دیپلماسی به وقت نیویورک

شرق: سیدابراهیم رئیسی که بامداد دوشنبه (۲۷ شهریور) در صدر هیئتی سیاسی و برای شرکت در هفتاد‌وهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد عازم نیویورک شده بود، شب گذشته در صحن عمومی این سازمان سخنرانی کرد. رئیسی برای دومین بار در دولت سیزدهم و با بدرقه حجت‌الاسلام قمی نماینده رهبری، محمد مخبر معاون‌‌اول رئیس‌جمهور و نیز جمعی ‌از وزرا و اعضای هیئت دولت وارد خاک آمریکا شد.

رئیس‌جمهور در نخستین روز از حضورش در نیویورک، پنج دیدار با دبیرکل سازمان ملل متحد و رؤسای جمهور الجزایر، قرقیزستان، قزاقستان و کرواسی داشت و در ادامه، در سه نشست هم حضور پیدا کرد. رئیس‌جمهور ایران در نخستین برنامه سفر خود به نیویورک گفت‌وگویی رودررو با مدیران ارشد رسانه‌های آمریکا برگزار کرد و به سؤالات مختلف آنان پاسخ داد. در این نشست مدیران ارشد رسانه‌هایی مانند «ان‌بی‌سی»، «وال‌استریت ژورنال»، «واشنگتن‌پست»، «نیوزویک»، «پولیتیکو»، «رویترز» و «ان‌بی‌سی» حاضر بودند. به گفته ایرنا، سردبیران رسانه‌های آمریکایی پرسش‌هایی در زمینه‌های آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران، تبادل زندانیان میان تهران واشنگتن و احتمال توافق‌هایی دیگر بین ایران و آمریکا، آینده روابط منطقه‌ای ایران با همسایگان خود ازجمله مصر، بحرین، امارات و عربستان را مطرح کردند.

رئیسی درباره موضوع آزادسازی منابع مالی بلوکه‌شده ایران و همچنین تبادل زندانیان، با بیان اینکه این اموال بلوکه‌شده متعلق به مردم ما بوده و در جهت رفع نیاز آنان نیز استفاده خواهد شد، تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا را اقدامی بشردوستانه توصیف و عنوان کرد «قطعا هر گامی در راستای عمل به تعهدات برداشته شود، برای ما اعتمادساز خواهد بود». رئیس‌جمهور درباره مذاکرات برجام، نقض مکرر تعهدات از جانب آمریکایی‌ها را موجب ایجاد فضای بی‌اعتمادی در مذاکرات دانست. رئیسی به موضوع اتهام‌زنی‌های مکرر به جمهوری اسلامی ایران درباره فروش سلاح به روسیه در جنگ اوکراین هم ورود کرد و بیان کرد که با وجود اعلام آمادگی ایران برای پذیرش اسناد متقن در این زمینه تاکنون هیچ سندی از سوی اوکراینی‌ها ارائه نشده است.

پس از آن، ظهر دوشنبه به وقت محلی بود که رئیسی در ادامه برنامه‌های نخستین روز سفرش به مقر سازمان ملل، دیداری با «زوران میلانوویچ»، همتای کروات خود داشت و در جریان این گفت‌وگو بر تمایل جمهوری اسلامی ایران برای گسترش روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری با کرواسی تأکید شد. رئیس‌جمهور کرواسی هم در این دیدار با اشاره به عضویت کشورش در پیمان ناتو و اتحادیه اروپا تأکید کرد که باوجود‌این همواره تلاش‌مان بر این بوده که سیاست‌های مستقل اتخاذ و از آن پیروی کنیم.

رئیسی در ادامه دیداری با رئیس‌جمهور همسایه شمال ایران یعنی قزاقستان داشت و در رایزنی با قاسم جومارت توقایف، «همسایگی دو کشور از طریق دریای خزر و عضویت در سازمان شانگهای را زمینه مناسبی برای توسعه روابط دو کشور دانست». رئیس‌جمهور این را هم عنوان کرد که افزایش تبادل کالا بین ایران و قزاقستان، چه از طریق دریا و چه از طریق راه‌آهن به نفع دو ملت و کشورهای منطقه است و باید گام‌های مؤثرتری برای تسریع در تحقق این هدف برداشته شود. رئیس‌جمهور قزاقستان هم در این دیدار با اشاره به ظرفیت‌های گسترده موجود در دو کشور، ایران را شریکی راهبردی و دوستی صمیمی برای قزاقستان ارزیابی کرد و با استقبال از افزایش تبادل کالا بین دو کشور، به ظرفیت‌های بسیار مناسب ترانزیتی ایران اشاره و علاقه‌مندی کشورش را برای تسریع در اجرائی‌شدن توافقات دو کشور اعلام کرد.

