پاسخ به پرسش رئیس‌جمهور
تعلیم و تربیت از پرسشگری آغاز می‌شود و پرسش‌کردن شروع تفکر و آگاهی است. پایه و اساس هر اکتشافی یک پرسش اساسی و بنیادی است و پرسشگری از مهارت‌های مؤثری است که به کیفیت فرایند یادگیری و یاددهی می‌انجامد. جناب آقای رئیسی رئیس‌جمهور محترم در آغاز بازگشایی مدارس بنا بر یک سنت حسنه دیرین (24ساله) «پرسش مهر» که بنیان آن در آموزش‌و پرورش از سال 1376 و با هدف نهادینه‌کردن پرسشگری در نظام تعلیم‌وتربیت دانش‌آموزان برنامه‌ریزی و هر‌ساله اجرا می‌شود، با طرح دو سؤال «ایران قوی چه ویژگی‌هایی دارد» و «نقش دانش‌آموزان در شکل‌گیری ایران قوی چیست» از دانش‌آموزان و معلمان خواستند که به این سؤالات پاسخ گویند. این‌جانب به‌عنوان یک معلم که مخاطب ایشان هستم، مناسب دیدم به سؤالات آقای رئیس‌جمهور پاسخ دهم.
پرسش مهر اول: ایران قوی چه ویژگی‌هایی دارد؟
مؤلفه‌های قدرت و اقتدار در نظام‌های سیاسی دنیا در قرون گذشته بیشتر تک‌مؤلفه‌ای و معطوف به قدرت نظامی بوده است؛ اما به مرور زمان مؤلفه‌های دیگری مانند قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی مانند میزان مشروعیت و مقبولیت و قدرت دیپلماسی، قدرت اجتماعی مانند جمعیت، جغرافیا، اندازه سرزمین، موقعیت استراتژیک و قدرت فرهنگی و رسانه‌ای اضافه شده است و حتی امروزه همه اذعان دارند که اقتدار در بعد نظامی کافی نیست. اگر کشوری بخواهد تنها به توان نظامی اتکا کند، نمی‌تواند ثبات داخلی و برتری خارجی خود را حفظ کند. نمونه بارز آن اتحاد جماهیر شوروی سابق است که با وجود داشتن سلاح‌های متعدد نتوانست از فروپاشی خود جلوگیری کند.
1- اما آقای رئیس‌جمهور من به‌عنوان یک معلم می‌خواهم متفاوت و شفاف به موضوع ایران قوی پاسخ دهم، به نظر من ایران قوی ایرانی است که از اقتدار علمی و دانایی و آگاهی برخوردار باشد، ایران قوی ایرانی است که معلمان قوی، دانش‌آموزان دانا، مدارس توانا و آموزشوپرورش کارآمد و اثربخش داشته باشد، اجازه می‌خواهم از کلام مولا امام علی(ع) در شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید کمک بگیرم که فرمود: العلم سلطان من وجده صال و من لم یجده صیل علیه. دانش سلطنت و قدرت است. هرکه آن را بیابد، با آن یورش برد و پیروز شود و هرکه آن را نیابد، بر او یورش و مغلوب شود. در یادداشت قبلی نمونه کشورهایی که با آموزشوپرورش قوی توانستند کشورهایی قوی داشته باشند مانند سنگاپور، ژاپن، کره جنوبی، کانادا و... بیان داشتم. الان هم برای شما توضیح خواهم داد، آن هنگام که آموزشوپرورش و تعلیم و تربیت فرزندان ایران بزرگ در اولویت اصلی کشور قرار گیرد، راه برای ایران قوی هموار می‌شود، وقتی که در جامعه ما دانایان بر صدر نشینند، عالمان و معلمان و اندیشه‌ورزان مورد تکریم و توجه قرار گرفته و آزادی اندیشه و پرسش و پرسشگری محترم و بلکه تشویق شود، منابع مالی و سرمایه‌های ملی و اساسی کشور برای آموزشوپرورش این فرزندان هزینه و بلکه سرمایه‌گذاری شود، رضایت مردم از آموزشوپرورش روزبه‌روز افزون‌تر شود. نظام تعلیم و تربیت قوی و کارآمد و کشور عزیز ایران قوی خواهد شد.
2- اینک این پرسش مطرح می‌شود که آیا آموزشوپرورش ما از مؤلفه‌های لازم برای تحقق ایران قوی برخوردار است؟ منزلت و معیشت معلمان، میزان برخورداری آموزشوپرورش از سرانه ملی، وضعیت علم و دانایی در کشور، جایگاه آموزشوپرورش در ایران و جهان چگونه است؟
3- از نظر ما معلمان، آموزشوپرورش قوی مستلزم برخورداری از چند امر مهم است.
