همسفر با فرشته مرگ

نورا حسینی: «حمل‌ونقل ایمن نداریم»؛ این هشدار را مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، داده و به آمار مرگ‌ومیرهای عید فطر اشاره کرده که در تعطیلات چهار‌روزه، 160 نفر جان خود را در تصادفات از دست دادند. او گفته است که باید تلاش بیشتری درباره ایمنی حمل‌ونقل در کشور صورت بگیرد، جاده‌های ما نیز ایمنی کافی را برای تردد وسایل نقلیه ندارند.

سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهران، هم می‌گوید: وقتی می‌توانیم بگوییم یک شهر، ایمن و دوستدار شهروندان خود است که زن و مرد، پیر، کودک و جوان، فرد سالم و معلول بخواهند در این شهر تردد کنند و بدون دغدغه خاطر باشند؛ اما متأسفانه شرایط فعلی شهر ما نه‌تنها دوستدار شهروند نیست؛ بلکه گاهی اوقات به طور جدی سلامت شهروندان را تهدید می‌کند و می‌بینیم که هنوز بسیاری از پیاده‌روهای شهر نه‌تنها برای افراد کم‌توان و مسن مناسب نیست؛ بلکه جوانان سالم نیز در تردد در این مسیرها دچار مشکل می‌شوند؛ بنابراین وقتی درباره شهر ایمن صبحت می‌کنیم، باید شهری باشد که اساس طراحی آن بر مبنای انسان‌محوری تعریف شده باشد. انسان‌محوری یک شهر یعنی تردد پیاده و خودرویی ایمن باشد؛ اما متأسفانه آمار تصادفات نشان می‌دهد که ما در حوزه تصادفات نیاز به کار جدی داریم و همچنین در ایمن‌سازی بزرگراه‌ها و معابر نیاز به ورود فوری و جدی داریم و آموزش‌های شهروندی باید توسعه یابد؛ چراکه به نظر می‌رسد آموزش‌ها ضعیف است و باید تقویت شود.

او ادامه می‌دهد: در حوزه حمل‌ونقل عمومی اصلا وضع‌مان خوب نیست و من بارها اعلام کردم که داشتن سرمایه کلان معیار نیست و یک روزی واگن‌ها نو بودند و در وضعیت ایدئال قرار داشتند؛ اما این وسایل حمل‌ونقل مانند بدن یک انسان نیاز به مراقبت و بهداشت دارد و تجهیزات فنی باید به‌درستی نگهداری شود و تعمیرات به صورت منظم انجام شود؛ اما شاهد یک عقب‌ماندگی و انباشتگی در متروی تهران و اتوبوس‌رانی هستیم و نکته درخورتوجه این است که یکی از اولین مصوبات شورای شهر ششم تأکید بر تعمیرات و نگهداری ناوگان حمل‌ونقل عمومی بود. در سال ۱۴۰۱ اقداماتی در این حوزه انجام شد؛ اما اصلا مطلوب ما نبود و به‌همین‌علت در بودجه سال۱۴۰۲، بودجه خوبی در حوزه حمل‌ونقل پیش‌بینی کردیم که بهانه‌ای مبنی بر نداشتن اعتبار و ردیف نداشته باشند و در‌عین‌حال قرار گذاشتیم که ماهی یک بار وضعیت پیشرفت کار را رصد کنیم و امیدواریم شهرداری به تعهدات خوب عمل کند؛ چراکه جان و مال مردم مهم‌ترین اصل در بخش حمل‌ونقل عمومی است.

