فرصت‌هایی همچون ابر گذران

حسین صابر: وَلْیَکُنْ أَحَبَّ الْأُمُورِ إِلَیْکَ أَوْسَطُهَا فِی الْحَقِّ، وَ أَعَمُّهَا فِی الْعَدْلِ، وَ أَجْمَعُهَا لِرِضَى الرَّعِیَّةِ، فَإِنَّ سُخْطَ الْعَامَّةِ یُجْحِفُ بِرِضَى الْخَاصَّةِ، وَ إِنَّ سُخْطَ الْخَاصَّةِ یُغْتَفَرُ مَعَ رِضَى الْعَامَّةِ.دوست‌داشتنی‌ترین چیزها در نزد تو، در حق میانه‌ترین و در عدل فراگیرترین و در جلب خشنودى مردم، گسترده‌‌ترین باشد؛ که همانا خشم عمومى مردم، خشنودى خواص را از بین مى‌‌برد، اما خشم خواص را خشنودى همگان بى‌اثر مى‌کند (بخشی از نامه حضرت علی علیه‌السلام به مالک‌ اشتر).

این متن در شامگاه 15 تیر 1403 و در حالی که تنها دقایقی به پایان آخرین زمان تمدیدشده برای رأی‌دادن باقی مانده بود، صورت‌بندی شد. نگارنده در مقام شهروندی عادی و گریزان از پیچیدگی‌های امر و عالم سیاست، برای رأی‌آوری آقای پزشکیان، تلاش –‌نه‌چندان زیادی- کرد. اما حالا که نتایج معلوم و کام طرفداران ایشان شیرین شده، با بیانی صریح‌تر و با مطالبه‌ای جدی‌تر از پسِ نیتی ان‌شاء‌الله خیر، وظیفه خود می‌داند که بیش‌ از آن تلاش محدود، جدیتی بیشتر داشته باشد در رساندن پیام این متن به ایشان و ایشانیان.

آقای مسعود پزشکیان باید‌ رسما چهاردهمین دولت بعد از انقلاب را تشکیل دهد. با این شرایط پیچیده و عجیب پیش از انتخابات و با دغدغه‌ توسعه تدریجی مردم و به رسم مطالبه‌گری بدون لکنت، از همین الان درخواست‌ها و پیشنهادهایی بدون آداب و ترتیب و به قرار زیر تقدیم می‌شوند؛ باشد که مرضی خدا و مفید خلق خدا باشند:

1. «مجمع همراهان»: اهمیت اجماع روشن است و دولت‌های قبل تا حدودی لاف آن را می‌زدند. مقبولیت در داخل، ضامن توفیق در خارج هم هست. لطفا مجمع همراهان را مستقیما ذیل دفترتان تشکیل دهید. مهم‌تر از رفقای هم‌جناحی و هم‌قبیله‌ای، حضور فعالانه منتقدان و مخالفان شما در این مجمع است. پیگیر آقایان جلیلی، زاکانی، قاضی‌زاده، قالیباف، نبویان، رسایی، شریعتمداری، محصولی، رضایی، حدادعادل و حتی میرباقری، پناهیان، آقاطهرانی، علم‌الهدی و امثالهم شوید و مکرر و حتی همیشه، اصرارشان کنید تا به این جلسات بیایند. به این افراد، چهره‌های شاخص اصلاحات و حتی اعتدال را هم اضافه کنید و در دعوت از تندروترها و میانه‌روترهای همه گروه‌ها برای شرکت در این جلسات مشورتی‌ تردید نکنید. حضور چنین افرادی، نه فرمالیته و تشریفاتی بلکه واقعی و مؤثر باشد. برگزاری این جلسات منظم (مثلا 15 روز یک‌ بار و حتمی) باشد و شخص شما جلسه را اداره کنید. صورت این جلسات را ضبط و مشروح آن را از طریق «سامانه شفافیت» در اختیار مردم قرار دهید. در ترجیح منافع ملی، پذیرای نظرات همه، مستقل از خاستگاه‌شان باشید و از تجربه‌ای که سلطان قابوس بر آن اساس‌ عمان را به لحاظ ثبات، سوئیس خاورمیانه کرد، بهره ببرید و برای دولتمردان آتی هم میراث ماندگار نیکو بیافرینید.

