نگاهی به دیدگاهها و رویه سیاستورزی مسعود پزشکیان در دو دهه گذشته
عدالت برای همه ایران
مسعود پزشکیان سال 82 در صحن مجلس به عنوان وزیر بهداشت خاتمی: «بنده در زندگی خودم برای دنیا و موقعیتهای دنیایی معامله نخواهم کرد. بنده طوری زندگی کردم و خواهم کرد که جز به مردم فکر نکردم و فکر نخواهم کرد. قطعا به خاطر اعتقادم حاضرم هم نامم را بدهم و هم نانم را، یعنی برای حفظ موقعیتم از اعتقادم نمیگذرم».
مسعود پزشکیان سال 82 در صحن مجلس به عنوان وزیر بهداشت خاتمی: «بنده در زندگی خودم برای دنیا و موقعیتهای دنیایی معامله نخواهم کرد. بنده طوری زندگی کردم و خواهم کرد که جز به مردم فکر نکردم و فکر نخواهم کرد. قطعا به خاطر اعتقادم حاضرم هم نامم را بدهم و هم نانم را، یعنی برای حفظ موقعیتم از اعتقادم نمیگذرم».
مسعود پزشکیان 18 سال بعد در سال 1400 در ردای نماینده مجلس در صحن علنی: «با اقتدا به مولا علی (ع) و وصیتی که داشت، هیچ تأسفی برای دنیا نداشتهام، به دنبال دنیا نبودم، نیستم و نخواهم بود، اگر انسان توانست دنبال دنیا نرود و از دنیا چیزی ازش گرفتند تأسف نخورد، جسارت دارد قاطعانه حرف بزند یار و یاور مظلوم باشد در مقابل مظلوم بایستد».
پزشکیان بیستم خرداد 1403 به عنوان نامزد ریاستجمهوری: «دیروز در جلسه جبهه اصلاحات گفتم من اصولگرایم. من از حق و عدالت کوتاه نمیآیم؛ اصل است برای من. حق مردم، کرامت مردم، سهم مردم بر اساس عدالت و انصاف به خودشان داده شود. ما اگر قرار است پولی تقسیم کنیم اگر امکاناتی هست، اگر توسعهای میخواهیم بدهیم، بر اساس عدالت باید بدهیم. اصلاح را برای اساس این شاخص میتوانیم انجام بدهیم، نه اینکه بگوییم ما اصلاحاتیم و بعد نفهمیم که چه چیزی را میخواهیم اصلاح کنیم. من اصولگرایم و این اصولی است که به خاطرش میخواهیم اصلاح کنیم. به خاطرش در مملکت اگر میخواهیم پایدار بمانیم و زنده بمانیم باید همه مردم این کشور بتوانند از امکانات و فرصتها به صورت برابر استفاده کنند».
متولد مهر 1333 در استان آذربایجان غربی و سیاستمدار اصلاحطلبی است که ثبات فکری، رفتاری و اعتقادی از او چهرهای ساخته که به حریت و اخلاقمداری حتی در میان جریان سیاسی مخالف شهره است. اهالی رسانه هم یاد ندارند سخنانی متناقض از او شنیده باشند، همیشه براساس عقایدش سخن گفته و از عواقبش هم نهراسیده است. حتی صداقتش عباس عبدی را به واکنش واداشته و نوشته است: «آقای پزشکیان بهتر است که خودتان باشید؛ نیازی به تغییر ندارید. اگر خودتان باشید، رأی مردم به سود صداقت خواهد بود، هیچ کدام از نامزدهای دیگر از این نظر قادر به رقابت با شما نیستند».
