2 جاده سرنوشت‌ساز
دو جاده را در نظر بگیرید؛ یکی جاده‌ای ناهموار و پر از سنگلاخ و دیگری جاده‌ای صاف و آسفالت‌شده. اگر دو خودرو به طور هم‌زمان در هریک از این دو جاده شروع به حرکت کنند، کدام‌یک زودتر و سالم‌تر به مقصد می‌رسد؟
نسرین زارعی-روان‌درمانگر کودک: دو جاده را در نظر بگیرید؛ یکی جاده‌ای ناهموار و پر از سنگلاخ و دیگری جاده‌ای صاف و آسفالت‌شده. اگر دو خودرو به طور هم‌زمان در هریک از این دو جاده شروع به حرکت کنند، کدام‌یک زودتر و سالم‌تر به مقصد می‌رسد؟
جواب بسیار بدیهی است؛ اما مقصود از جاده کیست؟ بله! درواقع جاده، ما پدرها و مادرها هستیم. هریک از ما بر اساس سبک زندگی، فکری، رفتاری و موقعیت اجتماعی‌مان جاده‌ای هستیم که مسیر حرکت کودک‌مان به سمت آینده است. او در این جاده پیشرفت کرده و به مقصد می‌رسد.
بنابراین اگر ما می‌خواهیم کودکی با سلامت روان بالا و معیارهای فکری و رفتاری بهنجار داشته باشیم، لازم است از خودمان شروع کنیم. یک روز یک مداد و کاغذ بردارید و خودتان را نقد کنید و بنویسید که به‌عنوان والدین چه نقاط مثبت و چه ضعف‌هایی دارید؟ آیا برای استفاده از روش‌های تربیتی استاندارد و مطابق با رشد کودک خود تلاش می‌کنید؟ آیا به‌عنوان عضوی از خانواده از خود و دیگر اعضا مراقبت می‌کنید؟ و ده‌ها سؤال دیگری که می‌تواند ذهن شما را به چالش بکشد.
این بازنگری در خود فرد بسیار کمک‌کننده است؛ چون در نهایت کودکان ما فردی شبیه خود ما خواهند شد و آنها از خودشان به روش ما مراقبت خواهند کرد. کودکان با درصدهای متفاوت، ضعف‌ها و قوت‌های ما را دریافت می‌کنند.
حال تصور کنید که ما جاده‌ای ناهموار و پر از ضعف و کاستی باشیم. در نهایت آنچه از فرزندمان می‌بینیم، فردی با ضعف‌ها و مشکلات روانی و رفتاری فراوان است.
شما برای اینکه جاده والدینی و تربیتی خود را هموارتر کنید، لازم است تا به چند مورد خوب رسیدگی کنید.
اولین مورد وضعیت جسمی شماست. هرچه شما به لحاظ فیزیکی سالم‌تر باشید، احساس بهتری داشته و شادکام‌تر هستید؛ بنابراین والدینی که به تغذیه خود خوب توجه می‌کنند، آزمایش‌های دوره‌ای دارند، ورزش می‌کنند و از درمان بیماری‌های خود فرار نمی‌کنند، سالم‌تر و شاداب‌ترند و حوصله بیشتری برای ارتباط مثبت با کودک خود دارند. تحقیقات نشان داده است (پوپرت و ویلسون، ۲۰۲۰) والدینی که سلامت جسمی بالاتری دارند، خودکفایی بیشتری داشته و کودک‌شان هم مشکلات رفتاری کمتری دارد.
البته این دو محقق اشاره کرده‌اند که گاهی اوقات سلامت جسمی والدین تحت تأثیر مشکلات روانی آنها قرار می‌گیرد و آنها تحت اختلالاتی مثل اضطراب، افسردگی و... انگیزه کافی برای مراقبت از خود ندارند.
از‌این‌رو مورد دوم بسیار مورد تأکید است؛ اینکه به سلامت روان خود به اندازه سلامت جسم‌تان اهمیت دهید. اگر در یک تا دو ماه گذشته احساس می‌کنید وضعیت ذهن و روان‌تان به هم ریخته و شما بیش از گذشته پرخاشگر، عصبانی، تحریک‌پذیر، غمگین، بی‌حوصله و بی‌انگیزه شده‌اید، همه اینها به شما هشدار می‌دهند که وضعیت روانی‌تان در شرایط مطلوبی نیست و شما هرچه سریع‌تر باید موضوع را پیگیری کنید.
کودکان به‌شدت درباره تغییرات جسمانی، روانی و رفتاری ما حساس هستند. آنها قدرت درک سریع تغییرات را دارند و هر نوع تغییر در هریک از ابعادی که اشاره شد، کودکان را به‌سرعت مضطرب می‌کند و چون آنها قادر به بیان اضطراب‌های خود نیستند، آن را به شکل بدرفتاری، کج‌خلقی، لجبازی، بی‌قراری، نافرمانی و... نشان می‌دهند. مورد سوم که شما در جاده زندگی کودک‌تان باید به آن توجه داشته باشید، زندگی اجتماعی‌تان است. کودک امروز ارتباط‌های اجتماعی گسترده‌تری دارد. او در دنیای مجازی با افراد غیر از فرهنگ و خانواده خود ارتباط برقرار می‌کند. کودک امروز انزواپذیر نیست. لازم است تا شما با گسترده‌ترکردن روابط اجتماعی خود مهارت‌های اجتماعی او را در فضاها و محیط‌های مختلف افزایش دهید. به‌علاوه اسمیت و پولاک (۲۰۲۱) در تحقیقات خود دریافتند ارتباط‌های حمایتگرانه و مداوم با دیگر افراد (دوستان و فامیل) بر ادراک کودکان از امنیت، کنترل استرس و موفقیت آنها در آینده تأثیر می‌گذارد.
کودکان ما در نهایت باید در یک فضای اجتماعی بسیار پیشرفته و چند‌بعدی زندگی کنند و اگر ما از اکنون نتوانیم جاده همواری برای رشد مهارت‌های اجتماعی آنها فراهم کنیم، در عملکردهای آینده با چالش روبه‌رو می‌شوند.
در کل، والدین برای رشد صحیح و کامل کودک لازم است تا جاده زندگی او را هموار کنند. مقصود از این جاده خود والدین است و والدین باید تلاش کنند تا خود را از نظر جسمی، روانی و اجتماعی سالم و پرتوان نگه دارند.