سیاست «بی‌طرفی فعال» بهترین راهبرد ایران در جهان چندقطبی است

 به گزارش روابط عمومی حزب همبستگی ایران اسلامی، عباس آخوندی با حضور در جلسه شورای مرکزی حزب همبستگی ضمن تبیین شرایط جهان چندقطبی و هشدار نسبت به تبعات تبدیل ایران به حیاط‌خلوت یکی از قدرت‌های جهانی، اتخاذ سیاست بی‌طرفی فعال را بهترین راهبرد ایران در شرایط کنونی دانست.

وی با اشاره به گزاره متداول این روزها مبنی بر گذار از جهان تک‌قطبی به جهانی چند‌قطبی گفت: این فرایند پیامدهای بسیار گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف به دنبال خواهد داشت و در آینده شاهد منازعات قدرت‌های بزرگ برای تأمین منافع حداکثری و نزاع آنان برای تسلط بر زنجیره تولید جهانی خواهیم بود.

این استاد دانشگاه در تشریح سهم قدرت‌های بزرگ از اقتصاد جهانی افزود: میزان تولید ناخالص جهانی حدود 105 تا 106 هزار میلیارد دلار است که سهم آمریکا حدود 29 هزار میلیارد دلار یعنی 28 درصد، سهم چین 18 هزار میلیارد دلار یعنی حدود 16،‌ 17 درصد، سهم اتحادیه اروپا تقریبا 19 هزار میلیارد دلار معادل 18 درصد و سهم روسیه دو هزار میلیارد دلار یعنی تنها حدود 1.7 درصد و کمتر از ژاپن با چهار و هند با 3.8 هزار میلیارد دلار است و این بدین معناست که اندازه روسیه در اقتصاد جهانی اساسا تعیین‌کننده نیست و سه بلوک چین به‌اضافه اتحادیه اروپا و آمریکا حدود 65 درصد کل اقتصاد جهان را در اختیار دارند.

وی ادامه داد: کسانی که اصرار دارند ایران را در بلوک روسیه قرار دهند خوب است به این اعداد و ارقام توجه کنند.

آخوندی با اشاره به بازگشت ترامپ به قدرت و تأکید بر اینکه ترامپیسم ایده‌ای است در جهت مغایرت و مخالفت با جهان لیبرال که تنها محدود به آمریکا نیست، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد شعارهای ترامپ نه‌تنها مربوط به جهان لیبرال نیست، بلکه او به‌دنبال یک جهان حمایت‌شده و حفاظت‌شده است که می‌تواند در آینده به رویارویی‌های خطرناک میان قدرت‌های بزرگ منجر شود.

وی افزود: شعار اصلی ترامپ اول آمریکا و شعار دوم وی این است که هیچ کلمه‌ای مقدس‌تر از تعرفه نیست و شعار سوم نیز در رابطه با مهاجرت است و با رفت‌و‌آمد آزاد نیروی انسانی در سطح جهان مخالفت می‌کند و به تعبیری مفهوم جهانی‌شدن را قبول ندارد و شعار چهارم وی نیز کاهش مالیات صنعتگران است و به همین دلیل هم در دوره قبل مالیات را از 35 درصد به 21 درصد کاهش داد و همه این موارد نیز در تضاد با جهان لیبرال و رقابت آزاد تجاری قرار دارد.

آخوندی اظهار کرد: نرخ تعرفه بالا به ضرر تجارت آزاد و به نفع سیستم‌های حمایتی در داخل آمریکاست و کاهش مالیات نیز به کاهش رقابت در آمریکا منجر شده و به زیان مصرف‌کننده و به نفع شکل‌گیری بنگاه و غول‌های اقتصادی بسیار بزرگ‌تر از آنچه اکنون وجود دارد خواهد بود و نتیجه چنین اقداماتی افزایش تنش و تبدیل رقابت‌های متداول تجاری به جنگ و منازعه بین قدرت‌های بزرگ خواهد بود.

وی افزود: همین سیاست‌ها توسط چین هم در حال پیگیری است و استراتژی اول چین، دوم چین و سوم چین در این کشور در حال پیگیری است و در اروپا هم آثار قدرت‌گرفتن راست افراطی در کشورهایی مانند لهستان، مجارستان و فرانسه قابل مشاهده است و به نوعی جهان آزاد در حال حرکت به سمت یک نظام مرکانتلیستی است که در آن ثروت نه از طریق رقابت آزاد بلکه از طریق حمایت ایجاد می‌شود، یعنی حمایت حکومت‌ها ثروت را شکل می‌دهد که این امر در تضاد با ایده آدام اسمیت است که معتقد بود ثروت باید از طریق رقابت و افزایش تولید تأمین شود نه از طریق سیستم‌های حمایتی حکومت‌ها.

آخوندی با اشاره به اینکه در ایران هم نهادهای ثروتمند در بخش خصولتی و غیرخصولتی در یک فضای غیررقابتی شکل گرفته‌اند، گفت: دنیا کم‌کم در حال بازگشت به شرایط پیشاجنگ ‌جهانی دوم است با این تفاوت که در حال حاضر سطح تکنولوژی و نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل یا سازمان تجارت جهانی در مقابل چنین شعارها و ایده‌هایی ایستادگی می‌کنند و تلاش دارند این حرکت را تا حدودی کند کنند.

