زیان انباشته در صنعت خودروسازی دولتی‌؛ وزارت صمت باید پاسخ‌گو باشد

صنعت خودروسازی دولتی در ایران یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور به شمار می‌آید. با‌این‌حال، این صنعت در سال‌های اخیر با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده است که منجر به زیان انباشته‌ای قابل توجه برای خودروسازان شده است. طبق گزارش‌های منتشر‌شده، زیان انباشته خودروسازان بزرگ کشور، شامل ایران‌خودرو و سایپا‌ تا پایان سال 1401 به حدود 100 هزار میلیارد تومان رسید و در نیمه اول امسال به بیش از 200 هزار میلیارد تومان افزایش یافت این درحالی است که سه خودرو‌ساز داخلی با مدیریت دولتی در نیمه اول امسال با کاهش تولید مواجه شدند.‌ این موضوع نشان‌دهنده عمق بحران در این صنعت است.

عوامل مؤثر بر زیان انباشته خودروسازان دولتی

قیمت‌گذاری دستوری: دولت ایران به دلیل کنترل قیمت‌ها، اجازه افزایش قیمت خودروها را به خودروسازان دولتی نمی‌دهد. در‌حالی‌که هزینه‌های تولید به دلیل نوسانات نرخ ارز و افزایش قیمت مواد اولیه به‌شدت افزایش یافته است. برای مثال، هزینه تولید یک خودرو در سال 1400 نسبت به سال 1399 حدود 50 درصد افزایش یافته است، در‌حالی‌که قیمت فروش خودروها فقط 20 درصد افزایش داشته است.

تحریم‌ها: تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران تأثیر زیادی بر صنعت خودرو داشته است. عدم دسترسی به قطعات یدکی و فناوری‌های نوین باعث کاهش کیفیت خودروها و همچنین افزایش هزینه‌های تولید شده است. براساس آمار، حدود 30 درصد از قطعات خودروهای داخلی از خارج تأمین می‌شود و با وجود تحریم‌ها، این تأمین با مشکلات جدی مواجه شده است.

مدیریت ناکارآمد: مدیریت ضعیف در این صنعت نیز یکی از عوامل اصلی زیان انباشته به شمار می‌آید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از پروژه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای به دلیل بی‌برنامگی و عدم تطابق با نیازهای بازار شکست خورده‌اند. برای مثال، پروژه تولید خودروهای جدید که در سال‌های گذشته آغاز شد، به دلیل عدم تحقیق کافی و برنامه‌ریزی مناسب، به نتیجه مطلوب نرسیده است.

تأثیرات زیان انباشته

کاهش سرمایه‌گذاری: زیان انباشته باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به صنعت خودرو شده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تمایلی به سرمایه‌گذاری در این صنعت ندارند و این موضوع مانع از نوآوری و توسعه محصولات جدید می‌شود.

بیکاری: با کاهش تولید و زیان‌دهی، احتمال اخراج کارگران و کاهش نیروی انسانی نیز افزایش می‌یابد. بر‌اساس گزارش‌ها، در صورت ادامه روند کنونی، ممکن است تا 20 درصد از نیروی کار صنعت خودرو در معرض خطر بیکاری قرار گیرد.

نارضایتی مشتریان: کیفیت پایین خودروها و عدم تطابق با نیازهای بازار منجر به نارضایتی مشتریان شده است. طبق نظرسنجی‌ها، بیش از 70 درصد از خریداران خودروهای داخلی از کیفیت و خدمات پس از فروش ناراضی هستند.

زیان انباشته خودروسازان ایرانی ناشی از ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است و راه علاج آن واگذاری مدیریت به بخش خصوصی سهام‌دار است تا ساختار اداره خودرو‌سازی از حاکمیت دولت بیرون آمده و در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد؛ همان موضوعی که مقام معظم رهبری در بهمن 1402 هنگام بازدید از نمایشگاه توانمندی‌های اقتصادی مورد تأکید قرار دادند.

اکنون وزارت صمت باید در قبال استمرار زیان ایران‌خودرو و سایپا پاسخ‌گو باشد و با تصمیم بهنگام به این زیان از جیب مردم پایان دهد.