این قابی از مسعود پزشکیان است که در اذهان بسیاری حک شده اما برای رسیدن به پاستور کافی نیست و او باید در معرض رأی و نظر مردمی قرار گیرد که بیصبرانه در انتظار رفع چالشهای مداوم ناکارآمدی در سیستم مدیریت اجرائی و اداری و تصمیمات پرهزینه برآمده از ایدههایی هستند که ظاهرا روزآمدی را برنمیتابند. در همین فاصله اندک از زمان اعلام صلاحیت نامزدهای ریاستجمهوری خبرهای منتشرشده نشان میدهد که پزشکیان از اقبال خوبی در گروههای مختلف مردمی برخوردار است، چیزی که به نظر میرسد طیفهای سیاسی منتقد او را نگران کرده است، اتفاقی که به خوبی نشان میدهد اکثریت رأیدهندگان ایرانی مطالبه کارآمدی، واگذاری امور اجرائی کشور به متخصصان و توزیع عمومی عدالت را خواستارند. چیزی که به گمان در گفتههای پزشکیان از دیروز تا امروز میتوان جستوجو کرد. در چنین شرایطی و بعد از چالش مشارکت در چهار سال گذشته به نظر میرسد امید یک بار دیگر روی خوشی به صندوقهای رأی نشان میدهد، حالا مردم باید تصمیم بگیرند که آیا واقعا تداوم وضعیت موجود را میخواهند یا مطالبهگر تغییر هستند؟ کدام نامزد برایشان تغییر ایجاد خواهد کرد؟ روندی سخت که در زمانی محدود باید طی شود آن هم در شرایطی که نه تنها رأیدهندگان از مرحله «چه چیزی را نمیخواهند» عبور کردهاند که این بار میدانند از انتخاب خود دقیقا چه میخواهند. از این منظر اما رقابت چهاردهم یک تفاوت دارد و آن نام جدیدی است که نه تنها برای مردم غریبه نیست که حتی مخالفانش نیز به منش عدالتگرایی او اعتراف میکنند. بنابراین در میان نامزدهای اصلی انتخابات چهاردهم که شانس پاستورنشینی برای خود قائل هستند، او، تنها فرد جدید این میدان است که قبلا به سودای پاستور وارد سیاستبازیهای متداول نشده و بارها گفته در چنین زمینی هم وارد نخواهد شد و پیشینه سیاستورزیاش مستند این ادعاست. در حالی که در میدان رزم پاستور، حملات نامزدهای جریان رادیکال و حامیانشان بیامان علیه تکنامزد اصلاحطلبان ادامه دارد و نگرانی از تبعات این حملات در حال احساسشدن است، میتوان به این گفته پزشکیان که چند وقت پیش مطرح کرده بود رجوع کرد: «حضرت علی(ع) ویژگیهای ایمان را صبر، یقین، عدل و جهاد معرفی میکنند و درباره یقین میفرمایند: «وَ الْیَقِینُ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى تَبْصِرَةِ الْفِطْنَةِ وَ تَأَوُّلِ الْحِکْمَةِ وَ مَوْعِظَةِ الْعِبْرَةِ وَ سُنَّةِ الْأَوَّلِینَ» یعنی کسی میتواند به یقین برسد که در سختیها و فتنهها پخته شود، وقتی پخته شد میتواند مشکل و سختی را درک کند و در این صورت میتواند تصمیمگیری کند». حال باید دید او در میدان رویارویی پاستور چه میکند، مخصوصا با رقبایی که برخی از آنان با عنوان نیروهای رادیکال جریان اصولگرایی شناخته میشوند. همان سه سال پیش که زمزمه نامزدی او در انتخابات قوت گرفته بود، در گفتوگویی که با او داشتیم به نکاتی اشاره کرد که بعد از سه سال همچنان تازه و بهروز است و گویی در این سالها درجازدن را در سپهر سیاسی و مدیریتی کشور تجربه کردهایم با این تفاوت که تبعاتش زندگی و معاش مردم را با چالشهای جدی مواجه کرده است. مسعود پزشکیان در نقد فضای سیاسی آن روزها از خطر تکصدایی در جریان اجرائی کشور گفت که در نهایت منجر به پدیده خالصسازی هم شد، او توضیح داد: «فضا خیلی سرد است و با جوی که درست شده و روندی که در طول سالهای متمادی برای کشورمان ایجاد شده است، متأسفانه به سمت تکصدایی میرویم که قطعا برای مملکت خطرناک است؛ یعنی اگر کسی کار مرا نقد نکند، روندی را که طی میکنم، حلاجی نکند و اگر رقیبی نداشته باشم که برای پیروزی بر او تلاش کنم، کشور را در بنبست نوآوری و خلاقیت گیر خواهیم انداخت که برای آینده کشور خیلی خطرناک است. بهنظرم باید جو به شکلی طراحی شود که اجازه دهیم نگاهها و سلایق مختلف حضور داشته باشند و مردم براساس گرایشها و نظراتشان به صحنه بیایند و اجازه دهیم صدای مردم شنیده شود و حضورشان در جامعه معنادار شود. اگر نتوانیم چنین جوی را درست کنیم به نظرم روند کارمان در خطر خواهد بود».
