در داووس روسی چه گذشت؟
شاید گزاف نباشد اگر مجمع اقتصادی سن‌پترزبورگ را که به «داووس روسی» نیز شهرت دارد، بزنگاهی برای رقابت روسیه با مجمع جهانی اقتصاد که به اجلاس داووس معروف است، معنا کنیم.
احمد وخشیته-استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه: شاید گزاف نباشد اگر مجمع اقتصادی سن‌پترزبورگ را که به «داووس روسی» نیز شهرت دارد، بزنگاهی برای رقابت روسیه با مجمع جهانی اقتصاد که به اجلاس داووس معروف است، معنا کنیم. رویدادی که ۲۴ سال است هم‌زمان با شب‌های سفید در پایتخت شمالی روسیه یعنی شهر پترزبورگ، با حضور ولادیمیر پوتین برگزار می‌شود. اما با آغاز بحران اوکراین در سه سال گذشته، همواره نگاه‌ها به این مجمع سالانه بود تا مقامات ارشد کدام کشورها در شرایطی که آمریکا و متحدانش در ناتو انزوای روسیه را جست‌وجو می‌کنند، در کنار پوتین خواهند نشست.
قطر میهمان ویژه سال ۲۰۲۲ مجمع اقتصادی پترزبورگ بود که چند ماه پس از کارزار اوکراین برگزار شد و سال گذشته نیز امارات و امسال عمان. بنابراین پیام کاملا روشن است: کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که شرکای سنتی ایالات متحده به شمار می‌آمدند، اکنون سیاست موازنه مثبت قدرت را دنبال می‌کنند و به شرکای اقتصادی کلیدی روسیه تبدیل شده‌اند؛ تا جایی که جایگاه میهمان ویژه را طی سه سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند. امسال رؤسای جمهور بولیوی و زیمباوه نیز در روز سوم مجمع که هم‌زمان با سخنرانی پوتین بود، در کنار او نشستند تا سبب شود رئیس‌جمهور روسیه توجهی به گسترش روابط اقتصادی با مناطق مختلف پس از آغاز بحران اوکراین و تحریم‌های بی‌سابقه غرب علیه روسیه داشته باشد و بگوید از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ تجارت با کشورهای آسیایی ۶۰ درصد، با کشورهای آفریقایی ۶۹ درصد و آمریکای لاتین ۴۲ درصد افزایش پیدا کرده و البته با خاورمیانه دو برابر شده است.
در این میان، اگر از یک ساعت ابتدایی صحبت‌های پوتین عبور کنیم که بیشتر توجه او به توسعه اقتصادی در روسیه بود و آمارهایی از‌جمله اینکه مصرف گوشت در روسیه دو برابر میانگین جهانی است یا بی‌کاری در روسیه در ماه آوریل به ۲.۶ درصد کاهش یافته است، آنچه بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان پیدا کرد، قسمتی بود که او به پرسش سرگئی کاراگانوف، مدیر علمی دانشکده اقتصاد و سیاست جهانی مدرسه عالی اقتصاد، درباره موضوع اوکراین و احتمال استفاده از تسلیحات هسته‌ای در واکنش به مجوز ناتو برای استفاده کی‌یف از تسلیحات غربی برای حمله به خاک روسیه پاسخ داد. پاسخی که البته سایه‌روشنی را پیش‌روی غرب قرار داد. او از یک طرف تأکید کرد که روسیه با همه جنگ نخواهد کرد، از یک سو از پیروزی در اوکراین اطمینان داد و از سوی دیگر بر آمادگی روسیه برای مذاکره تأکید داشت؛ البته مذاکره‌ای که در فرمت اختراعات کسی به گفته او نباشد و بر اساس واقعیت‌های جدید در ادامه مذاکرات استانبول باشد.
در ادامه این سایه‌روشن، از یک سو گفت که دکترین هسته‌ای روسیه یک ابزار زنده است و می‌توان تغییراتی در آن ایجاد کرد و البته در ادامه افزود که استفاده روسیه از تسلیحات هسته‌ای، تنها در موارد استثنائی امکان‌پذیر است و این موارد هنوز رخ نداده‌اند. در میان این صحبت‌ها، پوتین همچنین یادآور شد که بر‌خلاف فدراسیون روسیه و ایالات متحده، اروپا در برابر حملات هسته‌ای بی‌دفاع است و ابراز امیدواری کرد که کار به تبادل حملات هسته‌ای نرسد. بنابراین او یک پیام بسیار شفاف را به اروپا مخابره کرد که در مقابل ارسال تسلیحات به اوکراین با هدف حمله به خاک روسیه، خویشتن‌داری کند تا کار به واکنش تلافی‌جویانه روسیه نرسد که در این صورت تردید وجود دارد که آمریکا خود را درگیر جنگ با سلاح‌های هسته‌ای استراتژیک کند.
تقریبا یک ساعت پایانی صحبت‌های پوتین در نشست مجمع عمومی که نزدیک به سه ساعت و نیم به طول انجامید، درباره همین موضوعات بود. به باور من او خواست این سیگنال را مخابره کند که اگر غرب در تصمیمات خود با خرد رفتار کند و به خطوط قرمز پایبند باشد، روسیه نیز متقابلا پایبند است؛ به‌خصوص آنجا که گفت تصمیمات بر اساس تحلیل از وضعیت است و تحویل احتمالی تسلیحات روسی به مخالفان غربی از فردا انجام نخواهد شد. در‌واقع می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که اگر غرب، کی‌یف را از استفاده از سلاح‌های غربی برای حمله به خاک روسیه منع کند، روسیه نیز به مخالفان غرب تسلیحات ارسال نمی‌کند. موضوعی که در مورد سلاح‌های هسته‌ای نیز بار دیگر در پایان گفت؛ اینکه روسیه در زمانی که شخصیت روسی وجود دارد، برای پیروزی به سلاح‌های هسته‌ای نیاز ندارد.
بیست‌و‌چهارمین مجمع اقتصادی سن‌پترزبورگ، امسال با شعار «پایه جهان چندقطبی، شکل‌گیری نقاط رشد جدید است» کار خود را به پایان رساند و از ایران اگر‌چه قرار بود همچون سال گذشته مهرداد بذرپاش شرکت کند، اما او به سخنرانی آنلاین در نشست وزرای بریکس اکتفا کرد و به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی‌های انتخاباتی در اولویت بیشتری برای وزیر راه در پایان دولت سیزدهم بود که سبب شد فرصت مذاکرات و دیدارها در حاشیه مجمع را از دست بدهد.
