تنش در شبه‌جزیره کره

 در میانه جنگ غزه و جنگ اوکراین، ماجراجویی‌‌های کره شمالی باعث شده تا تنش میان کره جنوبی و کره شمالی هم افزایش یابد. پرتاب ماهواره جاسوسی از سوی رژیم پیونگ‌یانگ و متعاقب آن، تعلیق توافق نظامی میان کره شمالی و جنوبی، نگرانی نسبت به روشن‌شدن آتش یک جنگ دیگر را تشدید کرده است. در همین ارتباط روز گذشته آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا گفت که در تماس با همتایان کره جنوبی و ژاپنی خود، پرتاب ماهواره جاسوسی توسط کره شمالی را محکوم کرده است.

وزیر خارجه آمریکا نوشت که اقدام کره شمالی در پرتاب ماهواره جاسوسی، نقض قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد است. بلینکن تأکید کرد که آمریکا، کره جنوبی و ژاپن به تعامل سه‌جانبه خود برای پاسخ به اقدام‌های «خطرناک» کره شمالی ادامه می‌دهند.

کره شمالی بامداد چهارشنبه اعلام کرد که نخستین ماهواره جاسوسی خود را با موفقیت در مدار قرار داده است. خبرگزاری دولتی کره شمالی هم در گزارشی خبر داد که کیم جونگ اون، رهبر این کشور تصاویری را که این ماهواره جاسوسی از «مناطق اصلی هدف» گرفته‌، مورد بررسی قرار داده است. بنا به گزارش خبرگزاری دولتی کره شمالی، این تصاویر شامل تصاویری از یک ناو هواپیمابر آمریکا، پایگاه‌های نظامی در هاوایی و سئول بوده است.

پیونگ‌یانگ اعلام کرده که کره شمالی برای مقابله با «تحرکات نظامی خصمانه دشمنان»، به دنبال پرتاب ماهواره‌های جاسوسی بیشتر است.

یک روز پس از پرتاب ماهواره جاسوسی توسط کره شمالی، کره جنوبی بخش‌هایی از یک توافق نظامی پنج‌ساله با این کشور را که به منظور کاهش تنش‌ها منعقد شده بود، به حالت تعلیق درآورد. کره شمالی هم این توافق نظامی را به طور کامل به حالت تعلیق درآورد. در همین حال، دولت کره شمالی گفت ارتش خود در مرز با کره جنوبی را تقویت و تسلیحات جدیدی را در این منطقه مستقر خواهد کرد.

این اقدام واکنشی به تصمیم کره جنوبی است که اعلام کرد در اعتراض به پرتاب یک ماهواره جاسوسی توسط کره شمالی بخشی از توافق سال ۲۰۱۸ بین دو کشور موسوم به «توافق نظامی همه‌جانبه» را لغو می‌کند. وزارت دفاع کره شمالی در بیانیه‌ای که خبرگزاری دولتی این کشور منتشر کرده است گفت همه اقدامات نظامی را که در چارچوب توافق سال ۲۰۱۸ با هدف کاهش تنش در مرزهای دو کشور متوقف کرده بود از سر می‌گیرد. این بیانیه افزود: «از این پس نیروهای مسلح ما ملزم به اجرای توافق نظامی بین دو کشور نیستند. ما اقدامات نظامی از جمله در زمین، هوا و دریا را که با هدف کاهش تنش به اجرا گذاشته شده بود، معکوس خواهیم کرد و واحدهای نظامی نیرومندتر و تسلیحات جدیدی را در جوار نوار حائل غیرنظامی بین دو کشور مستقر خواهیم کرد».

نقش روسیه

پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره جاسوسی کره شمالی سومین تلاش این کشور پس از دو مورد قبلی بود که هر دو به شکست انجامید. پرتاب ماهواره‌های کره شمالی از چند ماه پیش و در پی سفر کیم جونگ اون به روسیه آغاز شد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در این سفر به رهبر کره شمالی وعده داد که به برنامه‌های ماهواره‌ای آن کشور کمک خواهد کرد. مقامات نظامی در کره جنوبی می‌گویند کمک‌های فنی روسیه به احتمال فراوان در پرتاب ماهواره‌های اخیر نقش داشته است و بخشی از گسترش همکاری‌های نظامی دو کشور شامل ارسال میلیون‌ها گلوله توپ از سوی کره شمالی برای ارتش روسیه می‌شود. آژانس جاسوسی سئول هم در ماه جاری میلادی اعلام کرده بود که کره شمالی در ازای ارسال بیش از هزار کانتینر حاوی تجهیزات نظامی و مهمات به روسیه برای جنگ اوکراین، توصیه‌های فنی از مسکو دریافت کرده است.

کره شمالی و روسیه معاملات تسلیحاتی را تکذیب کرده ولی در موضع‌گیری‌های علنی می‌گویند بر سر گسترش همکاری‌های دو کشور از جمله در صنعت ماهواره توافق کرده‌اند. بیانیه وزارت دفاع کره شمالی ساعاتی پس از شلیک یک موشک بالستیک از ساحل شرقی این کشور منتشر شد. با این حال، ارتش کره جنوبی می‌گوید به نظر می‌رسد که پرتاب این موشک موفقیت‌آمیز نبوده است.