او مخالف بستن زبان منتقدان و برخورد سخت و سرد با مردم است، از این رو در ضرورت نقدپذیری و بازکردن فضا گفته است: «وقتی نگاه یکطرفه است، وقتی اجازه نقد داده نشود یا نقد شنیده نشود، یا بشنوند و ترتیب اثری ندهند، خب طبیعتا اوضاعی که الان مواجهیم اتفاق خواهد افتاد. چیزی که در جامعه کنونی میبینیم این است که هیچوقت همدیگر را بهصورت علمی نقد نمیکنیم. برجام و FATF که در موردش صحبت میکنیم و یکسویه و یکجانبه از رسانههای حاکمیتی نقدش میکنند و بهشدت میکوبند، فرصت دفاع به طرف مقابل نمیدهند. من قبلا هم چند بار گفتهام، اسرائیل و عربستان، ترامپ و تندروهای آمریکا بهشدت با برجام مخالفاند، در داخل هم تعدادی مخالف هستند. فرق اینها با هم چیست. اینکه بتوانیم فضایی را براساس عزت و حکمت و مصلحت کشور باز کنیم و بتوانیم با قدرت با دنیا صحبت کنیم و از مواضعمان دفاع کنیم و بعد فضایی باز کنیم که بتوانیم در دنیا حضور داشته باشیم، فرق دارد با زمانی که همه فضاها را ببندیم و با همه چالش داشته باشیم». حال که بعد از سه سال در انتخابات 1403 ثبتنام کرده، در جمع تعدادی از هواداران خود حدیثی از پیامبر اسلام (ص) نقل و اظهار کرد: «رسول اکرم (ص) وقتی مکه را فتح میکند به همه آنهایی که از قبایل مختلف آنجا بودند فرمودند که «مردم مثل دندانههای یک شانهاند»؛ بر همین اساس سیاه و سفید، عرب و عجم و کرد و ترک و لر و بلوچ هیچکدام بر دیگری برتری نداریم. وی با تأکید بر اینکه برتری با تقواست، گفت: تقوا یعنی حرکت بدون خطا؛ یعنی اینکه اقتصاد را درست کنیم و عمل درست انجام دهیم و مدیریت کنیم و کسی که مدیریت را درست انجام میدهد نیز ممکن است از جناح و حزب ما نباشد. این نامزد انتخابات ریاستجمهوری تأکید کرد: «باید کاری کنیم که کارشناسان، کاردانها، عالمان و دستپاکها به قدرت برسند، نه افرادی که به خاطر قدرت، تهمت و افترا میزنند و آبروی افراد را میریزند و دروغ میگویند». فارغ از بحث و جدلهای انتخاباتی این نکته را نباید فراموش کرد که قطعا منافع ملی و توسعه ایرانی در صدر قرار دارد و همه از هر طیف سیاسی باید با محوریت قراردادن این مؤلفهها تلاش خود را برای انتخابات به کار بگیرند. در این میان چشمانداز ایدهها و تجربهای که از کارکرد نامزدهای انتخاباتی بر جای مانده است، میتواند پشتوانهای برای منافع ملی باشد. دورهکردن مسعود پزشکیان او را در راستای منفعت عمومی و رشد شاخصهای توسعه ایرانی به خوبی نشان میدهد. مخصوصا که میتوان به وضوح دید میانگین اندیشههای او طی همه این سالها یک جمله را در خود جای داده است: «عدالت برای همه ایران».