10 میلیارد خرچنگ قطبی دریای برینگ ناپدید شدند!

شهریار خواجیان

به‌تازگی تیم نیوکامب مطلبی درباره وضعیت یکی از موجودات نادر جهان در نشریات تحقیقی منتشر کرده است. این مطلب درباره خرچنگ قطبی است. زمانی که دانشمندان دریافتند تقریبا 10 میلیارد خرچنگ قطبی (snow crab) بین سال‌های 2018 تا 2021 از دریای برینگ ناپدید شده‌اند، مطمئن نبودند که آنها کجا رفته‌اند؛ اما پس از کند‌و‌کاو درباره امکان کوچ جمعیتی آنها، به نتیجه بسیار ناگوارتری رسیدند. بنا بر مطالعه جدیدی که از سوی اداره ملی اقیانوس و جوشناسی (NOAA) (نوا) منتشر شده، پژوهشگران نشریه ساینس دریافتند آن میلیاردها خرچنگ قطبی در پی یافتن منزلگاه جدید نرفته‌اند، بلکه احتمالا دچار بزرگ‌ترین مرگ‌و‌میر جمعیتی شناخته‌شده در میان موجودات زنده شده‌اند. پژوهشگران مدتی بود از ناپدیدشدن خرچنگ‌ها مطلع شده بودند، اما دامنه این فاجعه و علل دقیق آن پیش‌تر برای آنها نامعلوم بود. کُدی زوالسکی، مؤلف عمده این گزارش و زیست-‌آبزی‌شناس نوا، به سی‌ان‌ان گفت: «زمانی که برای نخستین بار داده‌های مطالعاتی سال 2021 این پیمایش را دریافت کردم، برق از کله‌ام پرید. همه به‌ گونه‌ای امیدوار بودیم و دعا می‌کردیم که این یک خطای پیمایشی بوده باشد و سال بعد خرچنگ‌های بیشتری را ببینیم و آنگاه در 2022، تسلیم این واقعیت تلخ شدیم که تازه در ابتدای راهی دراز هستیم». گروه پژوهشی نوا جست‌وجوی خرچنگ‌ها را -‌در شمال، غرب و حتی قعر اقیانوس- آغاز کرد. پژوهشگران آنگاه که نشانه‌ای از کوچ خرچنگ‌ها نیافتند، به این نتیجه رسیدند که این گونه‌های دریایی بر اثر یک رویداد مرگ‌زای گسترده از بین رفته‌اند. زوالسکی به ساینس نیوز گفت: «این یک فاجعه شیلاتی به معنای واقعی کلمه بود». با اینکه گروه به‌زودی به این نتیجه رسید که گرم‌شدن آب علت ریشه‌ای این مرگ‌و‌میر بوده، اما دمای دریای برینگ خرچنگ‌ها را زنده‌زنده نپخته است. این پژوهش حاکی از آن است که گرچه خرچنگ‌های قطبی نوعا در دمای آب نه بیش از دو درجه سانتی‌گراد زندگی می‌کنند، اما به ‌آسانی می‌توانند تا دمای 12 درجه را هم تحمل کنند. کریم آیدین، نویسنده همراه این گزارش و دیگر زیست-آبزی‌شناس نوا، می‌گوید که یک موج گرما-دریایی دو‌ساله که در 2018 به راه افتاد، از دو سو به خرچنگ‌های قطبی حمله برد. دمای بالاتر نه‌فقط نیاز به کالری خرچنگ‌ها را بیشتر کرد (خرچنگ‌ها گاه برای بقا به چهار برابر بیشتر از مصرف عادی کالری خود نیاز دارند)، بلکه دیگر ماهیان را نیز به درون این آب‌ها جلب کرد تا از مواد غذایی خرچنگ‌ها تغذیه کنند. گرمای آب حتی دیگر گونه‌های آبزی اقیانوس آرام مانند ماهی «کاد» را که از خرچنگ‌های قطبی تغذیه می‌کنند، به آنجا کشاند. به گفته سی‌ان‌ان، آیدین می‌گوید: «این نتیجه موج عظیم گرما بود. زمانی که موج گرما وارد شد، مرگ ناشی از گرسنگی بسیاری را به بار آورد. ممکن است دیگر گونه‌ها نیز وارد آنجا شده تا از موقعیت استفاده کنند و سپس زمانی که موج گرما گذشت، وضع اندکی به حالت عادی بازگشته باشد؛ هرچند خرچنگ‌ها راه درازی برای بازگشت حتی در شرایط عادی دارند». با اینکه تا 2018 شمار رو به رشد خرچنگ‌ها به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده بود که موجب تراکم آنها در صفحه شرقی دریای برینگ شد که محل زندگی آنهاست، متابولیسم شتابنده این گونه‌ها را در معرض کمبود بسیار جدی غذا قرار داد. وجود خرچنگ‌های گرسنه‌تر در منطقه‌ای کوچک‌تر همراه با رقابت فزاینده دیگر موجودات بر سر غذا، به معنای فاجعه در انتظار برای خرچنگ‌های قطبی بود. نویسندگان گزارش می‌گویند «الزامات کالریک محاسبه‌شده توزیع مکانی غذا را کاهش داد و شرایط مشاهده‌شده بدنی حکایت از آن دارد که مرگ ناشی از گرسنگی نقشی مهم در این واپاشی داشته است. به نظر می‌رسد که این رویداد مرگ‌زا یکی از بزرگ‌ترین زیان‌های گزارش‌شده به موجودات قابل رؤیت دریایی در سطح جهان باشد» و شرایطی که این واپاشی جمعیتی فاجعه‌‌بار را موجب شده، تازه به دلیل تغییرات آب‌و‌هوایی در حال شایع‌شدن است. نویسندگان در گزارش خود می‌نویسند: «تغییرات آب‌و‌هوایی بحران وجودی بعدی برای شیلات است و خرچنگ‌های قطبی مثال عمده‌ای هستند که نشان می‌دهد چشم‌ا‌‌نداز با چه سرعتی ممکن است برای یک گونه جمعیتی تغییر کند». گرم‌شدن دریای برینگ، به‌ویژه رو به وخامت گذاشته است (این منطقه چهار برابر سریع‌تر از بقیه جهان گرم‌تر می‌شود) و پوشش یخ در 2018 و 2019 گاه فقط چهار درصدِ سال عادی در منطقه بود. زوالسکی به سی‌ان‌ان می‌گوید: «این نوعی تغییر نامنتظره و مکرر در جمعیت این گونه زیستی بود، اما من به بلندمدت فکر می‌کنم. انتظار می‌رود که با پس‌روی یخ جمعیت خرچنگ‌های قطبی به سوی مناطق شمالی‌تر برود و در دریای برینگ شرقی ما احتمالا دیگر شمار چندانی از آنها را نخواهیم دید». امید می‌رود که جمعیت این گونه بتواند در منطقه دیگر بازیابی شود و ما مرگ‌و‌میر میلیاردی حیوانات را به این زودی‌ها نبینیم.