2. «کابینه جوان متخصص»: وفق وعده‌های مکررتان در ایام تبلیغات، از تخصص کارشناسان استفاده کنید. ژنرال‌هایی دانه‌درشت را در کابینه نگمارید که در خواستن کار از آنها‌ به لکنت بیفتید. کابینه جوان، کاربلد و متخصص غیرسیاست‌زده و صادق‌ که تحت تأثیر کاریزما و رهبری شما باشند، کارآمد خواهند بود و از شما هم عبور نخواهند کرد. شما احتمالا به احدی بدهی ندارید و احیانا با کسی هم رودربایستی ندارید که با کارت‌ها بازی کنید و درصدد توازن مهره‌ها و سهم‌دهی باشید. حریت خواستنی‌تان را حفظ بفرمایید و متقیانه، تخصص را بر تعلق ترجیح دهید.

3. «زنان»: هر حرفی در باب احقاق حقوق زنان در سپهر سیاست، اجتماع، اقتصاد و فرهنگ ایران، تکرار مکررات و نورانی‌تر از خورشید است. ثابت کنید که اشارات شما به مشارکت زنان‌ نمایشی نبوده و در کابینه و غیر آن، حضور جدی زنان را رقم بزنید و برای آنها هم فرصت برابر قائل باشید. در این راه، از سنگ‌اندازی‌های متعصبان و تهدید‌ها یا اغواهای افراطیون و تفریطیون نهراسید و ضمن دعوت آنها به گفت‌وگو، در راه انجام کار درست‌ استقامت داشته باشید.

4. «سیاست خارجی»: در قاجار و پهلوی، به‌جز مقاطعی خاص، سیاست خارجی ایران در تمایل محض یا تعارض بی‌چون‌و‌چرا با قدرت‌های استعمارگر و مستکبر تعریف شده است و صدمتأسفانه، سایه شوم این نگاه، میل به تداوم دارد. انگلیس، روسیه (شوروی) و آمریکا و این آخری‌ها چین، دخالت‌هایی داشته یا دارند و بعضا از بغض یکی، حب دیگری برگزیده شده است. اگر هم در مقاطعی فرانسه یا آلمان، به‌عنوان منجی سوم، ظهوری کم‌فروغ داشته‌اند، باز هم سلبا به آنها پناه برده‌ایم. باور کنید که برای منافع ملی‌ با هر‌کسی می‌شود موقتا دوست یا دشمن بود و هیچ دوستی یا دشمنی هم همیشگی نیست. له یا علیه کشوری، به کشوری دیگر پناه نبرید و برای منافع ملی، هیچ محدودیت و تعارفی قائل نشوید.

5. «مخالفت متعهدانه» برگردان Not Agree & Commite  در اخلاق حرفه‌ای مدیریت: حتما در تصمیم‌گیری‌هایی، اختلاف‌نظرهایی با دیگرانی خواهید داشت که تصمیم‌گیرنده‌تر از شما هستند‌ یا در محدوده اعمال قدرت ریاست‌جمهوری نیستند. آزادمنشانه نظرات خود را بگویید، اما اگر تصمیم مخالفی با نظر شما گرفته شد، بر آن گردن نهاده و حرفه‌ای، متعهد به آن بشوید. از ارائه نقد مشفقانه و اعلام مواضع صادقانه خود به مردم از طریق «سامانه شفافیت»، در عین تعهد به تصمیم گرفته‌شده، دریغ نورزید.

6. «نه به تندروی دوستان»: جسارتا قدری صریح درخواست می‌شود، جریان‌های نزدیک اما تندرو را که خودشان یا اسلاف‌شان فرصت توسعه مردم را در دهه 80 یا پیش‌تر سلب کردند، از خود دور کنید. غیر از آنکه به‌زودی‌ نوای عبور از شما را خواهند نواخت، جامعه را قطبیده‌تر خواهند کرد و در عجله برای چیدن میوه‌های توسعه، درخت را از بیخ خواهند کند. با عبرت از دلایل ناکامی مشروطه، نگذارید که بذرهای امیدی که دوباره سر برآورده‌اند، پژمرده شوند. صدالبته تکلیف اصولگرایان تندرو هم که از پیش مشخص و بدیهی است.

7. «نمایش تغییرات»: در فاصله اعلام پیروزی تا تحلیف، شرایط موجود را به سرعت بر اساس آمار و اعداد استخراج کنید. میزان رشد اقتصادی، نقدینگی، خزانه، ذخایر طلا، قیمت سکه و دلار، ارزش پاسپورت، تورم، ضریب جینی، شاخص فساد و‌... را از منابع رسمی استخراج و در گزارشی موجز، به مردم ارائه دهید. هر روزی که این بار را به زمین گذاشتید، این شاخص‌ها را خواهیم دید و در این مسیر، شیب حرکت شما از موجود به مطلوب را پایش خواهیم کرد و در این راه صریح خواهیم بود.

