قد کوتاه طلای سیاه

علی دهقان:  برای اولین بار در دولت سیزدهم میزان درآمد نفتی کشور اعلام شد. بر مبنای این گزارش درآمد نفتی ایران در 9 ماه ابتدای امسال حدود 26.5 میلیارد دلار بوده است که این رقم با محاسبات احتمالی حاکی از تخفیف حداقل یک میلیارد و 334 میلیون دلار فروش نفت کشور در شرایط تحریم است. گذشته از این بر مبنای آمار اوپک ایران در سال 2022 میلادی بیشتر از 42 میلیارد دلار درآمد نفتی داشته که با این شرایط می‌توان گفت که امسال درآمد نفتی کشور کاهش قابل ملاحظه‌ای را به ثبت رسانده است. اعلام این اعداد برای درآمد نفتی و تبلیغ آن به عنوان دستاورد دولت سیزدهم در شرایطی است که در سال 2022 رقبای نفتی ایران در منطقه از جمله عربستان و حتی عراق حدود سه تا هشت برابر ایران  درآمد نفتی داشته‌اند.

 اعلام درآمد نفتی کشور

گمرک ایران برای نخستین بار آمار صادرات نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی در دولت سیزدهم را منتشر کرد. روز گذشته محمد رضوانی‌فر، معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران اعلام کرد «صادرات کشور در ۹ماهه سال جاری با احتساب نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی و به استثنای آمار صادرات تجارت چمدانی به ۶۳ میلیارد و ۹۷۰ میلیون دلار رسیده است».

بر اساس توضیحات معاون وزیر اقتصاد «میزان صادرات نفت در ۹ماهه امسال به ۲۶ میلیارد و ۴۶۰ میلیون دلار رسیده است و میزان صادرات از محل خدمات فنی و مهندسی ۷۸۰ میلیون دلار و برق ۳۰۰ میلیون دلار بوده است».

او همچنین توضیح داد که «سه قلم عمده کالاهای صادراتی در ۹ماهه سال جاری گاز طبیعی مایع‌شده با دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار، پروپان مایع‌شده با دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و متانول با یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده است. همچنین در این مدت ۳۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تن کالاهای پتروشیمی به ارزش ۱۵ میلیارد دلار به خارج از کشور صادر شده که به رغم افزایش ۲۶.۵۲ درصدی در وزن، به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی این محصول به لحاظ ارزشی ۱۱.۸۴ درصد با کاهش مواجه بود».

  تخفیف 52 هزار میلیارد تومانی؟

صادرات حدود 26.5 میلیارد دلار نفت در 9 ماه ابتدای امسال در حالی رخ داده است که بر اساس گزارش مؤسسه کپلر، حجم صادرات نفت ایران به چین در سال 2023 میلادی رشد قابل‌توجهی داشته است.

این گزارش تأکید می‌کند که در ماه اکتبر میزان صادرات روزانه نفت ایران به چین به رکورد روزانه بیشتر از 1.8 میلیون بشکه رسیده است. کپلر همچنین در ادامه توضیح می‌دهد که متوسط صادرات روزانه نفت ایران به چین در 10ماهه سال 2023 میلادی، یک‌میلیون و ۲۳۵ هزار بشکه بوده که 84 درصد بیشتر از دوره مشابه پارسال است.

باید تأکید کرد‌ در سال‌های تحریم چین مشتری عمده نفت ایران بوده و گزارش مؤسسه کپلر حاکی از آن است که حدود 91 درصد نفت ایران به چین صادر می‌شود، علاوه بر این نزدیک به شش درصد نفت کشور به سوریه، دو درصد به ونزوئلا و یک درصد به سایر مقاصد صادراتی ارسال می‌شود.

اگر بخواهیم گزارش مؤسسه کپلر را مبنا قرار دهیم و میانگین صادرات روزانه یک میلیون و 235 هزار بشکه‌ای نفت به چین را در نظر بگیریم و سایر مشتریان نفتی ایران را در نظر بگیریم، باید گفت که با درآمد کمتر از 26.5 میلیارد دلار در 9 ماه ابتدای امسال، میانگین قیمت فروش هر بشکه نفت ایران حدود 79 دلار بوده است. این در حالی است که میانگین قیمت نفت اوپک در سال 2023 کمی بیشتر از 83 دلار بوده و به‌این‌ترتیب ایران برای صادرات هر بشکه نفت حدود چهار دلار تخفیف 

داده است.

با این حساب باید گفت که تخفیف نفتی ایران در 9 ماه ابتدای امسال رقمی حدود یک‌میلیارد و 334 میلیون دلار بوده است. اگر این عدد را با نرخ دلار حدود 38 هزار و 700 تومانی نیما بسنجیم در‌واقع تخفیف نفتی ایران حدود 52 هزار میلیارد تومان بوده است.

  ریزش درآمد نفتی امسال

گذشته از این درآمد حدود 26.5 میلیارد دلاری نفت ایران در شرایطی اعلام شده است که رسانه‌های نزدیک به دولت بارها مدعی شده‌اند که تحریم‌های نفتی بی‌اثر شده و ایران توانسته است به سطح صادرات نفت قبل از تحریم برسد.

پیش از این هم مهر به نقل از اوپک اعلام کرده بود که درآمد ایران از صادرات نفت در سال میلادی 2022 به بیش از ۴۲ میلیارد دلار رسیده و درآمد نفتی ایران در دو سال فعالیت دولت سیزدهم بیش از پنج‌برابر شده است.

در این گزارش قید شده بود که «آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماهانه خود از وضعیت بازار نفت اعلام کرد که تولید نفت خام ایران طی ماه گذشته میلادی به بالاترین حد خود نسبت به پنج سال گذشته رسیده است. آژانس بین‌المللی انرژی علت جهش در فروش نفت ایران را افزایش تقاضای بازار چین به فراورده‌های نفتی ایران دانست. بررسی داده‌های بولتن آماری سالانه اوپک که پنجم و ششم جولای سال ۲۰۲۳ میلادی (۱۴ و ۱۵ تیرماه) منتشر شد، نشان می‌دهد ارزش صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی، به ۴۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسید که در مقایسه با رقم ۲۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ و ۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ و ۱۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ افزایش داشته است. ثبت رقم بیش از ۴۲ میلیارد دلاری برای ارزش صادرات نفت خام ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی نشان می‌دهد این رقم به‌ دنبال افزایش فروش محموله‌های نفتی در‌حال نزدیک‌شدن به رقم ۶۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار ثبت‌شده در سال ۲۰۱۸ است».

همچنین این رسانه در ادامه مدعی شده بود که آمار اوپک نشان می‌دهد طی دو سال فعالیت دولت سیزدهم درآمد نفتی ایران بیش از پنج‌برابر شده است. یعنی درآمد نفتی ایران از ۷.۹ میلیارد دلار در آخرین سال فعالیت دولت قبل به ۴۲.۶ میلیارد دلار در سال دوم فعالیت دولت سیزدهم رسیده که حاکی از افزایش بیش از پنج‌برابری است.

این اعداد و ارقام از صادرات نفت ایران در شرایطی به‌عنوان دستاورد قلمداد می‌شود که بر مبنای گزارش اوپک، عربستان با درآمد نفتی ۳۲۶ میلیارد دلاری، بیشترین عایدی از فروش نفت در سال ۲۰۲۲ را داشته است و عراق با ۱۲۰ میلیارد دلار، کویت با ۹۵ میلیارد دلار، امارات با ۹۴ میلیارد دلار و نیجریه با ۵۳ میلیارد دلار به ترتیب در رتبه‌های دوم تا پنجم از این نظر قرار داشته‌اند.