به گفته تشکری‌هاشمی، در سال گذشته قرار بود شرکت بهره‌برداری مترو برای تأمین تجهیزات و قطعات مورد نیاز اورهال واگن‌های مترو با بانک شهر وارد مذاکره شود که این مهم به نتیجه‌ای نرسید و متأسفانه با تأخیر و تغییر پیشرفت کار مطلوب نبود؛ اما برای سال جاری حدود هزارو 500 میلیارد تومان فقط برای بازسازی واگن‌ها و در حوزه اتوبوس‌رانی نیز حدود هزارو 300 میلیارد تومان پیش‌بینی شده و این تصمیمات نشان می‌دهد که همه ما باید به حفظ سلامت شهروندان در حین سفرهای شهری با حمل‌ونقل عمومی توجه و اهتمام ویژه داشته باشیم. به‌هیچ‌وجه کمبود اعتبار در اورهال و ایمن‌سازی را قبول نمی‌کنیم؛ چراکه طبق اعلام شهرداری تهران نه‌تنها بودجه سال ۱۴۰۱ محقق شده؛ بلکه علاوه‌بر‌آن مدعی هستند که ۲۰ هزار میلیارد تومان مازاد درآمد داشتند و این نشان می‌دهد که شهرداری تهران، به‌هیچ‌عنوان کمبود مالی نداشته و این عقب‌ماندگی‌ها بیشتر جنبه مدیریتی دارد و هرچند که خوشبختانه معاون حمل‌ونقل، در این موضوع وارد شده، به نظر می‌رسد برای سال ۱۴۰۲ شاهد اتفاقات خوبی در حوزه ایمنی حمل‌ونقل باشیم.

مدیران شهری امید دارند که سال 1402 حوادث حوزه اتوبوس‌رانی و مترو کمتر شود؛ هرچند که در روزهای نخست سال آتش‌گرفتن یک اتوبوس تندرو آغاز خوشی را در این حوزه رقم نزد. در روزهای نخست فروردین ماه یک اتوبوس تندرو در خیابان ولیعصر آتش گرفت. به گفته سخنگوی آتش‌نشانی در این حادثه آتش‌سوزی، با اقدام به‌موقع راننده این اتوبوس، به کسی آسیبی نرسید و مسافران قبل از شروع حریق از اتوبوس پیاده شدند.

دلیل آتش‌سوزی اتوبوس تندرو از طرف شرکت واحد، نقص فنی عنوان شد. این حادثه وضعیت بحرانی ناوگان اتوبوس‌رانی تهران را که بیش از 80 درصد آن فرسوده است، یادآوری می‌کند. براساس آمارهایی که مدیران شهری از وضعیت اتوبوس‌های پایتخت می‌دهند، سامانه اتوبوس‌رانی کلان‌شهر تهران اکنون‌ از پنج‌هزارو 44 دستگاه اتوبوس شامل هزارو 698 دستگاه اتوبوس عمومی و سه‌هزارو 346 دستگاه اتوبوس بخش خصوصی برخوردار است که از این تعداد، بالغ بر دو‌هزارو 400 دستگاه آن فعال بوده و در خطوط اتوبوس‌رانی سطح شهر مشغول جابه‌جایی شهروندان هستند.

بعد از حوادث پی‌در‌پی در ناوگان اتوبوس‌رانی شهری علی القاصی، رئیس کل دادگستری استان تهران، از ورود دستگاه قضا به‌ منظور استانداردسازی اتوبوس‌های شهری از نظر احقاق حقوق عامه خبر داد.

او گفته بود: با توجه به وصول گزارش‌هایی از مراجع ذی‌صلاح درباره غیر‌استاندارد بودن مخازن گاز در برخی اتوبوس‌های شهری و با عنایت به اینکه این امر می‌تواند سلامت شهروندان را در مخاطره قرار دهد؛ بنابراین دستورات قضائی لازم به‌ منظور حل این مشکل در راستای احقاق حقوق عامه صادر شد.

القاصی همچنین گفته بود: با پیگیری‌های ویژه‌ای که در این حوزه صورت گرفت، مهلت شش‌ماهه‌ای به اتوبوس‌رانی و سازمان استاندارد داده شد تا نسبت به اصلاح وضعیت و ارتقای ایمنی یا از رده خارج‌کردن این قبیل از اتوبوس‌ها اقدام کنند.

