حضور ایران در نشست تغییر اقلیم جهانی

کاپ ۲۹ با موضوع تغییر اقلیم و با محوریت کاهش آلایندگی‌ها ۱۱ تا ۲۲ اکتبر در باکو برگزار می‌شود. ایران قصد دارد با قدرت در این نشست شرکت کند. از آنجا که رفع آلودگی‌های محیط‌زیستی نیاز به تأمین مالی دارد، برخورداری از منابع بین‌المللی باید در اولویت قرار گیرد؛ بنابراین حضور مقامات عالی کشور و بازوهای مالی می‌تواند زمینه را برای این هدف هموار کند. حتما گرمای تابستان گذشته را به یاد دارید، از ابتدای صبح هرم هوای گرم بیداد می‌کرد و امان را می‌برید، واقعا طاقت‌فرسا بود. هواشناسی اعلام کرده بود میانگین دمای تابستان امسال بیش از دو درجه بالاتر از حد استاندارد بود و نسبت به ۳۰ سال گذشته رکورد تاریخی و بی‌سابقه‌ای را ثبت کرد. البته اکنون با وجود اینکه نیمی از ماه مهر گذشته، همچنان شاهد هستیم ‌در برخی نقاط کشور هوا‌ گرم است و هواشناسی هم خبر از افزایش محسوس دما می‌دهد. در حالی که باید اکنون پاییز زیبا و خنک را تجربه کنیم و صبح هنگام خروج از خانه خنکای هوا موجب مورمورشدن بدنمان شود، اما هنوز کاپشن‌ها از کمدها خارج نشده‌اند و چترهای رنگارنگ همچنان در انتظار برافراشته‌شدن هستند تا با دانه‌های باران سمفونی زندگی برایمان بنوازند. این تغییرات برخی از تأثیرات تغییر اقلیم است که مدتی است دامن کشورهای دنیا از‌جمله ایران را گرفته است. گفته می‌شود حداقل نصف جمعیت جهان از تغییرات آب و هوایی متأثر هستند. البته تأثیرات آن در جاهای مختلف شدت و ضعف دارد اما در کشوری مانند ایران که بر روی کمربند خشک و نیمه‌خشک واقع شده بیشتر محسوس است. عوارض تغییرات اقلیم برای بلندمدت می‌تواند فاجعه‌بار باشد که یکی از آنها افزایش مهاجرت است. رئیس پژوهشکده تغییر اقلیم دانشکده علوم پزشکی دانشگاه دزفول گفته بود: هرساله به دلیل تغییر اقلیم ۲۰ میلیون نفر محل سکونت خود را ترک می‌کنند که این مسئله به مرور موجب بروز تعارض‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی می‌شود.

محمدجواد محمدی‌زاده افزود: امروزه مهم‌ترین مسئله‌ای که محیط زیست با آن دست به گریبان است، موضوع تغییر اقلیم است که به عنوان یک ابَررَوند در همه حوزه‌های جوی، اقیانوسی و زیست‌کره اثرات گسترده و وسیعی را بر جای گذاشته است. بر اساس اعلام سازمان‌های بین‌المللی سال ۲۰۲۳ گرم‌ترین سال در تاریخ ثبت شد که تا نیمه اول ۲۰۲۴ هم ادامه داشت. انتشار گازهای گلخانه‌ای از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ حدود ۱.۲ درصد افزایش یافت و به مقدار ۵۷.۴ میلیارد تن معادل دی‌اکسید کربن گازهای گلخانه‌ای انباشته شده که بسیار خطرناک است. همچنین میانگین گازهایی مانند متان و نیتروژن نیز در حال افزایش است. وی ادامه داد: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد گرم‌شدن زمین تا سال ۲۰۲۵ باعث مرگ‌ومیر ۱۴.۵ میلیون نفر می‌شود و خسارتی معادل ۱۲.۵ تریلیون در بخش اقتصادی بر جای می‌گذارد. بر اساس اعلام نیچر از سال ۲۰۰۰ حدود چهار میلیون نفر در سراسر جهان به علت تأثیرات تغییر اقلیم مانند بروز سیل، خشک‌سالی و گرمای شدید جان خود را از دست دادند، این در حالی است که نرخ مرگ‌ومیر در کشورهای آسیب‌پذیر مانند افغانستان، کنگو و سومالی ۳.۸ برابر نسبت به کشورهای برخوردار بیشتر است. این مشکل تمام دنیاست و کشورهای زیادی را درگیر کرده به‌طوری که با بروز آتش‌سوزی، سیل و خشک‌سالی خسارات زیاد و گاه جبران‌ناپذیری را برای کشورها رقم می‌زند. با افزایش خسارات کشورها بر آن شدند تا کاری را که خودشان با طبیعت کردند، ‌جبران کنند؛ چون بشر با بهره‌برداری زیاد توان طبیعت را به حدی کاهش داد که دیگر قدرت خودپالایی ندارد و جنگل‌ها و مراتع از بین رفته‌اند، از این‌رو دیگر پوشش گیاهی در بالادست وجود ندارد که جلوی سرعت بارش را بگیرد تا به سیلاب تبدیل نشود. در این شرایط با هر بارشی، سیل وارد خانه‌های مردم می‌شود و هر آنچه را در طول یک عمر جمع کرده بودند، می‌شوید و می‌برد. بر این اساس کنوانسیون تغییر آب و هوا در سال ۱۹۹۲ میلادی (۱۳۷۱ شمسی) با شرکت نمایندگان بیش از ۱۵۰ کشور در اجلاس ریو با هدف تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های صنعتی در سطحی که از آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم بر زندگی انسان و حیات روی زمین بکاهد، تدوین و از سال ۱۹۹۴ میلادی اجرائی شد. اکنون ۱۹۷ کشور این کنوانسیون را امضا کرده‌اند و دولت ایران نیز از دسامبر ۱۹۹۶ با پذیرش کنوانسیون رسما به جمع کشورهای متعهد پیوسته است.

