رقابت میان محافظه‌کاران و ترقی‌خواهان برای رهبری کلیسای کاتولیک

شرق: با درگذشت پاپ فرانسیس در ۸۸‌سالگی، اکنون نگاه جهانیان به این معطوف شده است که چه کسی جایگزین او خواهد شد. پیش‌بینی اینکه چه کسی به‌ عنوان رهبر آینده 1.2 میلیارد کاتولیک جهان انتخاب می‌شود، با دشواری‌های فراوانی همراه است. از نظر تئوری، هر مرد کاتولیک غسل تعمید داده‌ شده‌ای می‌تواند به مقام پاپی برسد.

اما در عمل، پاپ بعدی به احتمال زیاد از میان کاردینال‌هایی انتخاب خواهد شد که در کلیسای سیستین واتیکان برای انتخابات مخفی پاپ، موسوم به «کانکلیو» (Conclave - انجمن مخفی انتخاب پاپ) گرد هم می‌آیند. پس از کناره‌گیری پاپ بندیکت شانزدهم در سال ۲۰۱۳، کمتر ناظر واتیکانی پیش‌بینی می‌کرد که خورخه ماریو برگولیو از آرژانتین به‌ عنوان پاپ فرانسیس انتخاب شود. این بار هیچ نامزد برجسته‌ای وجود ندارد و این موضوع، بازی حدس و گمان را حتی چالش‌برانگیزتر می‌کند. با این حال، نام‌های بالقوه‌ای به عنوان «پاپابیل» (papabile - نامزدهای احتمالی برای مقام پاپی) در راهروهای واتیکان به گوش می‌رسد. خاستگاه‌های متنوع این افراد، بازتاب‌دهنده گستره وسیع جهانی کلیسای کاتولیک است.

به احتمال زیاد، رقابت اصلی میان ترقی‌خواهانی که از موضع نسبتا لیبرال پاپ فقید در قبال افراد طلاق‌گرفته، هم‌جنس‌گرایان و وضعیت اسف‌بار پناهندگان استقبال می‌کنند و محافظه‌کارانی که از دستور کار او بیزار بودند، در خواهد گرفت.

پیتر اِردو

در میان محافظه‌کاران، نام پیتر اِردو، کاردینال مجارستانی و اسقف اعظم استرگوم-بوداپست، به چشم می‌خورد. ادوارد پنتین، کارشناس واتیکان و نویسنده کتاب «پاپ بعدی: نامزدهای برجسته کاردینال»، می‌گوید: «اِردو یک مدعی پیشتاز برای جناح محافظه‌کار کلیسا‌ست. مردم او را دوست دارند، زیرا یک متخصص قدرتمند حقوق کلیسا (Canonist) است. او در قوانین کلیسا تبحر دارد... بسیاری از کاتولیک‌ها احساس می‌کنند کلیسا باید از حس بی‌قانونی کلیسایی که تحت رهبری فرانسیس تکامل یافت، بازگردانده شود. اِردو یک گزینه مطمئن خواهد بود».

لوئیس آنتونیو تاگله

در میان لیبرال‌های کلیسای کاتولیک، نام کاردینال لوئیس آنتونیو تاگله اغلب ذکر می‌شود. او که به‌دلیل خوش‌مشربی و دیدگاه‌های ترقی‌خواهانه‌اش «فرانسیسِ آسیایی» لقب گرفته، اهل فیلیپین است و در صورت انتخاب، اولین پاپ آسیایی خواهد بود. او بخشی از فروتنی پاپ فرانسیس را دارد؛ در مدرسه‌ای دینی در فیلیپین که حدود ۲۰ سال در آن زندگی می‌کرد، اتاقش نه تهویه مطبوع داشت و نه تلویزیون. حتی زمانی که اسقف شد، از داشتن خودرو اجتناب کرد و با اتوبوس یا «جیپنی» (نوعی وسیله نقلیه عمومی در فیلیپین) به محل کار می‌رفت.

پنتین می‌گوید: «پنج یا شش سال پیش، او گزینه مورد علاقه پاپ فرانسیس برای جانشینی بود. او رئیس نهاد مهم و جدید واتیکان برای ترویج مسیحیت (dicastery for evangelisation) است... او یک رقیب کاملا قوی است‌ و هنوز نسبتا جوان است».

