جهش تحصیلی دانش‌آموزان خوب است؟

شرق: سال‌های قبل جهش تحصیلی‌ بین دانش‌آموزان شدت بیشتری داشت و حتی هنوز هم بسیاری از والدین و معلم‌ها این روند درسی را مؤثر می‌دانند؛ در صورتی که بسیاری از کارشناسان این روند را برای کودک بسیار مخرب اعلام کردند. در ساده‌ترین شکل آن، کودک مهارت‌های فردی و اجتماعی مخصوص سن خود را یاد نمی‌گیرد و در کنار آن، موضوع توان ذهنی و روانی کودک در‌برابر دروس است. در هر‌حال میزان چالش‌های درسی در هر مقطع بسته به توان ذهنی کودکان در همان سال نسبتی مستقیم برقرار می‌کند. بنابراین تشویق کودکان به جهش درسی فقط بار تحصیلی آنها را دشوارتر می‌کند. در همین مورد، معاون آموزش ابتدایی آموزش‌وپرورش شهر تهران با بیان اینکه جهش تحصیلی برای دانش‌آموزان توصیه نمی‌شود، به ایسنا گفت: در جهش تحصیلی فرایندهای لازم برای رشد شخصیت و تربیت تمام‌ساحتی اتفاق نمی‌افتد و دانش‌آموز از مراحل بازی متناسب با سن خود لذت نمی‌برد. معصومه معصومیان با بیان اینکه جهش تحصیلی یک تصمیم بسیار اشتباه است مگر اینکه دانش‌آموز از نظر هوشی در بالای منحنی باشد، گفت: جهش به شکلی که توسط خانواده‌ها مد شده کاملا از نظر روان‌شناسی رد شده است. همچنین او با بیان اینکه دانش‌آموز فقط از نظر یادگیری معلومات او بالا می‌رود و از نظر عاطفی و اجتماعی رشد نمی‌کند، افزود: ملاک پر‌کردن ذهن بچه نیست؛ زیرا بازی‌کردن به رشد اجتماعی او کمک می‌کند.

معاون آموزش ابتدایی آموزش‌وپرورش شهر تهران با بیان اینکه چیزی به نام یادگیری پنهان و برنامه درسی پنهان وجود دارد، ادامه داد: در جهش تحصیلی فرایندهای لازم برای رشد شخصیت و تربیت تمام‌ساحتی اتفاق نمی‌افتد؛ بنابراین این امر توصیه نمی‌شود. معصومیان درباره روز بدون کیف و کتاب نیز گفت: این روز یک رویکرد مهارتی بود. باید یک چرخش از حافظه‌محوری به مهارت‌محوری وجود داشته باشد. قرار نیست فقط حافظه بچه‌ها پر شود. باید اختیاری به معلمان داده شود. هدف پایه برای من معلم مشخص‌ شده و معلم با تصمیم‌گیری برای کلاس که بیشتر مهارتی باشد، روز بدون کیف را رقم بزند. او با بیان اینکه اگر ما بتوانیم در تمام مدارس ابتدایی رویکرد مهارتی که خود دانش‌آموز درگیر یادگیری شود را رقم بزنیم، در دوره‌های بالاتر موفقیت بهتری خواهیم داشت، افزود: رویکرد در آموزش‌وپرورش ابتدایی تهران همین است که معلمان توانمند شوند و در فرایند یادگیری-یاددهی، بچه‌ها فعال باشند و فقط شنونده نباشند که وضعیت خوبی داریم.

پیش از این هم دکتر احمد قره‌خانی در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد آسیب‌های این مدل تحصیل‌ بین کودکان اظهار کرده بود: دانش‌آموزان تیزهوش دارای ویژگی‌های خاص هستند که به علت تفاوت‌های آنها با دیگر کودکان درباره سلامت در حوزه‌های رشد اجتماعی، شناختی و عاطفی ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند و دغدغه والدین و مربیان آموزش بهنگام این کودکان است. بیان اینکه سه شیوه آموزشی برای آموزش کودکان تیزهوش و مستعد شامل جهش تحصیلی، غنی‌سازی محتوای آموزشی، مدارس و کلاس‌های اختصاصی است، خاطرنشان کرد: جهش تحصیلی، تنها شیوه آموزشی است که در دوره ابتدایی در نظام آموزش‌وپرورش ایران در نظر گرفته شده است. جهش تحصیلی یک راهبرد آموزشی برای دانش‌آموزان تیزهوش به شمار می‌آید و یکی از تدابیری است که برای ارتقای سریع‌تر دانش‌آموزان مستعد به پایه‌های بالاتر تحصیلی اتخاذ شده است. استدلال اساسی در مورد انجام جهش تحصیلی این موضوع است که انگیزه را در کودکان تیزهوش افزایش دهد و کمک کند تا دانش‌آموزان از سال‌های رشد خود برای شکوفایی حداکثر استفاده را داشته باشند. جهش تحصیلی از نظر انگیزشی و مسائل اجتماعی به علت ویژگی‌های خاص تیزهوشان که ممکن است توسط گروه همسالان طرد شوند، برای کودکان تیزهوش مناسب است و پس از فرایند جهش دانش‌آموز تیزهوش در جایگاه مناسب‌تری نسبت به پذیرش اجتماعی قرار می‌گیرد. متأسفانه طی سالیان اخیر برخی والدین در اندیشه جلب توجه و رضایتمندی دیگران با تشخیص غیراستاندارد و مواجه ساختن زودرس کودکان با برنامه‌های درسی و تأکید بر محفوظات و ارائه تکالیف سنگین، فرزندان خود را از لحاظ روانی دچار مشکل می‌کنند و شخصیت در‌حال رشد کودکان را در گرداب فشارهای ذهنی و اجتماعی دچار آسیب و تزلزل می‌کنند و کودک زیر بار توقعات خارج از توان که قبولی در فرایند جهش تحصیلی است، دچار عزت نفس پایین و اضطراب می‌شود. علاقه‌مندی به فرزند و عدم شناخت والدین از توانایی‌های ذهنی کودک و متأسفانه نگاه اقتصادی برخی مؤسسات سبب می‌شود کودک را تیزهوش تشخیص داده و با اصرار و استفاده از ابزار نادرست سعی می‌کنند او را در مسیر جهش تحصیلی قرار دهند که آسیب‌های این موضوع به کودکان جبران‌ناپذیر است. با توجه به اینکه قبولی در تست‌های استاندارد هوش که توسط وزارت آموزش‌وپرورش انجام می‌شود‌ شرط جهش تحصیلی است، والدین با پررنگ‌کردن جهش تحصیلی برای کودک، شادکامی، عزت نفس و سلامت روان فرزند خود را دچار اختلال نکنند.