اهم اهداف کنوانسیون و فعالیت‌های مرتبط با آن شامل تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو، ارائه گزارش دوره‌ای وضعیت ملی تغییر آب و هوا به کنوانسیون، تهیه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و جذب توسط چاهک‌ها در کشور به صورت دوره‌ای و تنظیم و اجرای برنامه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. علاوه بر این، همکاری و توسعه روش‌های انتقال فناوری برای کاهش انتشار در بخش‌های مختلف انرژی، حمل‌ونقل، صنعت، کشاورزی، جنگل و ضایعات جامد و مایع، همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی در تهیه روش‌های سازگاری با پدیده تغییر آب و هوا و در نظر گرفتن موضوع تغییر آب و هوا در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه از دیگر اهداف کنوانسیون تغییر آب و هواست. بر این اساس هرساله نشست کنوانسیون تغییرات آب و هوایی به عنوان یکی از مهم‌ترین کنفرانس‌های بین‌المللی در حوزه‌ آب و هوایی سازمان ملل در یک کشور برگزار می‌شود. در سال ۱۴۰۱ در مصر و در ۱۴۰۲ در امارات برگزار شد و امسال با عنوان کاپ ۲۹ در آذربایجان برگزار می‌شود. سال گذشته ایران موفق به شرکت در این کنفرانس نشد اما امسال مصمم است که حتما دست پر شرکت کند.

شینا انصاری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره حضور ایران در کاپ ۲۹ گفته بود که در جلسه هیئت دولت درباره کاپ ۲۹ که به‌زودی در باکوی آذربایجان برگزار می‌شود، گزارشی ارائه کردم، متأسفانه سال گذشته دولت جمهوری اسلامی ایران در کاپ ۲۸ که در امارات برگزار شد، حضور نداشت. درباره ظرفیت‌های حضور در این اجلاس مهم محیط‌زیستی جهان که امسال در آذربایجان، کشور همسایه برگزار می‌شود و با ما منافع و منابع مشترک دارد، صحبت کردم. با توجه به اهمیت موضوع و حضور ایران در کاپ ۲۹، در راستای سلسله‌نشست‌های «برای ایران»، جلسه‌ای با موضوع «چرا رئیس‌جمهور در کاپ ٢٠٢۴ شرکت کند» با حضور محمدجواد ظریف معاون راهبردی رئیس‌جمهور در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری برگزار و در آن بر حضور رئیس‌جمهور در این کاپ تأکید شد. ظریف در این نشست گفته بود: بحث‌های محیط‌زیستی همواره از موضوعات چالش‌برانگیز است و در دنیا موضوعی با مسئولیت مشترک اما متفاوت است؛ یعنی همه کشورها در قبال آن مسئولیت دارند اما این مسئولیت متفاوت است و یکسان نیست. وی افزود: گروهی از کشورها نقش بیشتری در تخریب محیط زیست داشتند و همان گروه هم امروز امکانات بیشتری برای جلوگیری از تخریب دارند، اما متأسفانه این امکانات را از کشورهایی که نقش چندانی در تخریب نداشتند، به روش‌های مختلف از‌جمله تحریم دریغ می‌کنند و باعث می‌شوند حتی این کشورها نتوانند فناوری سبز و سازگار با محیط زیست را خریداری کنند و نتوانند به تعهدات خود در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای جامه عمل بپوشانند. ظریف تأکید کرد: نباید اجازه دهیم این اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت کشورها را خدشه‌دار کند که لازمه آن حضور ما در عرصه‌های بین‌المللی است. کسی منتظر ما نخواهد ماند؛ تحولات در سطح جهانی در جریان است. شاید تا چند سال پیش تفکرمان این بود که با عدم حضورمان به این روش مشروعیت نمی‌بخشیم، شاید فکر کنیم اگر در جلسه‌ای شرکت نکنیم، مشروعیت آن اجلاس را زیر سؤال می‌بریم، این هم تفکری بود و باید مسئولیت آن را بپذیریم.