به گفته رئیس کل دادگستری، سلامت عمومی جامعه و حقوق عامه ازجمله اولویت‌های دستگاه قضا محسوب می‌شود.

مهدی علیزاده، مدیر‌عامل شرکت واحد اتوبوس‌رانی، هم درباره ضرب‌الاجل دستگاه قضا درباره تهیه اتوبوس در شهر تهران گفت: این موضوع و ضرب‌الاجل به اتوبوس‌های سی‌ان‌جی برمی‌گردد و ما بخش خصوصی را موظف کردیم تا در بازه زمانی تعیین‌شده (شش‌ماهه) نسبت به سی‌ان‌جی‌کردن اتوبوس‌ها اقدام لازم را انجام دهند؛ ضمن اینکه شرکت واحد اتوبوس‌رانی 20 الی 30 دستگاه اتوبوس سی‌ان‌جی دارد که برای آنها ما اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.

مدیر‌عامل شرکت واحد اتوبوس‌رانی با اشاره به اینکه این شرکت هیچ مشکلی درباره اورهال و بازسازی اتوبوس‌ها ندارد، گفت: ان‌شاءالله تا پایان شهریورماه 500 دستگاه اتوبوس اورهال‌شده وارد سیستم ناوگان حمل‌ونقل عمومی خواهد شد و تا پایان سال دو هزار دستگاه اتوبوس وارد ناوگان حمل‌ونقل عمومی خواهد شد و امیدواریم دولت نیز به تعهدات خود درباره اتوبوس‌های جدید پایتخت عمل کند. به جز حوادث حوزه اتوبوس در سال گذشته مسافران مترو نیز بارها به دلیل نقص فنی در ایستگاه‌ها دچار مشکل شدند. در اسفند ماه تصاویری از سقف شعله‌ور‌شده واگن مترویی در خط یک تهران در فضای مجازی منتشر شد. مدیران شهری این اطمینان را دادند که آتش‌سوزی سقف این واگن‌ها برای مسافران خطرات جانی ندارد، در این سال‌ها حوادث زیادی در مترو رخ داده که در بسیاری از آنها نجات مسافران به معجزه شبیه بوده است؛ مانند ورود سیل به متروی تهران. این در حالی است که سفر با مترو یکی از ایمن‌ترین سفرها محسوب می‌شود؛ اما حوادث بزرگی در این ناوگان امن رخ داده است. 27 فروردین سال 91، سیل وارد متروی تهران می‌شود. گزارش کمیته منتخب رئیس‌جمهور برای بررسی این حادثه نشان می‌داد بروز این حادثه ناشی از اقدامات غیر‌اصولی مشاور و پیمانکار ایستگاه مترو و گروهی از مدیران شهری در احداث ایستگاه مترو و همچنین نگهداری مسیل‌های شهری است.

محمدباقر قالیباف، شهردار وقت تهران، هم درباره این حادثه گفته بود: حدود یک میلیون مترمکعب آب در حادثه سیلاب اخیر وارد شبکه مترو شده بود که با تلاش دست‌اندرکاران، بعد از ۳۰۰ ساعت توانستیم ایستگاه‌های مترو را مجددا آماده بهره‌برداری کنیم؛ کاری که شاید خیلی‌ها گمان می‌کردند تا دو ماه آینده هم محقق نشود. این سیل می‌توانست خساراتی بیشتر از سیل سال ۶۶ که سبب حدود ۳۰۰ نفر تلفات شد، به همراه آورد؛ اما خوشبختانه این حادثه تلفات جانی نداشت و خسارت مالی آن نیز حدود ۲۱ میلیارد تومان بود که با توجه به بیمه‌بودن شرکت بهره‌بردار همه خسارت را بیمه می‌پردازد.