8. «سامانه شفافیت»: سرمایه‌گذاری بزرگی بر روی این سامانه انجام دهید تا حداکثر در پایان سال نخست استقرار دولت، آن را به مدار بیاورید. این سامانه که می‌تواند مهم‌ترین دستاورد شما و بهترین میراث شما هم باشد، باید در تک‌تک ارکان دولت و زیرمجموعه‌هایش فعال و برای همه مردم در دسترس باشد و همه تصمیمات و داده‌ها از طریق اتاق شیشه‌ای در محل رؤیت کارشناسان و مردم باشند. تحلیل داده‌های منتج از این سامانه، کمک بزرگی به تصمیمات شما خواهند کرد. روشن است که امور نظامی و امنیتی از این موضوع مستثنا هستند.

9. «گزارش‌دهی مستمر»: از همین هفته اول قرار بگذارید که مثلا در روزهای دوم هر ماه، در صدا‌و‌سیما‌ برنامه‌ای زنده داشته باشید و از آنچه در یک ماه گذشته رخ داده است، موجز و مفید گزارش دهید. اگر صدا‌و‌سیما‌ خواسته شما را لبیک نگفت‌ یا حتی اگر گفت، این کار را در رسانه اختصاصی دولت هم انجام دهید و آمار تفصیلی مرتبط با این گزارش ماهانه را از طریق «سامانه شفافیت» در اختیار علاقه‌مندان قرار دهید.

10. «بازخوردگرفتن مستمر»: سامانه‌ای را مستقر کنید که نظرها، نقدها و پیشنهادهای مردم را دریافت کند. در تشکیلاتی می‌توان این نظرات را دسته‌بندی کرد و در اختیار شما قرار داد. استفاده از تکنولوژی و ابزارهای موجود در فضای مجازی را برای تحقق این هدف هم که شده، به رسمیت بشناسید. در «گزارش‌دهی مستمر» ماهانه‌ خود‌ گزارشی هم از این بازخوردهای دریافتی بدهید و با اعلام رئوس برنامه‌ریزی‌شده برای ماه بعد، از عموم مردم پیشنهاد بخواهید.

11. «وعده‌سنج»: به افرادی سالم، صادق، معتمد و صریح از ستاد انتخابی‌تان‌ پست اجرائی ندهید و مأمورشان کنید تا با زنده نگه‌داشتن هیجان روزهای پیش از انتخابات، وعده‌هایی را که دادید، پایش کنند و در همین وب‌سایت‌های ستادتان منتشر کنند. تأکید می‌شود که این تشکیلات، مستقل از تشکیلات دولت اجرائی مستقر باشد و مطالبه‌گرایانه باید چندمرده حلاج‌بودنتان را بسنجد و شفاف به مردم ارائه کند. ظاهرا تشکیلات «کمند» با چنین اهدافی ایجاد شده‌ که امید است حقایق را بدون وابستگی به دولت‌تان و آزاد از رنگ تعلق دولتمردان‌تان منعکس کند.

12. «فرهنگ و هنر»: آخر هفته‌ها‌ به اتفاق خانواده بزرگوار و به دور از تشریفات ریاست‌جمهوری، در رویدادهای فرهنگی و هنری، به‌عنوان مخاطب و نه رئیس‌جمهور شرکت کنید و با استمرار به این کار، حیثیت از‌دست‌رفته این حوزه را احیا کنید. هنر مهم شما در این بخش، بازگرداندن هنرمندان و هنر به صحن جامعه و حیثیت‌دادن به مقوله بنیادین فرهنگ و اخلاق است.

13. «محیط‌ زیست»: هر‌چه از محیط‌ زیست بگوییم، واقعا کم است. التماس می‌شود‌ زمانی مشخص را در هر هفته مصروف بررسی موارد محیط‌ زیست و آب کنید و اجازه ندهید برنامه‌های دیگر، زمان این امر مهم مظلوم را ببلعند. عاملیت خودتان به‌عنوان مهم‌ترین مقام اجرائی کشور در این موضوع، می‌تواند جبران مافات دیگران باشد.

