هنگامه آتش

آخرین ساعات روز شنبه سخنگوی ارتش اسرائیل در نشست خبری خود از «تحولات چشمگیر» در هفته پیش‌رو خبر داده بود. دانیل هاگاری در این نشست به خبرنگاران گفت «در‌حالی‌که مذاکرات آتش‌بس در قاهره و درگیری‌ها در غزه و مرز شمالی با حزب‌الله ادامه دارد، هفته‌ای چشمگیر» در پیش‌روی اسرائیل است. سخنگوی ارتش اسرائیل از مردم خواست در وضعیت آماده‌باش باقی بمانند و تأکید کرد که ارتش تحولات جدید را فورا به اطلاع عموم خواهد رساند.

ساعاتی بعد، ارتش اسرائیل اعلام کرد برای پیشگیری از حمله گسترده حزب‌الله به اسرائیل، مواضع حزب‌الله لبنان را در جنوب این کشور هدف قرار داده است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، ارتش اسرائیل در هشداری به ساکنان مناطق جنوبی لبنان اعلام کرد: «ما شاهد آماده‌شدن حزب‌الله برای حمله گسترده در صبح یکشنبه در نزدیکی خانه‌های شما بوده‌ایم. شما در خطرید. ما حمله می‌کنیم و تهدید را از بین می‌بریم».

صبح روز گذشته، زمان مورد انتظار فرا‌ رسید و بر ‌اساس اعلام حزب‌الله لبنان «320 موشک و پهپاد در انتقام شهادت فؤاد شکر، از رهبران ارشد حزب‌الله لبنان» به سمت اسرائیل پرتاب شد. حزب‌الله لبنان در بیانیه‌ای اعلام کرد که «همه پهپادهای هجومی در زمان‌های مشخص خود و از همه آشیانه‌ها به پرواز درآمده و با عبور از مرزهای لبنان-فلسطین در مسیرهای مختلفی به سمت اهداف مدنظر پرواز کردند، به‌این‌ترتیب عملیات نظامی ما برای امروز به پایان رسید و شکر خدا موفقیت‌آمیز بود... . شمار موشک‌های شلیک‌شده بالغ بر ۳۲۰ موشک است و مراکزی که هدف قرار گرفتند، عبار‌ت‌اند از پایگان میرون، نافی‌زیو، زعتون، الزاعوره، السهل، کیلع، یو‌اف، یردن و نفح در جولان اشغالی و پایگاه‌های عین زی تیم، راموت نفتالی... . ادعاهای دشمن درباره اقدام پیش‌دستانه‌اش، اهدافی که محقق کرده و خنثی‌کردن حمله مقاومت در واقع ادعاهایی پوچ و مغایر با شرایط موجود در میدان هستند و این ادعاها در سخنرانی سید‌حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، تکذیب خواهد شد». یک منبع در حزب‌الله لبنان هم در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «العربی» اظهار کرد: «ارتش اسرائیل موفق به رهگیری پهپادهای هجومی ما نشد و ما موفق شدیم با شلیک تعداد زیادی موشک، این ارتش را گمراه کنیم. اسرائیل نتوانست حمله پیش‌دستانه‌ای علیه ما انجام دهد و اهدافی که اسرائیل از آنها صحبت می‌کند، در پاسخ به یک حمله گمراه‌کننده است. دو هدف اصلی را در شمال تل‌آویو بمباران کردیم که بعدا آنها را اعلام خواهیم کرد». حزب‌الله لبنان اعلام کرد که این مرحله از واکنش نظامی را در روز یکشنبه به پایان برده است و انجام مرحله بعدی «کمی به زمان نیاز دارد». حماس هم در بیانیه‌ای ضمن تبریک بابت پاسخ حزب‌الله لبنان تأکید کرد: «پاسخ حزب‌الله حامل این پیام برای دشمن صهیونیستی بود که تروریسم و جنایاتش علیه دو ملت فلسطین و لبنان هرگز بدون پاسخ نخواهد ماند». جنبش جهاد اسلامی فلسطین نیز اعلام کرد «این پاسخ برای تأکید بر پایداری حزب‌الله در موضع‌گیری‌های خود و عمل به وعده‌هایش انجام شد».