با این حال، سن او ممکن است علیه‌اش عمل کند. کاردینال‌ها از منصوب‌کردن فردی نسبتا جوان نگران هستند؛ زیرا دوره پاپی او می‌تواند دهه‌ها به طول بینجامد و جاه‌طلبی‌های خودشان را ناکام گذاشته و شانس آنها را برای انتخاب‌شدن در آینده کاهش دهد.

پیترو پارولین

پیترو پارولین، وزیر امور خارجه کنونی واتیکان، که نخست‌وزیر واتیکان هم محسوب می‌شود، نیز به‌ عنوان یکی از نامزدهای اصلی در نظر گرفته شده است. جایگاه او در طول جنگ اوکراین ارتقا یافت؛ زیرا واتیکان خود را به ‌عنوان یک میانجی صادق معرفی کرد که در نهایت می‌تواند با مسکو برای پایان‌دادن به درگیری، وساطت کند. توماس ریس، کشیش کاتولیک آمریکایی و نویسنده کتاب «درون واتیکان»، گفت: «او یک دیپلمات بسیار شایسته است... او مغز متفکر دیپلماسی بین‌المللی پاپ فرانسیس بوده است. هیچ‌گاه قدم اشتباهی برنمی‌دارد».

با این حال، اعتبار او به دلیل یک رسوایی ملکی که در آن واتیکان میلیون‌ها یورو از طریق خرید ناموفق یک نمایشگاه سابق هرودز در لندن از دست داد، لکه‌دار شده است. ریس گفت: «سؤالاتی درباره اینکه آیا او بی‌کفایت بوده یا مسئولیت را به زیردستان واگذار کرده، مطرح خواهد شد. در هر صورت، مشکلی پیش آمده و او رئیس بوده است. یک محاکمه در جریان است، بنابراین این موضوع می‌تواند بر دوره پاپی او سایه افکند».

سایر نامزدها

نامزد دیگر از جناح لیبرال کلیسا، کاردینال خوزه تولنتینو کالاچا دِ مندونسا، که اهل جزیره مادیرا در پرتغال است و توسط پاپ فرانسیس به‌ عنوان رئیس بخشی برای فرهنگ و آموزش منصوب شد. کاردینال ماتئو زوپی، اسقف اعظم بولونیا، یکی دیگر از ایتالیایی‌های حاضر در این رقابت است؛ فردی ترقی‌خواه که گفته می‌شود به پاپ فرانسیس نزدیک بوده است.

پیش‌بینی برنده‌ کاری پرمخاطره است

از زمانی که پاپ فرانسیس در سال ۲۰۱۳ انتخاب شد، او حدود دو‌سوم کاردینال‌هایی را که واجد شرایط انتخاب پاپ بعدی هستند، خودش منصوب کرده است.

ریس، مورخ کلیسا و ستون‌نویس سرویس خبری مذهب، گفت: «نزدیک به نیمی از کاردینال‌ها اکنون از جنوب جهانی (Global South) هستند. آنها مسائلی دارند که با مسائل اروپا و ایالات متحده متفاوت است. آنها نگران گرمایش جهانی، فقر، جنگ‌های داخلی و فساد در دولت‌ها هستند... تمام سیاست‌ها محلی است. هر کاردینالی می‌خواهد بداند که پاپ بعدی در کشورش چگونه دیده خواهد شد. آیا او کسی است که به من گوش خواهد داد، کسی که زبان مرا صحبت می‌کند؟ آنها ممکن است کاردینالی از جنوب جهانی را انتخاب کنند».

قوانین واتیکان بیان می‌کند که کاردینال‌ها باید هنگام گردهمایی برای رأی‌گیری در کانکلیو، که در داخل کلیسای سیستین برگزار می‌شود، به اکثریت دو‌سوم آرا دست یابند. در حال حاضر، هیچ نامزد پیشتازی وجود ندارد. متغیرهای بسیاری وجود دارد و فرایند آن‌قدر غیرشفاف است که پیش‌بینی برنده، کاری پرمخاطره محسوب می‌شود. ریس می‌گوید: «دفعه قبل، زمانی که بندیکت شانزدهم استعفا داد، من پیش‌بینی کردم که هیچ راهی وجود ندارد که آنها یک پاپ یسوعی (ژزوئیت) را انتخاب کنند. آنها پیش رفتند و یک پاپ یسوعی را انتخاب کردند. این ثابت کرد که درک ما چقدر ضعیف بود».