یکی دیگر از حوادث پرخطر در متروی تهران حادثه متروی طرشت با 50 مصدوم بود. خرداد سال 96 بود که یک رام قطار در ایستگاه طرشت (حدفاصل ایستگاه صادقیه تا شادمان) واقع در خط ۲ مترو متوقف شد و با قطار بعدی برخورد کرد. این حادثه تلفات جانی در پی نداشت؛ اما نزدیک به ۵۰ نفر مصدوم شدند و معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران کمیته‌ای برای پیگیری وضعیت درمانی مصدومان تشکیل داد. علت حادثه نیز خطای راهبر قطار اعلام شد که بدون هماهنگی، سیستم خودکنترلی توقف قطار را قطع کرده بود. هیچ‌کدام از مسافران جراحت جدی برنداشتند و همه سرپایی و بدون هیچ مشکلی مرخص شدند؛ اما به گفته محسن سرخو، عضو شورای چهارم شهر تهران، اگر برخورد دو قطار در داخل تونل رخ می‌داد، تبدیل به یک فاجعه می‌شد.

سال 1400 مشابه این حادثه در ایستگاه چیتگر تکرار ‌شد. دو قطار مترو در ایستگاه چیتگر به هم برخورد کردند. حادثه‌ای که می‌توانست روزی سیاه برای تهران باشد؛ اما پیمانه مسافران متروی تهران - کرج پر نشده بود که برخورد دو قطار فقط 12 نفر را مصدوم کرد که همگی به سلامت به خانه بازگشتند.

مدیرعامل وقت شرکت بهره‌برداری متروی تهران درباره این حادثه گفته بود: در این حادثه قطار تندرو با قطار کندرو برخورد کرد که قطار کندرو در مسیر قطار تندرو آمده است. قطار کندرو در همه ایستگاه‌ها توقف می‌کند؛ اما قطار تندرو فقط در سه ایستگاه توقف دارد و سریع عبور می‌کند که در حادثه در مسیر تندرو، قطار کندرو وارد شده و از بغل برخورد می‌کنند. این حادثه به دلیل قطع‌شدن سیستم ATP سیستم کنترل اتوماتیک قطار رخ داده بود.

در دی‌ماه سال 1400 هم در خط پنج ایستگاه کرج یک خودرو به علت داشتن سرعت بالا و ناتوانی راننده در کنترل خودرو وارد حریم ریلی شد. با توجه به اینکه اطراف حریم ریلی در این مسیر با فنس جداسازی شده است، فنس را پاره کرده و وارد حریم شد؛ اما وارد مسیر حرکت اصلی قطار نشد و حادثه با تلفاتی روبه‌رو نبود.

یکی از مکان‌های پرحادثه مترو، پله‌های برقی است. یکی از حوادث مربوط به تابستان امسال است که در متروی دروازه دولت اتفاق افتاد و موجب مصدوم‌شدن هفت نفر شد.

متروی تهران درباره این حادثه توضیح داده بود: بر اثر عدم تعادل و افتادن یکی از مسافران بر روی سایر مسافران در هنگام حرکت پله‌برقی در ایستگاه دروازه دولت هفت نفر از مسافران مصدوم شدند که به کمک تکنیسین‌های اورژانس به بیمارستان‌های سینا و فیروزگر منتقل شدند.

سال 95 هم در حادثه‌ای مشابه نقص فنی در یکی از پله‌برقی‌های ایستگاه متروی فرهنگسرا باعث مصدوم‌شدن 20 نفر شد که 18 نفر از آنها به مراکز درمانی منتقل شدند.

تهران حمل‌ونقل امنی ندارد. خیابان‌های تهران پر از نقاط پرحادثه هستند. فرسودگی اتوبوس‌ها و واگن‌های مترو مسافران را نگران کرده است. تردد میلیونی موتور‌سیکلت‌ها معابر را برای عابران پیاده نا‌امن کرده و روزانه ده‌ها نفر جان خود را بر کف خیابان‌ها جا می‌گذارند.