به ادعای مقام‌های اسرائیلی، حدود صد جت اسرائیلی تقریبا نیم‌ساعت پیش از آغاز عملیات حزب‌الله لبنان وارد عمل شدند و بسیاری از موشک‌ها و سایت‌های پرتاب موشک را خنثی کردند. کاخ سفید در واکنش به حملات روز گذشته گفت که جو بایدن رویدادها را از نزدیک دنبال می‌کند. به گزارش اکسیوس، سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل از ۴۸ ساعت گذشته با رصد تحولات در جنوب لبنان، حمله انتقام‌جویانه گسترده حزب‌الله به اسرائیل را قریب‌الوقوع دانسته بودند. در این گزارش آمده است که اسرائیل پیش از حمله پیشگیرانه به مواضع حزب‌الله، آمریکا را باخبر کرده بود. وزیر امور خارجه اسرائیل هم با انتشار پیامی در رسانه اجتماعی ایکس اعلام کرد که پیش از حمله «پیشگیرانه» بامداد یکشنبه به مواضع حزب‌الله در لبنان، با همتایان خود در ده‌ها کشور تماس گرفته و آنها را از برنامه حزب‌الله لبنان برای حمله به اسرائیل آگاه کرده است.

تصاویر منتشرشده در رسانه‌ها حاکی از فعالیت سامانه پدافند هوایی گنبد آهنین برای رهگیری و سرنگونی این راکت‌ها بود. آژیرهای خطر به صدا درآمد و چندین انفجار در اطراف چندین منطقه شنیده شد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در پایان نشست اضطراری کابینه در پی حمله حزب‌الله لبنان گفت که اسرائیل از آمادگی حزب‌الله برای حمله به آن کشور در بامداد یکشنبه مطلع شد و برای مقابله با آن، فرمان رفع تهدید صادر کرد. به گفته او، «ارتش از بعد از دریافت این فرمان، هزاران موشک کوتاه‌برد را که به‌ سمت شمال اسرائیل هدف‌گیری شده و آماده شلیک بود، منهدم و تهدیدهای متعدد دیگری را هم خنثی کرد... یک قاعده ساده وجود دارد: کسی که به ما آسیب برساند، ضربه می‌خورد».

اعلام وضعیت اضطراری

ساعاتی پس از حملات متقابل اسرائیل و حزب‌الله لبنان، پروازهای فرودگاه بن‌گوریون تل‌آویو از سر گرفته شد. پس از آنکه وزارت دفاع اسرائیل وضعیت اضطراری اعلام کرد، پروازها از فرودگاه بن‌گوریون در تل‌آویو حدود دو ساعت متوقف شد، اما مقامات فرودگاه‌ها اعلام کرده بودند که انتظار می‌رود پس از ساعت هفت صبح پروازهای عادی از سر گرفته شود.

یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل هم روز گذشته در پی حملات حزب‌الله لبنان، به مدت ۴۸ ساعت وضعیت اضطراری اعلام کرد. وزیر دفاع اسرائیل ادعا کرد تل‌آویو هر کاری که لازم باشد، برای دفاع از خود انجام خواهد داد. او با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما حملات دقیقی را در لبنان انجام داده‌ایم تا تهدیدی قریب‌الوقوع را خنثی کنیم. تحولات بیروت را از نزدیک دنبال می‌کنیم و مصمم هستیم از تمام ابزارهای موجود برای دفاع از شهروندان خود استفاده کنیم».

این تحولات در حالی رخ می‌دهند که چارلز براون، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایالات متحده، در یک سفر غیرمنتظره وارد خاورمیانه شده تا درباره راه‌های جلوگیری از تشدید تنش‌ها در منطقه گفت‌وگو کند. براون که اصلی‌ترین مشاور نظامی جو بایدن به شمار می‌رود، ابتدا وارد اردن شد. او سپس به مصر و اسرائیل سفر کرده تا درباره اوضاع منطقه با مقامات نظامی این کشورها گفت‌وگو کند. براون قبل از فرود هواپیمایش در اردن به خبرنگاران گفت در این سفر بحث‌ها بر روی این تمرکز دارد که چه کاری می‌توان برای جلوگیری از هر نوع تشدید تنش انجام داد و «اطمینان حاصل کرد که ما هر کار ممکن را برای جلوگیری از درگیری گسترده‌تر انجام می‌دهیم».