الف: معلمان دانا و توانا. فرایند جذب نگهداشت و ارتقای معلمان را باید متحول تا با اصلاحات اساسی، آموزشوپرورش را از معلمان دانا و توانا برخوردار کرد و از اعمال سلیقه‌های غیرحرفه‌ای و غیرتخصصی و گزینش‌های سلیقه‌ای نجات داد و راه‌حل آن احیای دانشگاه فرهنگیان با رویکرد تربیت معلمان حرفه‌ای نه صرفا دانشگاهی و محول‌کردن نقش بیشتر به سایر دانشگاه‌های سرآمد مرتبط برای جذب و تربیت معلمان توانمند است که متأسفانه در سال‌های اخیر از چرخه تربیت و تأمین نیروی انسانی متخصص برای آموزشوپرورش حذف شدند.
ب: توجه به معیشت معلمان و به قول شما حل یک بار برای همیشه مشکلات مادی و شغلی فرهنگیان. شرایط فعلی وضعیت معلمان موجب سرشکستگی است که مثلا اجرای یک طرح رتبه‌بندی که هم به منزلت معلمان مرتبط است و هم به معیشت آنان، بیش از 18 سال در پیچ‌وخم‌های مدیریتی بلاتکلیف مانده. این در شرایطی است که دولت قبلی سال گذشته تصمیم گرفت که شرایط شغلی استادان دانشگاه‌ها و استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی را همسان‌سازی کند و با وجود بار مالی و اجرائی فراوان این طرح در مدت کمتر از سه ماه تصویب و به اجرا گذاشته شود و با اجرای این طرح حقوق استادان دانشگاه‌ها فقط در سال 1400، 85 درصد افزایش داشته است!
پس اگر برای دولت مسائل معلمان در اولویت باشد، اجرای هر برنامه با هر میزان بار اجرائی و مالی قابل انجام است؛ پس جناب آقای رئیسی یک گام عملی برای شما برای تحقق ایران قوی اجرای بدون تأخیر رتبه‌بندی معلمان سراسر کشور است و جناب‌عالی که از اصحاب «ما می‌توانیم» هستید، این گوی و این میدان؛ بسم الله. ج- مدارس توانمند: جناب آقای رئیسی اقتدار آموزشوپرورش به توانمندی مدارس برمی‌گردد. مدرسه‌ها محور تحول و تغییر و کارآمدی هستند. مدرسه قوی زمینه‌ساز ایران قوی است. باید سیاست مدرسه‌محوری به صورت همه‌جانبه مورد توجه و حمایت قرار گیرد؛ ازجمله قوانین با رویکرد واگذاری کامل اختیار آن به مدارس اصلاح شود، سرانه مالی مدارس به صورت واقعی تعریف و در اختیار آنان گذاشته شود و به وضع فلاکت‌بار اداره ناتوان مدارس که حتی در تأمین نیازهای حیاتی و ضروری مدرسه یعنی خرید ملزومات اداری و آموزشی پایان داده شود. ای کاش فرصت می‌کردید به صورت سرزده در یکی از مدارس دولتی حتی در شهر تهران حضور می‌یافتید تا به عمق نارسایی‌ها پی ببرید. اختیارات معلمان، مربیان، دانش‌آموزان، اولیای مدارس و در رأس آنان مدیران مدارس باید افزایش یابد تا مدارس بتوانند نقش آموزشی و پرورشی خود را به شایستگی ادا کنند. امروز صدای آموزشوپرورش از حوزه ستادی شنیده می‌شود، حال آنکه صدای حقیقی معلمان، مربیان و دانش‌آموزان در مدارس خاموش مانده است. د- تربیت دانش‌آموزان: از دیگر راه‌های اقتدار تعلیم و تربیت، اهتمام به امور تربیتی دانش‌آموزان است. مسائل تربیتی روح و روان دانش‌آموزان را جلا داده و شاداب می‌کند و انگیزه آنان را برای تحصیل و پیشرفت و تعالی هموار می‌کند. مدرسه محیط زندگی است. دانش‌آموزان باید در این محیط از مهارت‌های زندگی در دنیای جدید بهره‌مند شوند. آنان باید راه تعامل، گفت‌وگو و هم‌اندیشی، پرسشگری، خودانتقادی، احترام به حقوق دیگران، حقوق شهروندی، حفظ محیط زیست، مسائل اقتصادی، حفظ هویت ملی و دینی و... را بیاموزند. تربیت دانش‌آموزان باید در اولویت برنامه‌های مدارس و آموزشوپرورش قرار گیرد. تأمین مربیان و مشاوران توانمند و مکفی در مدارس، تجهیز مدارس به منابع و امکانات مناسب ورزشی، فرهنگی، تفریحی، بهداشتی و کتاب‌خوانی، تأمین زیرساخت و تجهیزات فناوری اطلاعات و ارتباطات اعم از سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از راه‌های تقویت اقتدار تعلیم و تربیت دانش‌آموزان است و این اقدامات همگی سرمایه‌گذاری برای آینده بهتر نوجوانان و جوانان و زمینه‌ساز ایران قوی خواهد بود.
