختیار ندارد». گروسی در پاسخ به این پرسش که از نظر او ایران چقدر به ساختن یک بمب هسته‌ای نزدیک است، بیان کرد: «در این سطح از تولید اورانیوم و با این میزان خلوص، ایران تا‌کنون مواد کافی برای داشتن بیش از یک بمب را در صورتی که بخواهد تولید کند، در اختیار دارد. اما هیچ‌گونه اطلاعاتی نداریم که نشان دهد ایران در‌حال‌حاضر یک برنامه هسته‌ای تسلیحاتی دارد». او در ادامه در پاسخ به اینکه آیا ایران به نقطه بی‌بازگشت رسیده است یا نه، تصریح کرد: «نه هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم؛ اما باید سخت تلاش کنیم تا به آنجا نرسیم». البته کنعانی موضع نسبتا مثبت گروسی را ندارد و با تأکید بر اینکه ایران پیش‌تر درباره پیامدهای این اقدام غیرمنطقی و مخرب به طرف‌های غربی هشدار داده بود، بیان کرد: «متأسفانه استفاده ابزاری از سازمان‌های بین‌المللی علیه ملت‌های مستقل، به هنجار سیاست خارجی غربی‌ها تبدیل شده است». سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه تصریح کرد: «ایران برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود را متناسب با نیازهای کشور و در انطباق با حقوق و تعهدات خود ذیل معاهدات بین‌المللی که طرف آنها‌ست، ادامه خواهد داد». با‌این‌حال، سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده است در چارچوب حقوق مسلم خود، هر زمان که طرف‌های غربی به تعهدات خود بازگشته، به آن پایبند بمانند و دست از اقدامات سیاسی بردارند، به اقدامات آنها واکنش مناسب نشان دهد». از مجموعه مواضع دو طرف چنین بر‌می‌آید که وضعیت پرونده فعالیت‌های هسته‌ای در یک فضای گرگ‌و‌میش‌، مبهم و گنگ قرار دارد؛ نه تهران تا‌کنون دست به اقداماتی برای تقابل با قطع‌نامه اخیر شورای حکام زده است و نه غرب و آژانس فضا را ملتهب‌تر کرده‌اند. البته ایالات متحده و اروپایی‌ها یک فشار تمام‌عیار در حوزه سیاست خارجی از موضع حقوق بشر و اعتراضات داخلی گرفته تا ارسال پهپاد و حتی حمله به نفتکشی در آب‌های دریای عمان به راه انداخته‌اند. در چنین شرایطی، کارشناسان، تحلیلگران و ناظران امر بر این باورند که هدف غایی این هجمه سیاسی، رسانه‌ای و دیپلماتیک، تضعیف توان چانه‌زنی تهران و کشاندن آن پای میز مذاکره، البته از موضع ضعف و در‌نهایت پذیرش توافقی است که تأمین‌کننده شروط غرب است. با توجه به شرایط کنونی، باید این واقعیت را هم در نظر گرفت که هر‌گونه پیشرفتی در هر حوزه دیپلماتیک و موضوعات مربوط به سیاست خارجی، در گرو سر‌و‌سامان‌دادن به حوزه سیاست داخلی است؛ چرا‌که تا پیش از آغاز اعتراضات، این بستر وجود داشت که با حل مسائل و چالش‌های حوزه سیاست خارجی می‌توان به حوزه سیاست داخلی، اقتصاد و معیشت کمک کرد‌ اما اکنون کشور وارد برهه‌ای شده است که شرایط کمی متفاوت از گذشته است. از این منظر باید ابتدا به ساکن وضعیت داخلی را مدیریت کرد؛ خاصه آنکه اروپایی و ایالات متحده نیز هر‌گونه مذاکره و تعامل دیپلماتیک با ایران را به پایان‌دادن مسائل داخلی کشور منوط کرده‌اند. اگر‌چه این مواضع غرب دخالت آشکار در امور داخلی ایران محسوب می‌شود‌ اما کاخ سفید و قاره سبز با سوء‌استفاده از حساسیت افکار عمومی جهانی نسبت به تحولات داخلی، عملا برنامه و منافع خود را پیش می‌برند. بنابراین لازم است تهران برای خنثی‌کردن این هدف غربی‌ها، اهرم فشار فعلی ذیل توسل به مقوله حقوق بشر، اعتراضات و‌... را ناکارآمد کند که این همه نیز مستلزم مدیریت داخلی است.