فیلترینگ، تورم و آینده فرزندان

در نظرسنجی‌ای که اخیرا در یکی از پلتفرم‌های جست‌وجوی شغل انجام شده است، 77 درصد شاغلان تمایل زیادی به مهاجرت دارند. نوسان قیمت ارز، تورم و دغدغه آینده فرزندان از اصلی‌ترین عوامل تمایل به مهاجرت است. همچنین بر اساس برآوردها، مهاجرت هر یک از این افراد، به 30 درصد از سازمان‌ها هزینه‌ای بیش از صد میلیون تومان تحمیل می‌کند. دیجاتو بر اساس آماری که از جاب‌ویژن دریافت کرده، تحلیلی ارائه داده است. مهاجرت کارکنان در بخش‌های مختلف کسب‌و‌کار اگرچه موضوع تازه‌ای نیست، اما با گذشت زمان روندی صعودی در تمایل به مهاجرت افراد شکل گرفته است. این امر تأثیر بسزایی روی سازمان‌های دولتی، خصوصی و نیمه‌خصوصی دارد و آنها را با مشکل نیروی انسانی متخصص و کارا مواجه کرده است.

برای آگاهی از وضعیت پدیده مهاجرت در سازمان‌های کشور، پیمایشی با همکاری مشترک رصدخانه مهاجرت ایران وابسته به پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف و جاب‌ویژن در اردیبهشت 1401 صورت گرفته است که در ادامه مهم‌ترین بخش نتایج آن را مرور می‌کنیم.

در این پیمایش بیش از شش هزار نفر از فعالان در کسب‌وکارهای کشور شرکت کرده‌اند که 46 درصد آنان زن و 54 درصد مرد بوده‌اند. 69 درصد از مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی ساکن تهران بوده و بخش اعظمی از آنها سابقه کاری بیش از 10 سال دارند. وضعیت شرکت‌کنندگان به تفکیک تحصیلات نیز نشان می‌دهد 85 درصد آنها دارای تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری هستند.

با توجه به وضعیت فعلی کشور، فیلترینگ، افزایش نرخ ارز، احتمالا این آمارها در‌ حال حاضر دستخوش تغییرات بسیاری شده است. با این وجود مرور آن مخصوصا برای مدیران تصمیم‌گیر در کشور لازم به‌نظر می‌رسد؛ چراکه بر اساس آمارهای گزارش مهاجرت جاب‌ویژن، 30 درصد از مدیران اعلام کرده‌اند جایگزینی فردی که در اثر مهاجرت از سازمان جدا شده است، هزینه‌ای بیش از صد میلیون تومان به مجموعه تحمیل می‌کند.

  هزینه‌های تحمیل‌شده به سازمان بر اثر مهاجرت و جدا‌شدن افراد از سازمان شامل موارد متعددی همچون، خروج دانش ضمنی کارکنان، تغییر در برنامه‌های توسعه محصول، هزینه آموزش و جایگزینی نیروی جدید می‌شود.

   آمارهای این پیمایش نشان می‌دهد به‌طور کلی 77 درصد از شاغلان در بخش‌های مختلف کسب‌و‌کار تمایل زیاد یا خیلی زیاد به مهاجرت دارند. از این میان، 79 درصد اعلام کرده‌اند تصمیم به مهاجرت گرفته‌اند که تنها 22 درصدشان برای این امر برنامه‌ریزی کرده و 9 درصد نیز اقدامات عملی لازم جهت مهاجرت را انجام داده‌اند.

  بر اساس گزارش مهاجرت جاب‌ویژن، تصمیم به مهاجرت در میان کارکنان و مدیران میانی بیش از مدیران ارشد بوده است. با‌ این‌ وجود درصد افرادی که برای مهاجرت برنامه‌ریزی و اقدام کرده‌اند، در سطوح سازمانی بالا بیشتر بوده است. تصمیم به مهاجرت در میان فعالان بخش خصوصی و نیمه‌خصوصی بیش از بخش دولتی و بخش عمومی بوده است.

  در شهر تهران در مقایسه با سایر شهرهای بزرگ و شهرستان‌ها نیز درصد بالاتری از شاغلان برای مهاجرت برنامه‌ریزی و اقدام عملی کرده‌اند. همچنین تصمیم و اقدام برای مهاجرت در میان شاغلان در سازمان‌های بزرگ بیشتر از شاغلان در سازمان‌های کوچک بوده است.

  فعالان حوزه گردشگری-هتل‌داری و خدمات برگزاری همایش و مجالس بیش از سایر حوزه‌ها تمایل به مهاجرت دارند. در مقابل نیز فعالان بانکداری و املاک تمایلشان برای مهاجرت کمتر است.

   از شرکت‌کنندگان این پیمایش در‌خصوص 12 عامل و اثر آن در تمایل به مهاجرت یا ماندنشان سؤال شده که تنها یک عامل «حضور در کنار خانواده و دوستان» از عوامل ماندن شمرده شده است.

   یکی دیگر از بخش‌های ناراحت‌کننده این گزارش آنجاست که بیش از 84 درصد افراد، در پاسخ به سؤال اینکه «به‌عنوان یک فرد فعال در بازار کار ایران، امکان رشد و پیشرفت را برای خود در ایران بیشتر میسر می‌دانید یا خارج از کشور؟»، امکان رشد و پیشرفت خود را در خارج از کشور بیش از داخل میسر دانسته‌اند.

   تصمیم به مهاجرت در میان فعالان بخش خصوصی بیش از سایر بخش‌ها بوده و در میان فعالان در دولت و بخش عمومی، کمتر و در حدود 73 درصد است. این آمار در میان شاغلان در سازمان‌های بزرگ، بیشتر و در حدود 80 درصد و در سازمان‌های کوچک با کمتر از 10 نفر کارمند، کمتر و در حدود 76 درصد است.

  36 درصد از مشارکت‌کنندگان در این پیمایش اعلام کرده‌اند که هیچ‌یک از همکارانشان در دو سال گذشته مهاجرت نکرده‌اند. این در‌ حالی است که 26 درصد آنها بیش از چهار نفر از همکاران خود را به‌ دلیل مهاجرت از دست داده‌اند.