در خانه بمانیم

پدیده غالب این روز‌ها در آسمان بیشتر شهرهای بزرگ وارونگی دما و آلودگی هواست. اتفاقی که بخشی از زندگی همه ما شده است و معمولا همه می‌دانیم که در ماه‌های آذر و دی باید منتظر روزهای ناپاک از نظر آلاینده‌های هوا باشیم. اگرچه امسال گستردگی این پدیده به نظر بیشتر شده و حتی شهر‌های کوچک‌تر هم کم‌وبیش با این پدیده دست‌به‌گریبان شده‌اند، ولی اصول بهداشتی برخورد با آن همچنان ثابت و مشابه سال‌های قبل است. این اصول بهداشتی حول سه محور اصلی صورت می‌گیرد: دوری از آلودگی، استفاده از ماسک و در خانه ماندن. دوری از آلودگی را می‌توان با خروج از شهر‌های بزرگ و آلوده انجام داد، به شکلی که با همکاری نهاد‌ها و ارگان‌های دولتی و خصوصی، می‌توان برنامه‌ای برای مرخصی کارمندان تدوین کرد تا در این دوره 

۶۰-۹۰‌روزه، همه کارمندان فرصت انجام یک مسافرت زمستانه را بیابند و بتوانند برای چند روز دست خانواده را گرفته و راهی مناطق پاک‌تر شوند. در مدت حضور در آلودگی، استفاده از ماسک‌های فیلتردار (برخلاف ماسک‌های کووید که معمولا بدون فیلتر بودند) گزینه معقول و در دسترسی است. این ماسک‌ها تا جای ممکن باید روی دهان و بینی را بپوشانند و در دوره‌های چند‌ساعته تعویض شوند تا فیلتر و منافذشان با آلاینده‌های بزرگ‌تر پر نشود. در محل کار یا در خانه می‌توان به دستگاه‌های فیلتر هوا هم روی آورد، اگرچه هرگز کارایی آنها برای کاهش مضرات آلودگی هوا تأیید نشده است و قیمت بالای آنها در کنار اثربخشی غیرقطعی، این فیلتر‌ها و تصفیه‌کننده‌های هوا را جزء گزینه‌های کمتر محبوب در مقابله با آلودگی هوا قرار داده است. اقدام بسیار مؤثری که می‌توان در این روز‌ها اتخاذ کرد، ماندن در منزل است. شاید با خود بگویید که منزل هم بخشی از فضای یک شهر است و وقتی شهر آلوده شده، هوای منزل هم منطقا آلوده است. این تفسیر صحیح است و شما در منزلتان هم همان هوایی را تنفس می‌کنید که در خیابان یا محل کار؛ اما دو نکته را باید در نظر گرفت. ماندن در منزل به معنی کاهش تردد با وسایل نقلیه موتوری است و این مانعی برای افزایش آلودگی موجود است. از طرفی در وضعیت آلودگی هوا، تا جای ممکن باید بتوانیم مصرف هوا و ورود هوا به داخل بدن را کاهش دهیم. این کاهش مصرف هوا در گرو پایین نگه‌داشتن ضربان قلب و تعداد تنفس است. یعنی هرچه کمتر نفس بکشیم و ضربان قلبمان پایین‌تر باشد، میزان آلاینده کمتری به داخل بدنمان وارد کرده‌ایم. اگر در خانه بمانیم و از فعالیت‌های غیرضروری بپرهیزیم، می‌توانیم تعداد تنفسمان در دقیقه را بسته به شرایط تا ۱۲-۱۵ بار در دقیقه کاهش بدهیم و ضربان قلبمان را هم در محدوده ۶۰-۸۰ نگه داریم. حال آنکه یک پیاده‌روی ساده تا سوپری سر کوچه، به انضمام چند درگیری لفظی، فیزیکی و احساسی احتمالی، می‌تواند میزان تنفس و ضربان قلب را ۱.۵ تا دو برابر افزایش دهد و این به معنی افزایش دوبرابری در ورود و مصرف آلاینده در بدن است. پس به زبان ساده‌تر حالا که نمی‌توانیم وضع هوا را بهبود ببخشیم، حداقل کمتر از آن استفاده کنیم و بدنمان را در شرایط «حداقل مصرف» قرار دهیم. تجربه کووید باعث شد زیرساخت‌های کلاس‌های آنلاین در مدارس و دانشگاه‌ها پیشرفت قابل‌قبولی داشته باشد؛ بنابراین لغو یا آنلاین‌کردن حداکثری کلاس‌های مدارس و دانشگاه گزینه مؤثری در نگه‌داشتن افراد در خانه است و این موضوع باید مورد توجه تصمیم‌گیران باشد.