پرسش مهر دوم: معلمان چگونه می‌توانند در شکل‌گیری ایران قوی مشارکت کنند؟
اما ما معلمان و دانش‌آموزان چگونه می‌توانیم در شکل‌گیری ایران قوی مشارکت داشته باشیم.
الف- سازمان نظام صنفی معلمان: درحال‌حاضر معلمان در فرایند تصمیم‌سازی آموزشوپرورش هیچ نقشی ندارند. گرچه گروه‌ها و انجمن‌های صنفی محدود و اغلب با انگیزه‌های متفاوت به نمایندگی از معلمان تلاش‌هایی را انجام می‌دهند که جای تقدیر دارد؛ اما این مشارکت‌ها نظام‌مند نیست و بالطبع اثربخشی آن بسیار محدود است. معلمان بیش از 20 سال خواهان تشکیل نهادی صنفی به نام «سازمان نظام حرفه‌ای معلمان» هستند و تمایل دارند مشابه سایر اصناف و مشاغل حرفه‌ای مثل پزشکان، مهندسان، پرستاران و... در امور صنفی و حرفه‌ای خود به صورت جامع و تخصصی حضور فعال داشته باشند. یکی از راه‌های مشارکت مؤثر برای اعتلای تعلیم و تربیت و ایران قوی، تشکیل فوری سازمان صنفی معلمان با حضور بیش از یک‌میلیون‌و 200 هزار معلم از سراسر کشور است که همه مقدمات قانونی و اجتماعی آن فراهم شده، ولی همچنان در نظام اداری متوقف مانده است. ب- آموزش ضمن خدمت: ما معلمان علاقه‌مند و متعهد هستیم که در ارتقای علمی و اخلاقی دانش‌آموزان و آموزشوپرورش که زمینه‌ساز اقتدار علمی در کشور است، بیش از گذشته مشارکت کنیم و در تولید علم، دانایی و سربلندی ایرانی توانا و دانا تلاش مؤثر انجام دهیم؛ اما آقای رئیس‌جمهور شما می‌دانید در کنار این‌همه مشکلات معیشتی، سال‌هاست به دلیل فقدان منابع مالی کافی همه آموزش‌های ضمن خدمت معلمان به تعطیلی کشیده شده و متأسفانه هیچ فرصتی برای علم‌آموزی و بالابردن سطح دانش و مهارت معلمان در آموزشوپرورش وجود ندارد و حتی امکان ادامه تحصیل از معلمان سلب شده است. جناب‌عالی به‌خوبی می‌دانید که این امور از پیش‌نیازها و از الزامات کار تعلیم و تربیت است. چگونه معلمان بدون کلاس آموزشی و آموزش مستمر می‌توانند روزآمد شده و به نیازهای دانش‌آموزان و جامعه پاسخ دهند. از جناب‌عالی می‌خواهیم امر ضمن خدمت معلمان را دستور دهید در برنامه مستمر و دائمی آموزشوپرورش قرار دهند. در چنین شرایطی است که معلمان در تولید علم و دانایی کشور سهیم خواهند شد. آقای رئیس‌جمهور ایران قوی نیازمند آموزشوپرورش قوی و آموزشوپرورش توانا و موفق نیازمند دو اقدام عاجل است:
1- مقتدرترین فرد در میان اعضای کابینه شما، داناترین فرد از لحاظ تخصصی و علمی در جامعه تعلیم و تربیت و تواناترین فرد از میان مدیران باتجربه کشور را برای وزارت آموزشوپرورش انتخاب کنید.
2- دستور فرمایید بودجه و اعتبار آموزشوپرورش در سال 1400 دو برابر شود که مشکل معلمان به قول شما یک بار برای همیشه حل‌وفصل شود. آن‌گاه این حدیث معنا پیدا خواهد کرد که العلم سلطان من وجد صال و من لم یجده صیل علیه. والسلام.