در همین حال، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت تصمیم کره جنوبی برای لغو بخشی از توافق بین دو کشور موسوم به «توافق نظامی همه‌جانبه» واکنشی متناسب و معقول به نقض آن از سوی کره شمالی بوده است. او افزود: «کره جنوبی با لغو بخشی از تعهدات خود در قبال این توافق عملیات شناسایی و رصد در جوار نوار حائل غیرنظامی در خاک خود را افزایش خواهد داد که باعث می‌شود به شکل بهتری تهدیدهای کره شمالی را رصد کند».

رسانه‌های کره جنوبی گزارش دادند که ارتش این کشور پرواز هواپیماهای شناسایی با سرنشین و بدون سرنشین در نوار مرزی بین دو کشور را از سر گرفته است.

«توافق نظامی همه‌جانبه» پس از ماه‌ها اقدامات دیپلماتیک در اجلاس رهبران دو کشور در سال ۲۰۱۸ توسط کیم جونگ اون و مون جائه - این، رئیس‌جمهور وقت کره جنوبی، امضا شد. دوره اقدامات دیپلماتیک و گشایش در مناسبات دو کشور یک سال بعد به بن‌بست رسید و متوقف شد.

این توافق‌نامه نظامی دو همسایه، در سال ۲۰۱۸ میلادی توسط مون جائه‌ این، رئیس‌جمهور وقت کره جنوبی و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی در پانمونجوم به امضا رسید و در متن آن نوشته شده است: «دیگر جنگی در شبه‌جزیره کره وجود نخواهد داشت و دوره جدیدی از صلح آغاز شده است» اما تنش‌ها نشان می‌‌دهد که این توافق‌نامه چندان هم در ایجاد صلح در منطقه مؤثر نبوده است.

در واکنش به تقویت نظامی کره شمالی، ایالات متحده و کره جنوبی همراه با ژاپن همکاری خود را از طریق انجام رزمایش‌‌‌های نظامی افزایش داده‌اند. اوایل هفته جاری نیز کره شمالی آمریکا را به دلیل فروش احتمالی موشک‌های پیشرفته به ژاپن و تجهیزات نظامی به کره جنوبی محکوم کرد و آن را «اقدامی خطرناک» خواند. این کشور در گزارشی که توسط خبرگزاری دولتی کره شمالی (KCNA) منتشر شد، عنوان کرد «مشخص است» که تجهیزات نظامی تهاجمی چه کسی را هدف قرار می‌دهد و علیه چه کسی استفاده می‌شود. بر این اساس، وزارت دفاع کره شمالی روز پنجشنبه اعلام کرد که ارتش این کشور «هرگز» به این توافق‌نامه نظامی متعهد نخواهد ماند و «نیروهای مسلح قدرتمندتر و سخت‌افزار نظامی جدید را در منطقه در امتداد خط مرزی دو کشور» مستقر خواهد کرد. این سازمان مدعی شد که این توافق به دلیل اقدامات عمدی و تحریک‌آمیز کره جنوبی مدت‌هاست که به یک تکه کاغذ تبدیل شده است و هشدار داد به‌ دلیل «تحریک‌های غیرمسئولانه و شدید سیاسی و نظامی» شرایط به مرحله غیرقابل کنترل رسیده است.

منتقدان این توافق می‌گویند توانایی کره جنوبی برای رصد فعالیت‌های نظامی کره شمالی را کاهش داده است و در عین حال یادآوری می‌کنند که پیونگ‌یانگ مفاد توافق را زیر پا گذاشته است. با این حال، گروه دیگری از کارشناسان از جمله مون چونگ -این، یکی از مشاوران رئیس‌جمهور سابق کره جنوبی و استاد دانشگاه یونسی، می‌گویند با وجود اینکه کره شمالی از تمامی مفاد این توافق تبعیت نکرده است لغو کامل آن خطر بروز درگیری در نوار مرزی دو کشور را افزایش خواهد داد. او افزود: «کره جنوبی باید به هر شکلی خطر تنش را کاهش دهد ولی متأسفانه دولت فعلی در جهت معکوس حرکت می‌کند» اما بروس کلینگر، تحلیلگر سابق سی‌آی‌ای و کارشناس فعلی پژوهشکده «هریتیج فاندیشن» می‌گوید توافق نظامی دو کشور از زاویه کاهش تنش و خطر رویارویی بین دو کشور در حرف خوب بود. ولی اقداماتی که کره شمالی در سال‌های اخیر انجام داده قابلیت رهگیری و رصد فعالیت‌های پنهانی آن کشور توسط کره جنوبی و متحدانش را کاهش داده است». به گفته او، هرچند دولت آمریکا در این مورد اظهار‌نظر علنی نکرده است ولی در تماس‌های خصوصی از کره جنوبی خواسته بود که این پیمان را حفظ کند. پرتاب ماهواره جاسوسی کره شمالی به مدار زمین با انتقاد جامعه بین‌المللی روبه‌رو شد که با استناد به مصوبات شورای امنیت سازمان ملل از سال‌ها پیش برنامه موشکی این کشور را محکوم کرده است. کره جنوبی می‌گوید ظاهرا این ماهواره وارد مدار زمین شده ولی ارزیابی از میزان کارایی و موفقیت عملیاتی آن زمان می‌برد. برخی از تحلیلگران بر این نظرند که قراردادن موفقیت‌آمیز این ماهواره جاسوسی در مدار، به طور قابل توجهی توانایی‌های نظامی کره شمالی را بهبود می‌بخشد، به گونه‌ای که داده‌های حیاتی را برای هرگونه درگیری نظامی با دشمنانش در دسترس این کشور قرار می‌دهد.