افزایش تنش در دریای اژه از طریق تهدید به جنگ

محمود فاضلی-‌دیپلمات پیشین و تحلیلگر بین‌الملل:‌ تهدیدات ترکیه در سطوح مختلف سیاسی و نظامی علیه یونان ادامه دارد. اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه در سخنانش در سی‌و‌هشتمین نشست کمیته دائمی همکاری اقتصادی و تجاری سازمان همکاری اسلامی، از تشدید اقدامات غیرقانونی یونان علیه «اقلیت ترک در یونان» مدعی شد خواهران و برادران ما در یونان را به‌ رسمیت نمی‌شناسند. مؤسسات و اموال آنها پایمال می‌شود. به آنها اجازه آموزش زبان مادری داده نمی‌شود. هویت آنها را انکار می‌کنند. جهان اسلام نباید نظاره‌گر مصائب خواهران و برادران تحت تعقیب ما در یونان باشد. رئیس‌جمهور ترکیه با لحن تندی تأکید کرد یونان سر جایش نمی‌نشیند. دائم علیه ما حرف می‌زند و اتهامات زیادی به ما نسبت می‌دهد. در اتحادیه اروپا نیز تبلیغات ضد ترکیه علیه ما راه انداخته است.‌ یونان که این اقلیت را «یونانیان مسلمان» می‌داند و نه «مسلمانان ترک‌تبار» در پاسخ به اظهارات اردوغان درباره اقلیت تراس پاسخ داد «یونان حقوق مذهبی تمامی شهروندان یونانی را محترم شمرده و وظایف خود ناشی از قانون اساسی را رعایت می‌کند». تنش در روابط دو کشور پس از اظهارات مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در کنفرانس مشترک خبری با «بوگدان آرسکو» همتای رومانیایی‌ خود در آنکارا علیه یونان، وارد مرحله جدیدتری شد. او به یونان هشدار داد که جزایر را غیرنظامی کرده یا در غیر این صورت «شبی ناگهان می‌آییم»، اگر تسلیحات از جزایر خارج نشوند، ما حاکمیت آنها را زیر سؤال خواهیم برد. یونان به اقدامات تحریک‌آمیز خود ادامه می‌دهد. البته ما نمی‌توانیم در برابر این رفتار سکوت کنیم. این جزایر طبق پیمان لوزان 1923 و معاهده پاریس 1947 مشروط به حفظ وضعیت غیرنظامی به یونان واگذار شدند. اگر یونان نقض این معاهدات را متوقف نکند، حاکمیت جزایر مورد بحث قرار خواهد گرفت. یونان گام‌های منفی علیه امنیت ما برداشته و جزایر را نظامی کرده است. یونان پیمان‌‌شکنی‌هایش را علیه ترکیه ادامه می‌دهد، به‌دنبال صلح نبوده و پاسخ‌هایش به نقدهای حقوقی ما در سازمان ملل متحد، فرافکنی است. یونان باید به ‌نقض رژیم غیرنظامی جزایر خاتمه دهد. یا یونان عقب‌نشینی و معاهدات را رعایت خواهد کرد یا ما اقدامات لازم را انجام خواهیم داد. وزیر دفاع ترکیه نیز نارضایتی خود از برنامه تسلیحاتی یونان را ابراز و آتن را متهم کرد که با تسلیحات سعی دارد به صلح و ثبات منطقه لطمه بزند. ما از حل مسالمت‌آمیز مشکلات بین یونان و ترکیه حمایت می‌کنیم، اما اجازه نخواهیم داد که حقوق ما پایمال شود. همسایگان یونانی ما، به‌‌ویژه برخی از سیاست‌مداران این کشور، به شیوه‌ای غیرقابل توضیح و با شهوت به برنامه‌های تسلیحاتی، سعی دارند هر کاری انجام دهند تا به صلح و ثبات بین دو کشور لطمه بزنند. ما اجازه نمی‌دهیم حقوق ما تضییع شود.

سخنگوی ریاست‌جمهوری ترکیه نیز با تکرار مواضع کشورش درباره تجاوزگری‌های یونان علیه حریم ترکیه، تأکید می‌کند آنکارا خواستار صلح، آشتی و همکاری با یونان است درحالی‌که آتن سیاست تهاجمی در قبال آنکارا پیش گرفته است. به یونان توصیه می‌کنم سوار موج بیگانگان نشود، چراکه این امواج تا ابد تداوم ندارد و برخی اوقات ممکن است برعکس شوند. عادی‌سازی، دوستی، برادری و روابط حسنه بین ترکیه و یونان به نفع هر دو کشور، دریای اژه و منطقه خواهد بود. ترکیه هیچ‌چیزی را بدون پاسخ نخواهد گذاشت. وزارت خارجه یونان در بیانیه خود در واکنش به تهدیدهای وزیر خارجه ترکیه درباره غیر‌نظامی‌سازی جزایر یونانی و زیرسؤال‌بردن حاکمیت آنها تأکید کرد «اظهارات مقامات ترکیه مبنی بر غیرنظامی‌سازی جزایر اژه، بارها براساس یک‌سری استدلال‌های مندرج در نامه‌های ارسالی یونان به دبیر کل سازمان ملل، رد شده است. زیرسؤال‌بردن حاکمیت جزایر یونان و افزایش تنش در دریای اژه از طریق تهدید به جنگ، به‌طورکامل توسط جامعه جهانی محکوم شده است. یونان با احترام به حقوق بین‌المللی دریاها، ادعاهای یک‌جانبه ترکیه را به‌طورکامل رد کرده و تهدیدهای مکرر جنگی این کشور را کاملا غیرقابل‌قبول می‌داند». دندیاس، وزیر خارجه یونان نیز به دفاع از مواضع، حاکمیت ملی و حقوق حاکمیت خود با استفاده از تمام ابزار مشروع چه به‌صورت فردی و چه با هماهنگی متحدان راهبردی خود ادامه می‌دهد. به گفته او، یونان تلاش‌های جدی در برابر خنثی‌سازی لفاظی تهاجمی و اقدامات غیرقانونی ترکیه انجام می‌دهد. سیاست ترکیه که قواعد بنیادین حقوق بین‌المللی را نادیده می‌گیرد، در کوتاه‌مدت تغییر پیدا نخواهد کرد. به نظر می‌رسد ترکیه با حمله به قلمرو عراق و سوریه، درِ دیوانه‌خانه را باز کرده که نتیجه آن قابل‌پیش‌بینی نیست. این تحول نشان می‌دهد که ترکیه از استفاده از زور علیه همسایگانش دریغ نمی‌کند. در برابر چالش دائمی ترکیه، باید آماده باشیم تا از طریق قدرت بازدارنده دیپلماتیک و نظامی خود آن را پاسخ دهیم.