نجات از یک سرطان خانوادگی؟

شهریار خواجیان مطلبی را که آنابل راکهام در بی‌بی‌سی درباره داروی جدید سرطان نوشته، ترجمه کرده است. این مطلب درباره «آناستروزول»، واکسنی است که از سال‌ها پیش برای درمان سرطان پستان به کار رفته و تأثیرات استفاده آن از سوی چند نفر از زنان مبتلا تأیید شده است؛ در‌حالی‌که نیاز هست تا داوطلبان به آن اعتماد کنند و دانشمندان بیشتر درباره‌اش تحقیق کنند. یکی از مشکلات آن مصرف روزانه پنج‌ساله یک گرم از این دارو است تا برای پنج سال از ابتلا به سرطان در زنانی که سابقه خانوادگی دارند، جلوگیری شود.

آناستروزول که از سال‌ها پیش برای درمان سرطان پستان به‌ کار می‌رفت، اکنون مجوز استفاده از آن به‌عنوان یک گزینه پیشگیرانه (واکسن) صادر شده است. فاز اول این واکسن با موفقیت پشت سر گذاشته شده بود و در دو سال پیش این نکته اعلام شد؛ درحالی‌که آزمایش‌های اخیر نشان می‌دهند که این دارو می‌تواند احتمال سرطان پستان زنان در دوران پس از یائسگی، که ریسک متوسط یا بالای ابتلا به‌ این بیماری را دارند، تا 50 درصد کاهش دهد.

این می‌تواند «یک گام به‌ پیش» موفق برای زنانی باشد که دارای پیشینه خانوادگی در ابتلا به این نوع سرطان هستند. برآورد می‌شود که 289 هزار زن ممکن است واجد شرایط استفاده از این دارو باشند و اگر یک‌چهارم این زنان پیش‌قدم شوند، ممکن است مطابق برآورد نظام بهداشت ملی انگلیس، به پیشگیری از دو هزار مورد سرطان پستان در انگلیس کمک کند، که این می‌تواند 15 میلیون دلار در هزینه‌های درمانی نظام خدمات بهداشتی صرفه‌جویی کند.

بیش از یک شرکت می‌توانند «آناستروزول» را بسازند؛ بنابراین دارو را می‌توان تا اندازه‌ای ارزان توزیع کرد، حدود چهار پنس برای هر بار مصرف.

استفاده از این دارو برای نخستین بار در 2017 به‌عنوان یک گزینه پیشگیرانه از سوی مؤسسه عالی بهداشت و مراقبت توصیه شد. لسلی آن وودهامز، 61‌ساله، به‌تازگی دوره‌ پنج‌ساله مصرف روزانه یک قرص را به‌ پایان رسانده است. او می‌گوید خوردن آن «تصمیمی ساده» بود، وقتی شاهد مبارزه مادرم با سرطان پستان بودم. لسلی آن اضافه می‌کند: «من توانستم یک زندگی بدون نگرانی مستمر یا فکر‌کردن دراین‌باره را داشته باشم که اگر سرطان پستان گرفته بودم، چه می‌شد. این واقعا یک هدیه بود و موجب آرامش خاطر خودم و خانواده‌ام شد. مهم‌تر از آن، داشتن آینده‌ای‌ است که چشم‌ به‌‌ راه آن هستم».

پروفسور پیتر جانسون، مدیر کلینیک ملی سرطان نظام بهداشتی انگلیس، به بخش برنامه امروز رادیوی 4 بی‌بی‌سی گفت که این دارو یک چشم‌انداز «بسیار جذاب» در برابر کسانی قرار می‌دهد که با ریسک بالای سرطان پستان روبه‌رو هستند. او گفت پژوهش‌ها نشان دادند که این دارو برای حفاظت در مقابل این بیماری مؤثرتر است و اثرات جانبی کمتری از تاموکسی‌فن دارد، که تاکنون به‌عنوان درمان پیشگیرانه در دسترس بوده است. او می‌گوید «مردم به‌ویژه نگران خون‌لختگی و در برخی موارد نیز ابتلا به سرطان دهانه رحم (در صورت مصرف تاموکسی‌فن) هستند. آناستروزول به‌ نظر نمی‌رسد که چنین کاری بکند؛ از‌این‌رو داروی جذاب‌تری ا‌ست».

اما هنوز خطر برخی اثرات جانبی این دارو وجود دارد، که ممکن است شبیه عوارض یائسگی باشد. شایع‌ترین آنها عبارت‌اند از: التهاب (گُرگرفتگی)، احساس ضعف، درد یا گرفتگی مفصل‌ها، آرتروز، جوش روی پوست، دل به‌هم‌خوردگی، سردرد، پوکی استخوان و افسردگی.

آناستروزول با جلوگیری از عملکرد آنزیمی به نام آروماتاس (هورمون استروژن را کاهش می‌دهد) عمل می‌کند. این درمان شامل مصرف یک قرص یک میلی‌گرمی در روز به‌ مدت پنج سال می‌شود. مقامات صلاحیت‌دار می‌گویند اثرات حفاظتی آن تا پنج سال پس از توقف مصرف آن دوام می‌یابد.

بارونس دلیث مورگان، رئیس هیئت اجرائی برست کنسر ناو، می‌گوید: «تمدید مجوز آناستروزول برای شمول استفاده از آن به‌عنوان یک درمان می‌تواند از احتمال ابتلا به این بیماری در زنان دارای سابقه در خانواده بکاهد».

سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در انگلیس است که سالانه 47 هزار زن به آن مبتلا می‌شوند. 80 درصد موارد ابتلا مربوط به زنان بالای 50 سال است.

بیشتر زنان بریتانیا تا 15 درصد احتمال ابتلا به سرطان پستان را در دوران زندگی‌شان دارند؛ اما اگر دچار جهش ژنتیکی شوند، این رقم افزایش درخورتوجهی می‌یابد؛ به طوری که جهش ژنتیکی امکان ابتلای 40 تا 63 درصدی به سرطان پستان را افزایش می‌دهد.

همچنین احتمال بیشتری می‌رود که زنانی که جهش ژنتیکی منتهی به ابتلا به سرطان پستان پیدا می‌کنند، در سنین جوان‌تر به سرطان پستان مبتلا شوند.

ویل کوئینس، وزیر بهداشت انگلیس، می‌گوید «خوشحال» است که اکنون این دارو مورد تأیید قرار گرفته تا «به پیشگیری از این بیماری بی‌رحم کمک کند».

آماندا پریکارد، رئیس هیئت اجرائی نظام بهداشت ملی، می‌گوید که امیدوار است «این دارو در دسترس همه قرار گیرد و بتوانند از آن بهره ببرند».

یک سخنگوی دولت ولز می‌گوید، «آناستروزول هم‌اکنون در ولز، مطابق رهنمودهای نیس برای کنترل ریسک در کسانی که پیشینه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان دارند، در کنار استفاده‌ از داروهایی که قبلا مجاز بود، تجویز می‌شود».

مقامات بهداشتی در اسکاتلند می‌گویند که در حال بررسی چگونگی اثرگذاری این دارو در افراد بیشتری هستند تا به پیشگیری از ابتلای‌شان به سرطان کمک کنند.