14. «رفاه و تفریح»: هم نسل «زد» و نسل «آلفا» و هم قبل‌تری‌هایشان، تشنه رفاه و تفریح سالم –‌این حق بدیهی‌- هستند. در برگماری معاونتی مختص این موضوع، تعلل نکنید و پیشنهاد می‌شود‌ سکان آن را هم به یک خانم خلاق بدهید.

15. «آموزش و پرورش»: در مناظرات به اهمیت آموزش ریشه‌ای از مدارس و مهدکودک‌ها اشاره کردید. بازدیدهای واقعا بی‌خبر و بی‌تکلف از مدارس و مهدهای کودک جای‌جای کشور را در برنامه داشته باشید و هم از نزدیک حقایق را لمس کنید و هم کودکان، دانش‌آموزان و معلمان را بی‌واسطه ببینید و بشنوید. اگر این اتفاق برای دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها هم بیفتد که فبهاالمراد و نعم‌المطلوب.

16. «تاریخ»: شما فاضل و اهل مطالعه‌اید، اما باز هم به قاعده امر به خیر و معروف، درخواست می‌شود مطالعه تاریخ را در شمار «تکلیف» واجب خود قرار دهید. بهره‌گیری از ابزارهایی نظیر پادکست، علاوه بر صرفه‌جویی زمانی، شما را با قرائت‌هایی متفاوت‌تر از آنچه رسما اعلان می‌شود، مواجه می‌کند که البته برای صحت‌سنجی آنها‌ باید از یاری متخصصان دلسوز مستقل‌ که کم هم نیستند، بهره برد. این نگاه به گذشته (و نَماندن در آن)‌ حتما چراغ راه آینده خواهد شد.

17. «تمرکز بر متن و پرهیز از حواشی»: ترفند بعضی‌ کشاندن شما و دولتیان‌ به حواشی است. همان‌گونه که در مناظرات آرامش و استقلال‌تان را در برابر این ترفند حفظ کردید، به این رویکرد استمرار ببخشید و همگان را از دامن‌زدن به این دام‌ها‌ پرهیز دهید. کنایه‌نزدن به رقبا، تخفیف‌نکردن اقدامات دولت قبل و دولت‌های غیرهمسو و حتی همسو با شما (ولو آنکه آن اقدامات مستحق اعتراض هم باشند)، حفظ صمیمیت و یکرنگی در کلام و بیان و ارتباط با مردم و فهمیده انگاشتن آنها، صغیرنپنداشتن مردم، زخم‌ زبان‌نزدن به منتقدان و مخالفان حتی در برابر هجمه‌های تندروهایشان و تحریک‌نکردن هواداران در سخنرانی‌ها و در یک کلام رعایت اخلاق، هم به توفیق بیشترتان کمک می‌کند و هم حسابتان را در قیامت‌ آسان‌تر می‌کند؛ ان‌شاء‌الله.

18. «محافظان»: نگارنده به بایسته‌های امنیتی واقف نیست، اما تصور می‌کند که اکنون، حضرات بسیار بیش از آنچه لازم است، محافظت می‌شوند. از رفتن در میان مردم‌ بدون محافظ‌ها نهراسید و بگذارید مردم‌ به شما نزدیک شوند. از رفتارهای متفرعنانه پیشینیان فاصله بگیرید و باور داشته باشید تا‌ زمانی که در بین مردم هستید، با مردم خواهید بود. در بدترین حالت -که مباد آن روز-‌ ممکن است بدخواهی به شما آسیب جسمی بزند ‌یا خدای ناخواسته‌ ترورتان کنند؛ مرحوم بهشتی بزرگوار و فهیم، جواب این را داده و گفته بود: «خب بکنند!». ما هنوز به عهد صادقانه شما مبنی بر تبعیت‌ از رفتار مولا علی امید بسته‌ایم و امیرالمؤمنین را در اوج قدرت سیاسی، با این تشریفات ندیدیم.

19. «فیلترینگ و گشت‌ ارشاد»: با توجه به وعده‌های مهمی که در خصوص این دو پدیده آزارنده اجتماعی دادید و متعهد و متضمن به ایستادن دولت با تمام قوا در برابر آنها شدید، تمامی اقدامات ریز و درشت خود در این رابطه را از همین هفته، شفاف و صادقانه به مردم بگویید تا مردم هم در جریان قرار بگیرند و از پیگیری‌هایتان مطمئن باشند.

20. «فاذا عزمت، فتوکل علی الله...»‌

دریاب، کنون که نعمتت هست به دست‌

کاین دولت و مُلک، می‌رود دست به دست

خیر پیش.