در دیدار سوم، نوبت به گفت‌وگوی رئیسی با «عبدالمجید تبون»، رئیس‌جمهور الجزایر رسید که طرفین بر ارتقای روابط میان دو کشور، تسریع پیشبرد اهداف مشترک، گسترش سطح همکاری‌های دوجانبه و توسعه روابط در ابعاد مختلف اقتصادی و سیاسی تأکید کردند. دیدار چهارم رئیسی، بعدازظهر دوشنبه به وقت محلی (نیویورک) و با «صادیر جپاروف»، رئیس‌جمهور قرقیزستان در هتل محل اقامت او انجام شد که رئیس‌جمهوری ایران با رویکردی اقتصادی نسبت به اهمیت اقدام سریع برای رفع موانع توسعه مناسبات ایران و قرقیزستان، تأخیر در تشکیل کمیسیون مشترک دو کشور به‌عنوان موانع توسعه تجاری دوجانبه و فعال‌شدن سریع این کمیسیون نکاتی را به همتای قرقیزی خود گوشزد کرد.

پس از این چهار دیدار، رئیسی دو نشست مجزا با «اندیشمندان سیاست خارجی آمریکا» و نیز «شیعیان آمریکایی» داشت. در نشست نخست (با اندیشمندان سیاست خارجی آمریکا)، رئیسی نکاتی درباره موضوع مذاکرات، اعتراضات سال گذشته و جنگ اوکراین مطرح و تصریح کرد که «آمریکا باید تاکنون فهمیده باشد که استفاده از زبان زور چه در قالب تحریم چه به‌صورت تهدید علیه ملت ایران، ابزاری کارآمد نیست؛ البته قضاوت ما بر‌اساس اقدامات خواهد بود و آنچه می‌تواند موجب جلب اعتماد ما شود، تغییر این رفتار زورگویانه و عمل براساس تعهدات خواهد بود که آمریکا تاکنون در این زمینه موفق نبوده است».

رئیس دولت سیزدهم در این دیدار در پاسخ به سؤال دیگری درباره جنگ اوکراین، ‌مانند نشست با مدیران ارشد رسانه‌های آمریکایی، هرگونه ادعایی دال بر در اختیار قراردادن سلاح از طرف ایران به روسیه برای به‌کارگیری در جنگ اوکراین را عاری از حقیقت دانست و این را هم متذکر شد که «ما با جنگ مخالفیم و برای میانجی‌گری به‌منظور پایان‌دادن به آن نیز اعلام آمادگی کرده‌ایم؛ اما مالیات مردم آمریکا خرج جنگ‌افروزی و پرکردن جیب کارخانجات اسلحه‌سازی از محل فروش اسلحه در این زمینه می‌شود». پس از آن جمعی از اعضای هیئت امنای جامعه شیعیان آمریکا با حضور در هتل محل اقامت رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، نشست دوم را با رئیسی رقم زدند. رئیسی در این دیدار بر اعلام آمادگی دولت جمهوری اسلامی ایران برای افزایش همکاری‌ها با سازمان شیعیان آمریکا، به‌ویژه در حوزه‌های اجتماعی، پزشکی، بهداشتی و فرهنگی تأکید داشت.

حسن ختام برنامه‌های رئیسی در روز اول سفرش به نیویورک، دیدار و گفت‌وگو با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد بود. رئیسی در این دیدار دفتر یادبود سازمان ملل را هم امضا کرد. رئیس دولت سیزدهم در دیدار با گوترش، به انتظارات مردم از سازمان ملل درباره جلوگیری از زیاده‌خواهی سلطه‌طلبان که ازجمله انتظارات مردم از سازمان ملل است، ورود کرد و با بیان اینکه جنگ‌افروزی طبیعت قدرت‌های بزرگ است، اقدامات این سازمان برای جلوگیری از این رویه‌های خطرناک و مخل صلح و ثبات جهانی را ضروری خواند و بر آمادگی ایران در مشارکت برای گسترش صلح و امنیت در جهان و جلوگیری از ظلم به ملت‌ها تأکید کرد. دبیرکل سازمان ملل متحد هم در این دیدار ضمن ابراز علاقه‌مندی به توسعه همکاری‌ها بین سازمان ملل و جمهوری اسلامی ایران، از ایجاد تحولات مثبت در مناسبات ایران و عربستان به‌عنوان دو کشور اثرگذار بر ثبات منطقه استقبال کرد.