گره دارو

شرق: قند خون نیلوفر افتاد و برای همیشه رفت. مرگ به همین سادگی گریبان نیلوفر امرایی، روزنامه‌نگار و مترجم جوان ایرانی را گرفت. واکنش روزنامه‌نگاران به مرگ ناباورانه نیلوفر گسترده بود، اما در این میان یگانه خدامی، دیگر روزنامه‌نگاری که بیماری دیابت دارد، در واکنش به مرگ این مترجم نوشت: «برای ما که انسولین می‌زنیم و نوسان قند خون داریم، سنسورهای کنترل قند وجود دارد که به بازو وصل می‌شود و با تغییرات شدید قند هشدار می‌دهد. اما چرا نمی‌خریم؟ چون سنسور باید 15 روز یک بار عوض شود و هر سنسور نزدیک به شش میلیون تومان قیمت دارد، آن‌هم با نرخ فعلی دلار. در سایر کشورها این سنسور با بیمه رایگان است، اما ما نداریم و می‌میریم».

گرفتاری عدیده بیماران و به‌ویژه بیماران خاص برای تأمین دارو و تجهیزات پزشکی ماه‌هاست روی خروجی رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود. گهگدار فشار بازار دارو سبب شده است ‌بیماران مقابل نهادهای متولی مانند وزارت بهداشت و مجلس تجمع کنند یا نمایندگان از تریبون بهارستان انتقادهایی تند و تیز مطرح کنند. پیش از این، دولت وعده داده بود ‌با اجرای طرح دارویار و هدفمندکردن یارانه‌ها، آشفته‌بازار دارو را ساماندهی می‌کند، اما در نهایت نه دارویار به جایی رسید و نه در قانون بودجه، بیماران اولویت بوده‌اند و اولویت‌های دیگری مانند بودجه صداوسیما و‌... برای دولت و مجلس مطرح بوده است. این ماجرا در شرایطی رخ می‌دهد که درآمدهای مالیاتی دولت رشدی خیره‌کننده داشته است و در بودجه سال 1403 پیش‌بینی شده ‌که درآمد مالیاتی دولت به دو برابر درآمد نفت برسد و از آن سو دولت بارها اعلام کرده‌ ‌تحریم‌های نفتی را شکست داده است و به خوبی نفت می‌فروشد و پول آن به کشور می‌آید.

شکاف منابع با نیاز بازار دارو

وزارت بهداشت اعلام کرده است ‌یارانه اختصاصی برای دارو با نیاز بازار شکاف درخورتوجهی دارد. فرشته میرزا‌زاده، معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان غذا و دارو در سوم اردیبهشت سال جاری به خبرگزاری صداوسیما گفته است‌ میزان یارانه مورد نیاز دارو سالانه 120 هزار میلیارد تومان است، اما در حال حاضر اعتبار پیش‌بینی‌شده در لایحه بودجه‌ حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان است که با عدد درخواستی وزارت بهداشت متفاوت است. این در حالی است که اگر بخشی از تجهیزات و ملزومات پزشکی هم که تاکنون ارز چهار‌هزار‌و 200 تومانی دریافت می‌کردند، به ارز 28‌هزار‌و 500 تومانی تغییر کنند، باز مازاد بر این اعداد مورد نیاز است. او در ادامه توضیح داده است: «منابع مستمر و منظم محقق نمی‌شود و ممکن است در تأمین دچار چالش شویم».

علی‌اصغر باقرزاده، نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با اشاره به مشکلات عدیده تخصیص ارز واردات دارو و تجهیزات پزشکی در گفت‌وگویی به تاریخ 30 اردیبهشت سال جاری به وب‌سایت خبری شفقنا گفته است: «از کمبود دارو و افزایش بی‌رویه قیمت اقلام دارویی مطلع هستیم که باعث افزایش هزینه‌های درمانی مردم، خصوصا کسانی که بیماری‌های خاص دارند، شده است». در هفتم بهمن سال گذشته نیز شهرام کلانتری‌خاندانی، رئیس انجمن داروسازان ایران، به ایسنا گفته بود: «زمان تصویب قانون بودجه ۱۴۰۲، وزارت بهداشت برای اجرای طرح دارویار تقاضای ۱۰۵ هزار میلیارد تومان اعتبار داشت، اما نهایتا این بودجه در مجلس به ۶۹ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرد. برای سال ۱۴۰۳ هم برآوردهای واقعی نشان از نیاز به ۱۲۵ هزار میلیارد تومان اعتبار برای طرح دارویار دارد؛ ولی آنچه تاکنون در مجلس بحث شده است، توافق بر روی ۸۵ هزار میلیارد تومان است که ۳۵ درصد کمتر از اعتبار واقعی مورد نیاز در ابتدای زنجیره تأمین دارو برای سال ۱۴۰۳ است».

بدهی سنگین دولت به زنجیره تأمین دارو

گذشته از فقر منابع مورد نیاز برای پرداخت یارانه به دارو، شرکت‌های داروسازی و زنجیره توزیع دارو می‌گویند طلب سنگینی از دولت دارند و همین مسئله باعث کمبود نقدینگی و گرفتاری در تولید کافی دارو شده است.

به گزارش فرارو مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، در 19 اردیبهشت امسال گفته بود: «مشکل تولید، نبود منابع برای تأمین نیاز است. شرکت‌های دارویی، دارو تولید می‌کنند، اما دولت پول آنها را نمی‌دهد؛ بنابراین برای تولید با مشکل مواجه هستند. دولت به مجموعه شرکت‌های دارویی‌ نزدیک به ۶۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد که رقم کمی نیست». در زنجیره توزیع دارو هم وضعیت تعریفی ندارد و در پنجم اردیبهشت سال جاری روزنامه خراسان به نقل از شهرام کلانتری‌خاندانی، رئیس انجمن داروسازان ایران، نوشته بود بدهی طرح دارویار و سازمان‌های بیمه‌گر به داروخانه‌ها در مجموع رقمی حدود 30 هزار میلیارد تومان است.

این چالش از چشم مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پنهان نمانده است و این مرکز در گزارشی اعلام کرد‌ تخصیص یارانه دارو به خوبی انجام نمی‌شود. بر اساس این گزارش، اعتبار یارانه دارو در لایحه بودجه 1403 در حدود 75 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده‌ که نسبت به اعتبار 69 هزار میلیارد تومانی مصوب سال گذشته‌ (1402)‌، حدود 9 درصد رشد را تجربه کرده و چالش اصلی اعتبارات یارانه دارو از تبصره هدفمندی، تخصیص اعتبارات است که به نظر می‌رسد به دلیل کسری در منابع تبصره، یارانه دارو عملکرد مناسبی نداشته است.

این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که دولت با استناد به آمارهای مختلف از افزایش درخور توجه فروش نفت و برگشت پول آن می‌گوید و درآمدهای مالیاتی دولت سال به سال افزایش درخوری داشته است؛ به‌گونه‌ای که دولت در بودجه ۱۴۰۳ مجموع درآمد مالیاتی را ۱,۱۲۲ میلیارد تومان پیش‌بینی کرده که این درآمد دو برابر درآمد نفت است.

دولت در لایحه بودجه سال آینده پیش‌بینی کرده است روزانه یک‌میلیون‌و ۳۵۰ هزار بشکه با قیمت ۶۵ یورو به فروش رساند که بر این اساس درآمد نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ حدود ۶۱۴ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. نکته مهم دیگر اینکه درآمد مالیاتی در لایحه بودجه سال آینده ۴۹.۸ درصد رشد دارد.