خوش‌بینی بایدن

تحولات روز یکشنبه در حالی صورت گرفت که مذاکره‌کنندگان در قاهره تلاش می‌کنند با رسیدن به توافق آتش‌بس جنگ غزه، به درگیری‌های ۱۰‌ماهه پایان دهند و اسرای اسرائیلی و خارجی را در ازای اسرای فلسطینی بازگردانند. رسانه‌ها اعلام کردند که در این دور از مذاکرات، پیشرفت خاصی حاصل نشده و وضعیت چندان امیدوار‌کننده نیست. در همین حال، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، در دو تماس تلفنی مجزا با عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهوری مصر و امیر تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر، درباره اقدامات میانجیگرانه مشترک برای خاتمه‌دادن به جنگ در غزه گفت‌وگو کرد. احمد فهمی، سخنگوی رئیس‌جمهوری مصر، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تماس عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهوری مصر با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، در چارچوب تلاش‌های میانجیگرانه دو کشور برای حصول آتش‌بس در غزه و تبادل زندانیان انجام شده است». او افزود: «در این تماس آخرین تحولات در دور جدید مذاکرات به میزبانی قاهره مورد بررسی مجدد قرار گرفت و هر دو رئیس‌جمهوری بر اهمیت تعهد طرفین درگیر به غلبه بر موانع و انعطاف‌پذیری برای حصول توافق تأکید کردند».

کاخ سفید ضمن اعلام پیشرفت در مذاکرات حصول توافق آتش‌بس در غزه، از اسرائیل و حماس خواست تا گامی به جلو بردارند. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، گفت: «پیشرفت‌هایی حاصل شده است. اکنون باید هر دو طرف برای بهبود شرایط تلاش کنند».

او افزود: «ماهیت مذاکرات اولیه ما در قاهره سازنده بود؛ بنابراین ما راغبیم که در روز‌های آینده نیز به همین‌‌گونه شاهد پیشرفت باشیم». دور پیشین مذاکرات در دوحه، پایتخت قطر، برگزار شد. در نتیجه تیم مذاکرات، میانجیگران اعلام کردند واشنگتن با هدف کاهش شکاف‌ها میان اسرائیل و حماس پیشنهاد توافقی جدید را ارائه داده است.

هیئت‌های مصری و اسرائیلی روز پنجشنبه با هم ملاقات کردند و هیچ پیشرفتی برای حصول توافق آتش‌بس در این جلسه حاصل نشد. همچنین هیئتی از حماس نیز به قاهره سفر کرده است اما اعلام شده که این هیئت در مذاکرات شرکت نخواهد کرد.

اگرچه ایالات متحده همراه با قطر ماه‌ها‌ست که پیشنهادهایی را برای پایان‌دادن به جنگ در غزه ارائه می‌کنند، اما بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هر بار شرایط جدیدی برای پذیرش این توافق‌ها وضع می‌کند. یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل و داوید بارنا، رئیس موساد، پیش‌تر هشدار داده بودند که شرایط جدید وضع‌شده از سوی نخست‌وزیر اسرائیل مانع از دستیابی به توافق خواهد بود. این شرایط عبارت‌اند از ادامه کنترل محور فیلادلفی، مرز غزه و مصر و گذرگاه رفح از طرف اسرائیل و جلوگیری از بازگشت افراد مسلح با انجام بازرسی در گذرگاه نتزاریم.

خانواده‌های گروگان‌ها و بسیاری از معترضان اسرائیلی نتانیاهو را به مانع‌تراشی عمدی برای حصول توافق متهم می‌کنند. آنها می‌گویند نخست‌وزیر اسرائیل از انحلال کابینه افراطی خود و به جریان افتادن «پرونده فساد» در دادگاه می‌هراسد. از سوی دیگر حماس نیز همچنان بر خروج کامل اسرائیل از نوار غزه و توقف کامل جنگ اصرار می‌ورزد.

جان کربی در نشست مطبوعاتی روز جمعه گفت ایالات متحده همچنان بر این باور است که اسرائیل طرح پیشنهادی آتش‌بس را پذیرفته است. او بار دیگر از حماس خواست که با پذیرش این پیشنهاد راه را برای حصول توافق آتش‌بس بگشاید. کربی گفت: «به این فکر کنید که این توافق چه دستاوردی برای مردم غزه خواهد داشت. به آنها دورانی از آرامش همراه با احتمال پایان جنگ و خشونت و خون‌ریزی اعطا می‌کند. این آتش‌بس همچنین به همه ما فرصت می‌دهد تا کمک‌های بشردوستانه بیشتری را به دست مردم غزه برسانیم».