وی در ادامه افزود: اگر پیش از جنگ جهانی دوم و در دوره استعمار، قدرت‌های بزرگ با دست‌اندازی به ثروت کشورهای دیگر مانند معادن طلا صاحب ثروت و قدرت می‌شدند و این امر موجب تخاصمات جهانی می‌شد، هم‌اکنون آنچه می‌تواند برای یک کشور مزیت خلق کند تسلط، کنترل و امنیت زنجیره تولید است، به عبارت دیگر هم‌اکنون دسترسی به کل زنجیره تولید مسئله اصلی است و رقابت در بین قطب‌های جهانی بر سر چگونگی کنترل زنجیره تولید در سطح جهان است.

آخوندی با اشاره به اینکه نحوه منازعه قدرت‌های جهانی، به دلیل علاقه آنها به بازارهای بزرگ طرف مقابل، عشق و نفرت را توأمان در دل خود دارد گفت: اگر یک بخش از زنجیره تولید را انرژی و بخش دیگر را کریدورها بدانیم، قطعا یکی از آوردگاه‌های مواجهه قدرت‌های جهانی و محل نزاع‌های قدرت‌های بزرگ، منطقه ما خواهد بود، چراکه همچنان 20 درصد انرژی در منطقه ما تولید می‌شود و کریدورهای مهم شمال-جنوب و شرق و غرب از این منطقه عبور می‌کند و این همان نکته کلیدی است که نیاز به یک فهم دقیق و پیچیده دارد.

این استاد دانشگاه افزود: در این شرایط باید دقت کرد که برخی خواسته یا ناخواسته تمایل دارند به بهانه نجات کشور، ایران را به حیاط خلوت یکی از قدرت‌های جهانی تبدیل کنند بدون توجه به اینکه تمایل صرف به یک قدرت، قدرت‌های دیگر را در مقابل شما قرار خواهد داد، درحالی‌که راهکار اصلی و البته سخت این است که در جهان چندقطبی، کشورمان حیاط‌خلوت هیچ قدرتی نباشد، چراکه در این صورت زیر پای قدرت‌های دیگر له خواهیم شد.

وی افزود: با این شرایط یکی از بحث‌های بسیار پیچیده موقعیت‌یابی ایران در جهان کنونی است که آیا قرار است نقش ما در مواجهه با جامعه جهانی اثباتی باشد یا سلبی؟ آیا با توجه به اینکه تولید ناخالص ایران 408 میلیارد دلار است آیا با این رقم می‌توانیم بازی 105 هزار میلیارد دلاری جهانی را تحت تأثیر قرار بدهیم؟ آیا قرار است موقعیت‌یابی ایران فقط از طریق منبع نظامی حادث شود؟

آخوندی در ادامه با تأکید بر اینکه قطعا در این منطقه به قدرت نظامی نیازمندیم اما قدرت نظامی متغیر پیشران نیست، بلکه فقط سهم بازدارندگی دارد، گفت: اگر نگاه ما سلبی و تهدیدآمیز باشد در صورت ازدست‌دادن ابزار تهدید دیگر موضوعی برای گفت‌وگو و معامله با جهان نداریم، همچنان که اکنون بخشی از این ابزار را از دست داده‌ایم ولی اگر نگاه ما اثباتی است، با توجه به نیروی انسانی متخصص، موقعیت ژئوپلیتیک و منابع انرژی که در اختیار داریم می‌توانیم بخش مهمی از زنجیره تولید جهانی باشیم.

وی با اشاره به اینکه باید رابطه خود را با زنجیره تأمین مشخص کنیم اظهار کرد: اگر ما ظرفیت زیرساخت‌های کشور مانند بنادر و حمل‌ونقل را توسعه دهیم، باز هم نیازمند آن هستیم که برای بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها، بخشی از زنجیره تولید جهانی باشیم.

آخوندی افزود: با این تفاسیر و با توجه به تغییر بلوک‌های قدرت و منسوخ‌شدن تقسیم‌بندی شرق و غرب، پیشنهاد من این است که راهبرد بی‌طرفی فعال با هدف ایفای نقش مثبت در زنجیره تولید جهانی که لازمه‌اش داشتن یک نیروی مسلح بسیار قدرتمند به عنوان پشتوانه و نه پیشران است، جایگزین شعار نه شرقی نه غربی شود و این تغییر این پیام را به همراه دارد که ایران حیاط‌خلوت هیچ قدرتی نخواهد بود بلکه به عنوان یک عضو فعال جامعه جهانی با همه کشورها ارتباط خواهد داشت و با همه کار می‌کند.

گفتنی است در این نشست که روز دوشنبه این هفته مصادف با پانزدهم بهمن در محل سالن اجتماعات حزب همبستگی به‌صورت حضوری و مجازی برگزار شد، محمد سالاری، دبیر کل حزب همبستگی ایران اسلامی و تعدادی از سایر اعضای شورای مرکزی نیز به بحث و تبادل نظر پیرامون نظرات مطرح‌شده در این نشست پرداختند.